اهداف نتانیاهو از نمایش «پروژه آماد»
مهدیه معدن نژاد
پژوهشگر موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
چند ساعت بعد از انتشار اخبار مربوط به حمله علیه مواضعی در سوریه (که باعث گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر دست داشتن رژیم اسرائیل در آن شد) رسانه‌های اسرائیلی درباره کنفرانس خبری نخست وزیر این رژیم که می‌خواهد اطلاعاتی مهم درباره ایران بدهد، اطلاع‌رسانی گسترده کردند. شامگاه دوشنبه (10 اردیبهشت) بنیامین نتانیاهو در طی یک سخنرانی در وزارت دفاع اسرائیل با به نمایش گذاشتن چند هزار برگ سند و حدود یکصد و هشتاد و سه سی.دی که به ادعای وی از مخزنی مخفی واقع در تهران یه سرقت رفته بود، مدعی پرده برداری از ابعاد نظامی و غیر مجاز مخفی برنامه هسته‌ای ایران شد.
به ادعای یک مقام ارشد اسرائیلی در گفتگو با روزنامه امریکایی نیویورک تایمز، سازمان اطلاعاتی خارجی اسرائیل (موساد) در فوریه سال 2016 پی به وجود ساختمانی می‌برد که -به ادعای نخست وزیر این رژیم- برای مخفی کردن اسناد مربوط به برنامه هسته‌ای ایران مورد استفاده قرار گرفته بود. هرچند به ادعای این روزنامه، از آن زمان این ساختمان تحت نظارت این سازمان جاسوسی قرار می‌گیرد اما عاملان آن، ژانویه گذشته تصمیم به ورود به آن می‌گیرند تا اسناد اصلی را جمع‌آوری و همان شب به اسرائیل منتقل کنند. این روایت اسرائیلی از ادعای دست یافتن به اسناد محرمانه مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است اما این که نخست وزیر اسرائیل برای رونمایی از بخش‌هایی از محتویات آن یک نمایش پر سروصدا راه انداخت، چه اطلاعاتی را به مخاطب می‌دهد؟
مهم‌ترین بحث کنفرانس خبری نتانیاهو به پروژه ای به نام «آماد» اختصاص یافت. نتانیاهو در سخنانش می‌گوید هدف این پروژه که 1999 تا 2003 پیگیری می‌شد طراحی، تولید، و آزمایش 5 کلاهک هسته‌ای است. بر این اساس گفته می‌شود این پروژه شامل 5 عنصر تولید سلاح هسته‌ای است که بر تولید این سلاح‌ها و سپس قرار گرفتن آن روی موشک بالستیک متمرکز بود. بنابراین نخست وزیر اسرائیل با تکیه بر این اطلاعات نتیجه می‌گیرد برخلاف گفته‌های مقامات ایرانی مبنی بر اینکه هرگز یک برنامه هسته‌ای نظامی نداشتند اما در واقع جنبه نظامی فعالیتهای هسته‌ای خود را پنهان کرده است. در رابطه با این نمایش می‌توان به چند نکته اشاره کرد:
اول اینکه برخلاف انتظار ناظرانی که فکر می‌کردند «اطلاعات مهم» نتانیاهو حرف جدیدی برای گفتن درباره توافق هسته‌ای ایران از جمله ارائه شواهدی مبنی بر نقض «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) از جانب تهران داشته باشد اما تقریبا غالب کارشناسان و تحلیلگران بر این موضوع اتفاق نظر دارند که سخنان نخست وزیر اسرائیل حاوی اطلاعات جدیدی نبود که قبلا چیزی درباره آن نمی‌دانستند. بنابراین همانطور که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حتی نهادهای اطلاعاتی و دفاعی امریکا و اسرائیل هم تاکنون بر پایبندی تهران به مفاد توافق هسته‌ای تاکید کرده‌اند، نتانیاهو هم نتوانست شواهدی دال بر نقض این توافق از جانب ایران ارائه دهد؛ محتوای اسناد ادعایی نتانیاهو فاقد بحث درباره این است که فعالیت هسته‌ای- ادعایی- پیش از 2015 بعد از امضای برجام ادامه پیدا کرده باشد. این امر این سوال را به ذهن می‌آورد که پس چرا نتانیاهو نمایشی پر سروصدا برای ارائه ادعاهای تکراری به راه انداخت؟
در پاسخ به این سوال برخی از تحلیلگران آن را به ضرب‌الاجل 22 اردیبهشت که در آن رئیس جمهور امریکا باید درباره آینده باقی ماندن کشورش در برجام تصمیم بگیرد، ربط می‌دهند. به عبارت دیگر نمایش شامگاه دوشنبه را آخرین تلاش‌های تل آویو برای اقناع دونالد ترامپ برای خروج از برجام می‌دانند. این تحلیلگران می‌گویند احتمالا نتانیاهو تاکنون موفق نشده تا ترامپ را در این تصمیم قانع کند و حالا از این طریق می‌خواهد شانس خود را امتحان نماید.
