اقلیت مسلمانان در هند نقش مهمی در این کشور داشته است. گفتگوی زیر به بررسی نقش مسلمانان و وضعیت و ویژگی های مسلمانان هند و گروه ها و جنبش های آنان می پردازند.
اگر به جمعیت مسلمانان هند نگاه کنیم بیشتر در کدام مناطق هند حضور دارند؟
در جمعیت مسلمانان هند خیلی اتفاق نظر نیست. معمولا گفته می شود بیست درصد کل جمعیت هند مسلمان هستند. هند جمعیتی بیش از یک میلیارد دارد که بیست درصد از این جمعیت مسلمان هستند. همانطور که عرض کردم اگر کشمیر را استثنا کنیم. هند دارای سیستم ایالتی مثل امریکا هست. سیستم و دولتش همه چیز ایالاتی است. ایالاتی به جز کشمیر نیست که جمعیت مسلمانان زیاد باشد. در دو ایالت بیهار و اوتار پرادش جمعیت مسلمانان نسبتا خیلی زیاد است.
اگر بخواهیم به نقش مسلمانان در استقلال هند نگاه کنیم آیا گروه های سیاسی و مذهبی در این روند نقش داشته اند؟
آخرین پادشاه مغولان هند به نام بهادر شاه ظفر با آمدن انگلیسی ها به پایان رسید. با پایان یافتن این سلسله تا زمانی که انگلیسی ها در هند بودند؛ مسلمانان در سطح سیاسی هیچ نقشی نداشتند. آنها با هم علیه انگلیسی ها جنگیدند و بعد از استقلال هند چون پاکستان با رهبری محمدعلی جناح شده است. به جرم این جدایی مسلمانان از باب استقلال هند به مرور زمان از صحنه سیاسی تقریبا رانده شده اند. بعد از استقلال مسلمانان در یک گروه و در یک نهاد خاصی نبودند. باهم معمولا در حزب کنگره رهبران بزرگی داشتند که با هندوها علیه انگلیسی ها می جنگیدند. چنانچه یکی از پادشاهان معروف مسلمان جنوب هند علیه انگلیسی ها مبارزه کرد. یا به عنوان مثال شاعران بزرگی با سرودها یشان و… همه مشارکت می کردند ما قبلا مسلم لیگ داشتیم. اما الان در هند خیلی ضعیف شده است. مسلم لیگ یک حزب مسلمانان بود ولی حزب اسلامی نبود که بخواهد دولت اسلامی سرکار بیاید. ولی این مسلم لیگ علیه انگلیسی ها مبارزه می کرد. ولی اینطور نبود که نهاد خاصی باشه و مخصوص مسلمانان باشد که بجنگند. هندو و مسلمان در زمان انگلیسی ها خیلی تفاوت نمی کرد.
بعد از استقلال هند گروه ها و جنبش های مسلمان در هند شامل چه دسته ها و گروه هایی بوده است؟
یک گروه در پاکستان به نام جماعت اسلامی خیلی فعال است. این جماعت اسلامی در هند هم هست. از آن زمان فعالیت می کردند و هم اکنون نیز هست. ولی در هند چون به مسلمانان خیلی مجال داده نمی شود که در سطح سیاسی فعال باشند و چون جمعیت متراکمی هم ندارند که یک منطقه ی خاصی باشد (به جز کشمیر که داستانش کلا فرق می کند.) ولی سایر هند مسلمانان با هندوها زندگی می کنند. یعنی آنها در شهر یا منطقه ، ایالتی یا جایی خاصی متمرکز نیستند. بخاطر همین قدرت چندانی ندارند. مسلمانی که می خواهد فعالیت کند باید حتما در یکی از احزاب خیلی معروف و تاثیرگذار هند مثلا کنگره، بی.جی.پی عضویت داشته باشند. لذا معمولا در چهارچوب این احزاب فعالیت می کنند. حتی جماعت اسلامی هم از نظر سیاسی خیلی حرفی برای گفتن ندارند.
آیا وضعیت مسلمانان هند در چند دهه اخیر دچار تغییراتی شده است؟
حتما این طور است. تا زمان نخست وزیری ایندیراگاندی که تا آن زمان نزدیک سی و سی پنج سال، تا قبل از آن چون مسلمانان پادشاهان ساده بودند و به شکل ارباب به خصوص در ایالت اوتارپرادش و ایالت دیگری زمین های خیلی زیادی داشتند و صاحبان روستاهای زیادی بودند و وضعیت مالی آن ها خیلی خوب بود. ولی از زمان ایندیرا گاندی به این دلیل که ظلم نشود و اینکه این ها به عنوان حاکمان کوچک با زمین های زیاد هستند خانم ایندیراگاندی قانونی را به تصویب رسانده که این حذف شود و مقداری تعیین کرده است و کسی بیش از آن نمی تواند صاحب زمین شود و بقیه زمین ها را دولت مصادره می کرد. با تصویب این قانون بیشترین ضرر متوجه مسلمانان شد و جمعیت خیلی بزرگی از این مسلمانان، زمین هایشان را از دست داده اند. و زمین های معمولی برای آن ها باقی ماند و بقیه به مصادره دولت در آمد. که وضعیت بد اقتصادی مسلمانان از همان زمان شروع شده اند. و بعد از آن زمان هم دولت دل سوزی چندانی برای مسلمان نمی کردند. اگر با سایر هندی ها مقایسه کنیم در زمینه ی آموزش و در زمینه ی اقتصادی خیلی عقب تر از هندوها هستند.
