جمعیت واقعی شیعیان و ابهامات گوناگون
هیچ کس نمی تواند آمار دقیق از جمعیت شیعیان و هیچ کس نمی تواند آمار دقیق آن را ارائه دهد. به عنوان مثال: یک تجمع در شهر زاریا در اربعین امسال هجری قمری ۱۴۳۶ در یک زمین بازی واطراف آن بود که روزنامه حرکت اسلامی طبق آمار رسمی اعلان کرده است که حدود میلیون ها نفر در آن تجمع حضور داشتند، در حالی که حتی هفتصد هزار نفر نمی توانند در آن زمین تجمع کنند. لذا جمعیت شیعیان نیجریه می تواند به پنچ تا شش میلیون برسد.
احزاب، گروه ها و جریان های داخلی شیعیان در چند دهه اخیر
تشیع یک امر غریبه در امت اسلامی نیست ، تشیع اساس اسلام است که توسط پیامبر اکرم (ص) تاسیس شده است واین نام برای پیروانان امام علی (ع) بعد از نزول آیه (ان الذین آمنوا وعملوا الصالحات أولئک هم خیر البریه) گذاشته است. بعداز ظهور تشیع در نیجریه با عداوت و دشمنی شدید به خصوص از طرف گروههای وهابی از جمله ـ”إزاله البدعه وإقامه السنه”، وبعداز آن گروه “جماعت التجدید الإسلامی” و گروه ” السلفیه”. روبرو شده است.
جایگاه شیعیان جعفری در نیجریه و نظام این کشور
در قانون اساسى نیجریه هیج تفاوتی بین مسلمانان وحتى مسلمانان وغیر مسلمانان وجود ندارد و همه حق شرکت در امور سیاسی دارند، ولى چون اکثریت شیعیان تابع تفکری اخوان المسلمین قدیم که مبنى بر دورى از امور سیاسی (جنبش حرکت اسلامی) هستند، ۹۰% یا بیشتر از شیعیان از امور سیاسی دور شدند، و هیج نقشى در سیاست نیجریه ندارند، بنابراین به حقوق ایشان در حکومت فدرال، یا ایالتى اعتراف نشد ومتأسفانه حتى ایالتها یا منطقه که به حقوق شیعیان اعتراف کردند، شیعیان سراغ حقوق خود نرفتند ، بنابر این حتى کمک مالى دولتى که قرار شد به دست شیعیان برسد معمولا به دست وهابیها مى رود . این امر باعث هزاران مصیبتها براى شیعیان مى شود.
ما در نیجریه بیش از همه گروههاى شیعیان در سایر کشورها آزادى داریم. چون هیج قیدى در شرکت در امور سیاسى نداریم، نه قوانین، نه فرهنگ وغیره مى تواند مانع ما بشود. بلکه کل فعالیتهاى دینى سیاسى مذهبى شیعه حتى تظاهرات بدون هیچ اجازه ای از طرف دولت انجام مى دهند . در این بین در نیجریه، نه قوانین مانع ما مى شود، چون قوانین خاص براى دین یا مذهبى وجود ندارد و همه مى توانند دین ومذهب خود را به شرط عدم اهانت به دین یا مذهب دیگران تبلیغ کند. البته از جهت قوانین دین خاص یا مذهب خاص نمى تواند قانون اجتماعى، فرهنگى، مذهبى، خود براى دیگران تحمیل کنند. و در دادگاه هم قانون فدرالى یا ایالتى براى همه یکسان است. در این بین دعوت “مؤسسه حیدر” به شیعیان در این مورد این است که؛ براى تشخیص هر موقف سیاسی در نیجریه کوچک وبزرگ باید به مرجع عظیم الشأن انقلاب اسلامى و ولى امر مسلمین آیه الله العظمى السید على الخامنئى (دام ظله) مراجعه کرد.
در فضای علمی شیعیان جز مدارسه “فودیه” زیر نظر جنبش حرکت اسلامی در شهرهای مختلف چیزی ندارند، این مدارس برای بچه ها کمتر از دبستان در نیجریه محسوب مى شود، و غیر رسمی هستند، ولی با هماهنگی با مدیران دبستانها در بعضی از شهرها از آنها کمک مى گیرند که تا با بقیه بچه های دبستان در امتحان الحاق به مدارس راهنمایی شرکت کنند. همچنین مدرسه ای زیر نظر موسسه رسول الاعظم (ص) هم بازشده است که در یک منطقه در شهر کانو مى باشد، و در این بیش از ۵۰ کودک درس مى خوانند، ولی این مثل یک قطره است در دریا.