هرچند برخی دیگر می‌گویند نتانیاهو از تصمیم ترامپ برای خروج از توافق بین‌المللی هسته‌ای مطلع است و این سخنرانی را در واقع در جهت ارائه به اصطلاح ادله مستحکم‌تر برای تقویت تصمیم رئیس جمهور امریکا و زمینه‌چینی برای جلب حمایت جهانی از اقدام یک‌جانبه (احتمالی) واشنگتن می‌دانند. به خصوص با توجه به اینکه نتانیاهو در سخنرانی خود تلاش کرد تا بگوید ایران حتی در زمان امضای توافق هم به آژانس درباره ماهیت فعالیت هسته‌ای خود حقیقت را نگفته و اساسا برجام بر مبنای دروغ پایه‌گذاری شده است. اگرچه گروه موسوم به 1+5 در واقع با تصور مشابهی پای میز مذاکره نشسته است. با این وجود تاکید نتانیاهو بر این بود که مخفی کردن این به اصطلاح اسناد فقط با یک هدف صورت گرفته: در آینده مورد استفاده قرار گیرد.
نکته دوم که به اعتقاد نگارنده از بحث پیشین حائز اهمیت‌تر است، شوی اطلاعاتی در خصوص چگونگی دسترسی به این اطلاعات است. البته با توجه به اهمیت بسیار بالای اسناد مربوط به فعالیتهای هسته ای برای هر کشوری، و طبیعتا سطح بسیار بالای حفاظت از آنها، ادعای نتانیاهو مبنی بر نگهداری آنها در چنین مکانی با حفاظت ضعیف که قابل سرقت آن هم در این حجم از کاغذ و سی دی (بیش از 500 کیلو سند) باشد بسیار بعید و دور از ذهن به نظر می رشد، اما فارغ از تایید یا رد محتوای اسناد ادعایی نخست وزیر اسرائیل، در صورتیکه ادعای نتانیاهو درباره دسترسی تل آویو به این اسناد درست باشد، این امر به معنای سطح هشدار بالای امنیتی- اطلاعاتی برای تهران است. این اتفاق را سفیر سابق امریکا در اسرائیل یک «کودتای اطلاعاتی» و وزیر اطلاعات این رژیم یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های اطلاعاتی اسرائیل خواندند. به ویژه اگر زمانبندی سخنرانی نتانیاهو را در ادامه حملات اخیر اسرائیل به مواضع متحدین در خاک سوریه قرار دهیم، و اینکه چندی پیش هم رئیس موساد (یوسی کوهن) در اظهار نظری نادر مدعی شد که اسرائیل در ایران «گوش و چشم و حتی چیز‌های بیشتری دارد»، به نظر می‌رسد که این اظهارنظرها و نمایش‌ها یک تلاش نظام‌مند در جهت نشان دادن برتری اطلاعاتی با هدف زیر سوال بردن توانمندی‌های دستگاه‌های اطلاعاتی- امنیتی ایران است. به عبارت دیگر ظاهرا مقامات رژیم اسرائیل به دنبال این هستند تا با نشان دادن این امر که به حساس‌ترین اطلاعات هسته‌ای یا حتی منطقه‌ای ایران دسترسی دارند، احساس ناامنی را برای نظام سیاسی تهران بوجود آورند. در واقع به باور نگارنده چه ادعای سرقت درست باشد و چه یک بلوف، مهم‌ترین هدف نمایش نخست وزیر اسرائیل، اجرای یک شوی برتری اطلاعاتی بود.
