شبه جزيره سینا در شمال شرقی کشور مصر به شکل مثلثی قرار دارد . در این بین بعد از برکناری مرسی منطقه صحرای سینا در مصر شاهد تنش فراوانی میان نیروهای ارتش مصر و گروه تکفیری تندرو بیت المقدس بوده‌است. این گروه اخیرا به داعش پیوسته است.در این حال برای بررسی بیشتر وضعیت گروه سلفی انصار بیت المقدس به گفتگویی با جعفر قناد باشی کارشناس مسائل مصر پرداخته ایم:
اصولا گروه انصار بیت المقدس در مصر بر چه بنیادهای عقیدتی و ایدئولوژیکی استوار است؟
این گروه از گروه هایی است که در یک فضای بسیار خاصی آن هم در صحرای سینا و در جامعه مصر که از لحاظ امنیتی، صهیونیستها پیوسته برآن تسلط داشتند. اطلاعات کمی راجع به ریشه های فکری این گروه است. ولی آنچه مسلم است این گروه ها از جمله گروه هایی هستند که تحت عنوان انصار در شمال آفریقا می بینیم. در یمن با همین نام گروه داریم. در تونس، لیبی و همچنین در مالی گروه هایی که با واژه ی انصار نامشان شروع می شود. مثلا انصار الشریعه و انصارالدین. در عراق هم انصارالشریعه داریم. گروه هایی که با انصار شروع می شوند، مجموعه ای هستند که به خانواده ی اخوان نزدیک می شوند. یعنی در واقع به نوعی می توان گفت آبشخور فکری آنها کسانی هستند که در خطر بودند.
در حال حاضر هم چنین کمک هایی به اینها صورت می گیرد. اینها چون از یک طرف به عربستان نزدیک می شوند هم طیف هایی گفته می شود در آنها از وهابیت متاثر است و عمدتا به اخوان نزدیک می شوند. متنها طیفهایی به گروه های تکفیری نزدیکترند تا به گروه های اخوانی . عمدتا به دلیلی اینکه انصار بیت المقدس در یک شرایط بسیار امنیتی رشد کرده اند. ما ازاین طریق می توانیم به گرایشات آنها پی ببریم و آنچه را که تاکنون انجام داده اند هیچگونه عملیات آشکاری نبوده است. عمدتا عملیات سری وپنهانی و به صورت خانه های تیمی عملیات خود را انجام داده اند و معمولا می توان گفت مجموع گروه هایی که تحت عنوان انصار الدین و انصارالشریعه و …هستند. می توان گفت مخفی ترین آنها گروه انصار الشریعه است.
چه عواملی موجب رشد انصار بیت المقدس شده است؟
عوامل بسیار زیادی در مصر وجود دارد و گرایشات بسیار زیادی وجود دارد که باید با رژیم صهیونیستی مقابله شود و مردم مصر، فلسطینی ها را برادران خود می دانند. از زمانی که اسرائیل در سال 1967، نوار غزه را اشغال کرد و بعد مرزها را تقویت کرد به خصوص بعد از اینکه رژیم صهیونیستی از اینجا خارج شد، سعی کردند مرزهای اینجا را تقویت کند و تدابیری را بگذارد که روابط بین مصر و فلسطین قطع شود . در بین مردم مصر عمدتا این عقیده که باید با رژیم صهیونیستی مبارزه شود، یک عقیده ی جدی است و از این فضا، سازمان دهندگان انصار الشریعه و انصار بیت المقدس استفاده کردند. مسئله دوم این است که گفته می شود سازمان های جاسوسی اطلاعاتی قطریها و هم به نوعی اسرائیلیها سعی کردند که این گروه را در مسیر راه تغییر دهند. یعنی اجازه دادند، چنین گروه هایی تشکیل شود، تا گروه های جهادی را در فلسطین تحت شعاع قرار دهند، کما اینکه عملیات بعدی هم، چنین چیزی را ایجاد کرد. پس در ابتدا عوامل پیدایش آنها زمینه های فکری بود و برای تشکیل گروه های ضد صهیونیستی در مصر به خصوص در صحرای سینا وجود داشت (که متاسفانه به رغم آنکه به مصر واگذار شده است. اما اسرائیلی ها پیوسته در روزهای تعطیل خود، از سواحل بسیار آرام آن برای تفریح استفاده می کنند،) این رفت و آمد اسرائیلی ها ، جمعیت بسیار کمی را که در صحرای سینا وجود دارد مردم را وامی دارد تا زمینه هایی را برای مقابله با اسرائیلی ها فراهم کنند. اسرائیلیهایی که برای تفریح می آیند و هیچکدام موازین اسلامی را که مربوط به کشور مصر را رعایت نمی کنند و عمدتا سبب خشمگین شدن جمعیت کم در صحرای سینا می شود.
مفهوم غرب چه جایگاهی در گفتمان انصار بیت المقدس دارد؟
ما باید انصار بیت المقدس را مشابه گروه های دیگر انصار ببینیم. آنها هم یک گروه تکفیری و سلفی تلقی می شوند که دیدگاه بسته ای دارند و در رابطه با غربیها دقیقاً مثل گروه ها جبهة النصره در سوریه عمل می کنند. آنها طبیعتاً، حاضر به دریافت کمک های غربی هستند و حاضرند برای ادامه راه خود با غربیها همکاری کنند. متاسفانه اطلاعات بسیار کمی راجع به این در دست است. معمولا رفت و آمد در صحرای سینا بسیار کم است و آنها برای ارتباط با بیرون تحت سیطره سیستم های امنیتی اسرائیلی هستند. لذا تردیدی نسبت به حضور نیروهای اسرائیلی یا حضور سازمانهای جاسوسی اطلاعاتی عرب در بین آنها است و همچنین به دلیل اینکه آنها در شرایط خاصی قرار دارند. لذا ارتباط بین غربیها طبیعتا به یک ارتباط بسیار حساب شده و برنامه ریزی شده از جانب غربیهاست.