عدم اهمیت دادن به بخش علمی باعث مشکلات فروانی برای شیعیان شده است، و حتی وهابیها آنها را مسخره مى کنند که فرزندان شما باید یا در مدارس دولتی (دبیرستانها) یا در مدارس ما درس بخوانند، و ما آنها را وهابی مى کنیم. آنان می گویند نسل شیعیان همین نسل اول نسل آخر مى شود، و بعد از آن منقرض مى شود. در همین راستا رئیس مؤسسه حیدر برای تاسیس مدرسه هاى دبیرستان در شهرهای مختلف نیجریه برای شیعیان هم در نیجریه وهم در ایران خیلی تلاش کرد، ولی حتى یک نفر یا مؤسسه ای برای کمک به این کار پیدا نکرد، مؤسساتی که برنامه آنها درست کردن مدارس دبیرستانی است هم به این مساله توجهی زیادی نکرده اند.
ولی به هر حال نقش شیعیان در بیدار کردن مردم برای شناخت اینکه در اسلام خیلی اتفاقها افتاده است از جمله دوری از اهل بیت (ع) و عدم عمل کردن با وصیت پیامبر اعظم (ص) وغیره که باعث مشکلات امروزه شده است. و هزارها سوالات در ذهن مردم نیجریه و همسایگان ایشان ایجاد شده است که باعث کشیدن آنان به بررسی واقعیت و حقیقت اسلام می شود که خیلی از آنان بالاخره شیعه می شوند.
نقش کنونی شیعیان در ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیجریه
فضای سیاسی
در وضعیت کنونی شیعیان نقش مهمی در اقتصاد یا سیاست کشور نیجریه ندارد. به خصوص فضای فکرى حاکم در میان آنان مبنى بر تفکرات اخوان مسلمین قدیم بود که از تفسیر آیه “ومن لم یحکم بما انزل الله…” طبق نظریه سید قطب بود که شرکت در امور سیاسی به حکم این آیات برمى گردد، وهم چنین “رکون الی الذین ظلموا” محسوب می شود. و اکیدا اگر در این زمینه به راهنمایی مراجع عظام شیعه مراجعه شود نقش مهمی ایفا خواهند کرد.
فضای اقتصادی
در فضای اقتصادى هیج نقشى براى شیعیان در این زمینه وجود ندارد، وهیچ برنامه ریزى در این زمینه نیست. ولى جنبش حرکت اسلامى از همه گروهها پشتیبانی مالی و اقتصادی قوی دارد. با توجه به تعدادى از اعضای زیاد همه سهمیه و زکاه وخمس به رهبر این جنبش داده مى شود. همچنین مؤسسه رسول اعظم از جهت مالى وضعیت خوبى دارد، و این هم به علت اجازه خمس و سائرآن که از طرف دفتر مقام معظم رهبرى قم دارند. مؤسسه الثقلین هم در ردیف کمک وپشتیبانی سوم محسوب مى شود. اما مؤسسه فرهنگی حیدر از هیچ جهتی کمک وپشتیبانی دریافت نمی کند. در این بین کلا مقایسه با سائر مذاهب به خصوص وهابیت، شیعیان هیچ وجهه اقتصادى ندارند. یعنی از نظر اقتصادی شرایط خوبی برای شیعیان نیست در صورت که اگر گروهی می‌خواهند موفق باشند و به اهداف بزرگ دست یابند و حتی افکارعمومی را تحت تاثیر قرار بگذراند باید پشتوانه اقتصادی ومالی خوبی داشته باشند برای همین هم باید شیعیان اوضاع اقتصادی خود را تقویت کنند وگرنه نمی توانند تاثیر مهمی در جامعه نیجریه به دست آورند.
فضای اجتماعی
فضای اجتماعی برای شیعیان در نیجریه خیلى با مشکلاتی زیاد روبرو شد، البته بیشتر تقصیر خود شیعیان هستند که عملی براى بدست آوردن جایگاه خوبى در جامعه انجام نداده اند.. این امر باعث شده حتى اگر یکی از شیعیان کشته شود جامعه احساس نمى کند این که افراد خود کشته شد. این امر به طور استثنائى بعداز کشته شدن ۳۴ نفر از جمله ۳ فرزند رهبر حرکت اسلامی در روز قدس ۲۰۱۴ بعد از راهپیمایی خیلى از افراد دولتی براى تسلیت آمده اند. البته با توجه به وضعیت کنونى واینکه مساله وهم فضاى امنیتی حساس شده است مجبور شدند چنین کاری کنند.