جریان های سیاسی معتدل و تندرو که در هندوستان چگونه بوده اند؟
خوشبختانه یا متاسفانه در هند تا جریان تندروی سیاسی نداریم. یعنی اصلا همچین چیزی نیست. دولت هم در این زمینه دقت بسیاری دارد و در رابطه با عربستان سعودی و رفت و آمدهای مبلغین و ارسال پول و امثال ان را در نظر می گیرد و خیلی دقت می کند. لذا ما تاکنون جریان تند سیاسی در مسلمانان نداریم.
جریان های معتدل شامل چند دسته اند؟ شیعه سنی و غیره؟
جریان های اسلامی اصلا حرفی برای گفتن ندارند. ما یک گروهی یا یک نهادی نداریم که در سراسر هند معروف باشد و اثر گذار باشد. اصلا همچین چیزی نداریم. یعنی سیاست دولت اجازه نمی دهد جریانی یا گروهی اینقدر تقویت شود تا فردا برای آن ها دردسر ساز شود. بنابراین در هند جریان های معتدل قوی نداریم و فکر نمی کنم شما هم در رسانه ها اسم گروه خاصی را شنیده باشید که در هند اسلامی باشد.
نقش مسلمانان وسایل ارتباط جمعی و رسانه های مسلمانان هند چگونه است؟
ما در رسانه ها خیلی عقب بودیم. و معمولا در هند مسلمانانی که خیلی دین را دوست دارند رسانه های پاکستان را دنبال می کردند.مسلمانان اهل سنت هند که اکثر مسلمانان هند را تشکیل می دهند؛ پاکستان را دوست دارند، رسانه پاکستان، فیلم های پاکستان، سریال های پاکستان و شبکه های خبری پاکستان را دنبال می کنند و تحت تاثیر قرار می گیرند. بعد از چندسالی بعد از آن که رسانه در هند خیلی پیشرفته کرده است؛ ماهواره و شبکه های ماهواره ای هند شامل سیصد و چهارصد کانال است و مسلمانان در سطح کوچک چندکانال راه انداخته اند. ولی خیلی مطرح نیست. مسلمانان هند از لحاظ زبان هم تقسیم شده اند مثلا هندی برای هندوها و اردو برای مسلمانان. اردو که زبان ملی پاکستان است. معمولا رسانه در سطح روزنامه و مجله مسلمانان البته به زبان اردو زیاد دارند. ولی کانال های تلویزیونی یا شبکه های ماهوره ای یا شبکه ای رادیویی مسلمانان خیلی عقب هستند.
در دهه های اخیر جنبش ها و گروه های مسلمان در هند چه ارتباطی با دولت داشته اند؟
ارتباط آنها با دولت خوب نبود. همانطور که عرض کردم، هر دولتی باشد اجازه نمی دهد جریانی یا گروهی خیلی قدرت بگیرد و قوی شود. بلکه خیلی کوچک و در سطح کوچک. یک سری نهضت هایی بوده است که وقتی مشاهده کرده اند که قدرت می گیرد آن را به تروریسم ارتباط داده اند و سران آن را دستگیر کرده اند و کلا آن را نابود کرده اند. یک زمانی نهضت دانشجویان مسلمان هند قوی ظاهر شد و خاستگاه ان، علیگر دانشگاه مسلمانان هند است. اما به ان اتهامات تروریسم زدند و سران آن را دستگیر کردند و هنوز هم در دادگاه این امر ثابت نشده است. ولی از نظر دولت این یک گروه ممنوعه و غیرقانونی معرفی شده است. با یکی دوتا از جریان ها و نهضت های اسلامی همین کار صورت گرفته است. و اجازه نمی دهند خیلی قدرت بگیرند و قوی شوند. البته چون هیچ وقت رابطه ی ان ها با دولت خوب نبوده است.
رابطه ی احزاب عمده ی هند چون کنگره و غیره با گروه های اسلامی چگونه بوده است؟
رابطه ی تاجر با مشتری بوده است. احزاب مهم هند از مسلمانان فقط به عنوان بانک آراء استفاده می کنند. در هنگام انتخابات قاعده های را مطرح می کنند که از این طریق می خواهند مسلمانان را به خود جلب کنند و بخاطر اینکه مسلمانان را راضی نگه دارند بعضی مواقع اقدامات خیلی کوچک به نفع مسلمانان و احزابی مثل کنگره انجام می دهند. ولی خیلی مهم نیست.