نکته سوم که به صورت تنگاتنگی با موضوع قبلی مرتبط است، بحث تاثیرگذاری روی افکار عمومی است. در واقع رژیم تل آویو از این طریق نه تنها می‌خواهد توانایی‌های استراتژیک تهران در حوزه اطلاعاتی و دفاعی را زیر سوال ببرد تا مردم را نسبت به توانمندی‌های حکومت خود بدبین کند بلکه همچنین به دنبال این است که از طریق این جنگ روانی و تاکید بر «دروغ‌گویی» تا میان مردم و حکومت فاصله بیندازد یا شکاف‌های موجود را تشدید نماید.
در نهایت لازم است به بحث پایانی سخنرانی نتانیاهو اشاره کرد. او در واقع با بیان سه دلیل در رابطه با اینکه چرا مدعی است برجام، مسیر ایران به سمت زرادخانه هسته‌ای را هموار می‌کند به نوعی به «نواقص» ادعایی توافق هسته‌ای اشاره کرد: اول اتمام محدودیت غنی‌سازی ایران تا چند سال آینده که در واقع همان بند معروف «غروب» است. دوم نادیده گرفته شدن مسئله توسعه موشک‌های بالستیک در توافق هسته‌ای. و سوم بی توجهی توافق به مسئله بمب‌های مخفیانه ایران.
به عبارتی دیگر نتانیاهو به صورت غیرمستقیم می‌گوید اگر محدودیت‌های غنی‌سازی ایران همیشگی نشود، اگر موضوع برنامه موشک‌های بالستیک در توافق هسته‌ای نگنجد، و اگر بازرسی‌های سختگیرانه‌تر از سایت‌های به اصطلاح مشکوک صورت نگیرد، برجام به عنوان یک توافق ناقص نمی‌تواند مسیر ایران به سمت دست یافتن به سلاح هسته‌ای را مسدود کند؛ ادعایی که تهران همواره قویا رد کرده است.
در مجموع همانطور که در بالا ذکر شد به اعتقاد نگارنده، بنیامین نتانیاهو از کنفرانس خبری اخیر خود که به ادعای خود برای اولین‌بار اسناد محرمانه به سرقت رفته از ایران در رابطه با پرونده هسته‌ای کشور به نمایش گذاشته شد، به دنبال هدفی فراتر از خروج یا اصلاح برجام بوده است. در واقع تل آویو با تکیه بر این اهمیت چگونگی دست یافتن به این اسناد به دنبال نشان دادن برتری اطلاعاتی خود در مقابل ایران است تا ضمن زیر سوال بردن توانمندی‌های دفاعی- اطلاعاتی تهران ضمن ایجاد احساس ناامنی برای نظام سیاسی، مردم را هم نسبت به عملکرد و توانایی‌های حکومت خود بی اعتماد سازد.
در نهایت به نظر می رسد با توجه به حملات اخیر در سوریه و این شوی اطلاعاتی و نیز مسموم سازی فضای رسانه ای در جهان علیه ایران در آستانه تصمیم ترامپ در خصوص برجام، ایران بایستی از حالت انفعالی در افکار عمومی جهان به سمت کنش فعال رفته و علی رغم تردیدهای جدی در خصوص ادعای نتانیاهو در مورد سرقت اطلاعات از تهران، جهت اطمینان خاطر و برای جلوگیری از خسارات احتمالی در آینده، تلاش جدی برای شناسایی حفره‌های احتمالی اطلاعاتی هم در داخل و هم در رابطه با حضور منطقه‌ای خود نماید.