شیعیان با سائر مسلمانان زندگى خوب وسالمی دارند، با این که بعضى از مردم دیدگاه بدى به شیعیان دارند ولى این امر مربوط به عداوت به مذهب ایشان است. بنابر این شیعیان زندگى مشترک با سائر مردم دارند، مسجد یکى است، قبرستان و مراسم تدفین، کشتارگاه، و حتى ازدواج وغیره. و در قانون اساسى نیجریه هیچ تفاوت نه تنها بین مسلمانان وحتى مسلمانان وغیر مسلمانان وجود ندارد. البته چون نیجریه سیستم ایالتى دارد، هر ایالت قوانین خاص خودشان در مورد درس دینى، ازدواج، طلاق، وغیره دارند.
و از طرف مذاهب با اینکه شیعیان به کسى کار ندارند، ولی مواجه دشمنى شدید از طرف وهابیها (گروههاى وهابی؛ شامل “إزاله البدعه وإقامه السنه” و “جماعه الدعوه” و “جماعه التجدید” (آنها اخوان المسلمین با تفکر وهابى) و “السلفیه” و غیره مى باشند) هستند، به طورى که بعضى از وهابیهایى که جایگاه دولتى دارند از مقام آنها براى اذیت شیعیان سوء استفاده مى کنند. البته بعضى از صوفیان هم نسبت به شیعیان به تهمت سب صحابه خیلى دشمنى شدیدى دارند. ولی دشمنى سلفیها وهابیها خیلى شدیدتر است، به طورى که اگر حاکم ایالت رئیس شود حتى به طورى غیر رسمى شیعیان زیادى به بهانه هاى مختلف از کار و شغل مطرود مى شوند. این اتفاق در ایالت کانو سال ۲۰۰۳-۲۰۱۱ که ۸ سال حکومت آقای إبراهیم شیکارو در ایالت کانو بود.
فضای فرهنگی
وسائل مختلفى مانند منبر، کتاب، روزنامه، مجله، رادیو، وغیره. استفاده مى شود با این وجود وسائر رسانه اى والکترونیکی ونرم افزار امروز نقش اولى ایفا مى کنند. و به این علت تقرییا از سالهاى ۲۰۰۱ مؤسسه حیدر به این بخش اهمیت داده است. در این بین مردم نیجریه که اغلب آنان مالکى مذهب هستند شیعه مى شود، بیشتر توسط فعالیتهاى افراد ومؤسسه های مختلف، با وجود وسائل رسانه اى وبعضى از کتابهایى که پخش مى شود، و ارتباط با افراد مختلف مردم بازهم شیعه مى شوند. یعنی تالیفات، وتبلیغ با وسائل رسانه اى مهم است ولی مساله فکرى اعتقادى بیشتر امروز باعث تشیع مردم مى شود. مردم دنبال حق هستند، ودنبال عذر ونجات روز قیامت هستند، بنابر این با برداشتن شبهات وموانع بلافاصله شیعه مى شوند. مراجعه کنندگان زیادى در این زمینه “مؤسسه حیدر” و غیره دارد.
به نظر مى رسد براى رسیدن به قله هدف گسترش تشیع باید به مراکز علمى و مدارس ودانشگاهى توجه کرد، این مهمترین هسته مغز جامعه است.شیعیان از نظر علمی رشد زیادی نداشته اند، آنها دارای روزنامه و وسایل رسانه ای مستقلی ندارند، و اگر هم روزنامه دارند محلی و بومی است که پوشش چندانی ندارد، و بیشتر فعالیتهای فرهنگی گروه خود را انعکاس می کند تا درنتیجه هدف بیداری اسلامی برای مخاطبانش یا هم گروه خودشان داشته باشد بنابر این به مساله آگاه رسانی و اطلاع رسانی در عموم مردم تاثیری ندارد.