جایگاه همگرایی و وحدت در اندیشه انصار بیت المقدس چگونه است؟
مسلما دنیای غرب، گروه های اسلامی که طرفدار مردم سالاری باشند و برپایه ی دولت اسلامی مستقل و قرائت صحیح از اسلام را داشته باشند، برای خود خطرناک می دانند. هرجا که گروه های افراطی پیدا شوند که چهره اسلام را تخریب کنند، یا بهانه هایی برای سرکوب مردم انقلابی را فراهم کنند، طبیعتا غربیها از آنها استقبال می کنند و سعی می کنند به آنها کمک کنند. در صحرای سینا هم اسرائیلیها نگران پیدایش حرکتهای صحیح اسلامی به دست گروه های جهادی هستند.لذا تا زمانی که گروه های افراطی مثل انصار بیت المقدس، دست به اقدامات نسنجیده می زنند، زمینه را هموار می کنند تا اسرائیلیها و یا ارتش مصر، آنها را سرکوب کنند. کما اینکه اسرائیل خود به این طرف مرز آمدند و با همکاری مصریها بخشی از مردم این قسمت را، به بهانه های حرکتهای نسنجیده و حرکت های تروریستی کوری (که عمدتا از سوی انصار بیت المقدس انجام می دهند) سرکوب می کنند. بعد از کودتای نظامیان در مصر و بعد از سرنگونی دولت مرسی پیش از آنکه ضربه ای به نظامیان مصر بزند بیش زمینه سرکوب مردم مصری را فراهم می کند. اگر گفته می شود از خانواده ی اخوان است بیشترین مشکل را برای اخوان فراهم کرد چرا که هر حرکت آنها را به اخوان نسبت داد و فضای مصر را به فضای بسته ای برای فعالیت اخوان تبدیل کرد.
با توجه به اعلام اخیر تبعیت داعش و طرح امارت سینا که جدیداً اعلام شد چه رابطه ای بین داعش و انصار بیت المقدس در شرایط کنونی وجود دارد؟
از دو جهت به این نکته توجه مکنیم. زمانی که به برنامه های 20 ساله القاعده نگاه می کنیم. القاعده حدود ده سال پیش اعلام کرده است که سال 2014 باید سال اعلام خلافت اسلامی باشد. لذا برنامه القاعده برنامه جدی بود که چنین سالی اعلام خلافت باشد. لذا در نیجریه، بخشی از شمال لیبی و یا بخشی از تونس و بعد انصار بیت المقدس بحث خلافت اسلامی در شمال عراق و سوریه مطرح می شود. لذا باید بخشی از تلاش داعش را به پیروی از برنامه کلی القاعده بگذاریم. اگرچه که در حال حاضر داعش و القاعده، اختلافات زیادی با هم دارند، ولی طبق برنامه بیست ساله القاعده، سال 2014 تا 2016 سال اعلام خلافت اسلامی است. اما موضوع بعدی گرفتن نیرو یا جذب نیروهای جهان اسلام توسط انصار بیت المقدس است. آنها سعی می کنند بوسیله اعلام پیوندشان با داعش در عراق و مصر این امید را ایجاد کنند که بتوانند دولت باشند و با این پیوستگی بخشی از نیروهایی که نمی توانند به سمت عراق و سوریه بروند بتوانند در منطقه سینا جذب کنند. کما اینکه در مصر هم نیروهایی علاقمند به داعش در سوریه بودند و به عراق بپیوندند الان زمینه های جذب آنان را در آنجا فراهم کنند.
رویکرد کنونی انصار بیت المقدس چه تاثیری در جهان اسلام می گذارد؟
آنچه که در جهان اسلام انجام شده است، عمده علمای جهان اسلام از همه مذاهب، سعی کردند، با توجه به اقدامات خشونت باری که داعش در سطح عراق انجام داد، همه به نوعی نه تنها اینها را محکوم کردند، حتی آنها را کافر دانستند و این یک حرکت عمومی است که علمای اسلامی انجام دادند. جوامع اسلامی هم نفرتشان را نسبت به این گروه اعلام کردند. البته بخشی از جوامع عقب مانده آفریقایی، به دلیل آنکه آگاهی و اطلاعات دقیقی ندارند و از اشتباه رنج می بردند، بعضا فریب گروه های انصار را می خورند. در سطح مصر هم این چنین است. طبیعتا بخشی از جامعه 85 میلیونی مصر شرایط بسیار خاص وفشارهای خاص را تحمل می کنند و کسانی هستند که فریب این گروه ها را می خورند و این گروه های را نجات دهنده بیت المقدس و یا نجات دهنده مصر از تسلط گروه ها عربی می دانند. اما آنچه که واقعا در جهان اسلام انجام می دهند موجب کند کردن سرعت و شتاب راه کسانی است، که قرائت صحیحی از اسلام دارند. این رویکرد مانع عمده ی پیشرفت اسلام و گسترش نهضت های اسلامی دقیقی بوده است.
