گزارش ویژه شماره 45
دیپلماسی آب و مدیریت پایدار منایع آبی در منطقه ی بین النهرین (حوضه دجله و فرات)
ربابه جوادی
پژوهشگر موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
دیپلماسی آب یکی از موضوعات جدید و کاربردی در مباحث روابط بین الملل و بویژه در بخش سیاست خارجی می باشد که توسط بازیگران دولتی و غیر دولتی به پیشگیری، مدیریت، حل و فصل مسالمت آمیز و کاهش منازعات آبی در حوضه آب های مرزی و فرامرزی می پردازد. اهمیت پرداختن به این موضوع از آنجا روشن می شود که آب به عنوان یک عنصر استراتژیک و حیاتی در تمام بخش های توسعه ای کشورها، نقش اولیه و اساسی بازی می کند و جهان کنونی با معضل بحران آب و تنش های آبی روبرو می باشد و طبق نظر متخصصان و کارشناسان مختلف جنگ های آینده بر سر آب خواهد بود. این تنش ها بر سر موضوعات مختلف آبی از جمله کیفیت و کمیت در بسیاری از مواقع حاد و گاهی منجر به جنگ شده است. لزوم فهم دیپلماسی آب و کاربست آن برای مدیریت پایدار آب و حل و فصل منازعات برای مناطقی که هم بحران آب شدید است و هم با منازعات دیگری روبروی هستد مانند منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا که کشورهای جهان اسلام را در برگرفته است، دو صد چندان اهمیت می یابد و برای کشور جمهوری اسلامی ایران که در این منطقه ی جغرافیایی پر تنش واقع شده و تلاش بر حفظ موازنه قوای منطقه ای دارد حائز توجه می باشد. از این رو این گزارش به دنبال ارائه ی مباحث آبی در منطقه ی بین النهرین و بیان تلاش های دیپلماتیک برای مدیریت آب در این منطقه می باشد. در این پژوهش نویسنده رابطه ی همبستگی بین اقدامات دیپلماسی آب در منطقه ی بین النهرین را با میزان مناقشات با بهره گیری از روشهای آماری بررسی می نماید و به دنبال کشف میزان تاثیر گذاری تلاشهای مشارکتی و همکاری جویانه در منطقه ی مذکور می باشد.