رابطه شیعیان در نیجریه و با اهل سنت و مسیحیان و سایر گروه های مذهبی
رابطه شیعیان با تمام گروهها اهل سنت و ادیان دیگر مانند مسیحیها رابطه خوبی است.البته گروههایی که دشمن شیعه هستنى مانند وهابیها (ازاله البدعه و إقامه السنه، جماعه الدعوه، جماعه السلفیه و غیره) و همچنین دشمن سرسخت شیعه گروه اخوان المسلمین (جماعت التجدید الاسلامی) می باشند، همه این گروهها مستثنا هستند. عده ای از اعضای این گروهها که تعادل فکری ونظر دارند (که در میان آنها خیلی کم هستند) با اینکه مخالف شدید تشیع هستند ولی مخالف حمله بر ضد شیعیان هستند. در واقع درنیجریه مسئله شیعه و سنی زیاد مطرح نیست اصولا در آفریقا همه مسلمانان را یکی می‌دانند فرقی ازنظر مذهبی ندارند. ملاک اختلاف شدید که گاهی منجر با جنگ می شود مسلمانان ومسیحیان هستند و اگر اختلافاتی بین مسلمانان شیعه وسنی باشد معمولا ازسوی دستهای آلوده وهابیها عربستانی است که با فرستادن و تقویت گروه وهابی، به این اختلافات دامن می زنند ولی در سطح کشور مسئله شیعه وسنی درنیجریه مطرح نیست بنابراین به‌طورکلی اسلام هراسی وجود دارد و سعی درتخریب آن در نزد افکار عمومی دارند.
مخالفان شیعیان در نیجریه
بدترین دشمن شیعیان در نیجریه وهابیها هستند که هر روز بر علیه شیعیان تهمتهای نا روا می زنند، وتلاش دارند که مردم ودولت را بر علیه شیعیان تحریک بکنند. آنان با اسامی مختلف هستند مانند: (إزاله البدعه و إقامه السنه) و (جماعه الدعوه) و (جماعه السلفیه).و گروه (جماعه أهل السنه للدعوه والجهاد) که با بوکو حرام معروف است، (سال پیش بیعت آنها به داعش اعلان شد).
و بعضی از گروههای دشمن شیعه وتشیع هر چند که رسما به عنوان وهابی شناخته نشده ولی کاملا تفکرات وهابی دارند. مانند: (جماعه التجدید الإسلامی).وبعضی از علمای تصوف که گرایش ضد تشیع دارندوبعضی از گروههای وهابیها در چهرههای مخفی با اسامی مختلف، از جمله (جماعه النصر الإسلام) هستند. در سالهای (۱۹۹۰ – ۱۹۹۴) دشمن شدیدی نسبت به تشیع شروع شد و شدت یافت. و نمایندگان رهبر حرکت اسلامی در شهرهای مختلف که در آن سالها سنی ضد شیعیان بودند افرادی که عضو جنبش حرکت اسلامی هستند و شیعه شده اند را تحت فشار شدید آوردند که باید آنها را اخراج ومطرود از جنبش حرکت اسلامی شود. ولی رهبر جنبش حرکت اسلامی که خود سنی بود اخراج مستبصران از این جنبش قبول نکرد.
بعضی از این افراد (نمایندگان رهبر حرکت اسلامی در شهرهای مختلف) خودشان را در سال ۱۹۹۴ از حرکت اسلامی جدا کردند، و جنبشی به نام “جماعه التجدید الإسلامی” که مرکز آنان شهر کنو می باشد تاسیس کردند و به علت این دشمنی شدید و تبلیغ بر علیه تشیع، مردم نیجریه به افراد شیعه شده برای شناخت تشیع و طرح سوالات درباره حقیقت تشیع مراجعه می کردند.
پینوشت ها
۱) عدم قبول دیه کشته شدگان شیعه (که در سال ۲۰۰۱ توسط پولس کشته شده است) که حاکم ایالت با برگشت ایشان به رئاست سال ۲۰۱۱ خواسته است دیه ده سال پیش بدهند، ولى بدون مراجعه به خانواده شهداء معاون محمود تورى رئیس حرکت اسلامى در شهر کانو آن دیه را رد کرد (متاسفانه).
۲) مساله منطقه “دوسین ما” در ایالت کثینا یک نمونه است ( که با فتواى یعقو یحیى رئیس حرکت اسلامى در شهر کثینا زمین و پول از رئیس منطقه نگرفتند و وهابیها که گرفتند هم مسجد، مدرسه، وبیمارستان به نصیب خودشان ساختند.
۳) البته حرکت اسلامى اجازه نمى دهد چون دولت را طاغوت مى بیند، و به نظر آنان از طاغوت نباید اجازه گرفت.
۴) خیلى از شیعیان تعجب کردند.
۵) الشیخ ابراهیم یعقوب الزکزکی.
