نفوذ امارات در جنوب یمن و تلاش برای تجزیه
گفتگو با عبدالرحمان راجح
کارشناس یمنی مسائل یمن
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام
در چند سال گذشته امارات متحده عربی بعد از عربستان دومین بازیگر مهم در ائتلاف عربی بر ضد یمن بوده است. گفتگوی زیر برای بررسی نوع نفوذ امارات در جنوب یمن و تلاش برای تجزیه و نیز افزایش نقش امارات در یمن است.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: در حال حاضر نوع نفوذ امارات در بین جریان‌های جدایی‌خواه جنوب تا چه حدی است و تا چه حدی توانسته است آن‌ها را با امارات همراه کند؟
امارات توانسته است با پول شخصیت‌های زیادی را در جنوب یمن به دست بیاورد. این کشور سعی کرده است که سلفی‌ها را از عربستان جدا و به خودش ملحق کند. همچنین مدارس سلفی زیادی ایجاد کرده است و به مشایخ سلفی‌ها داده است و حتی گروه‌هایی از القاعده زیر نظر امارات هستند. این گروه‌ها اعلام کرده‌اند که در حال حاضر از القاعده جداشده‌اند و از رهبران فعال همکار امارات در یمن هستند که قبلاً در القاعده فعالیت داشتند. در کل امارات هم از زمان ورود از بحران سیاسی بین شمال و جنوب یمن استفاده کرده و وعده و وعیدهایی به جنوبی‌ها (مبنی بر این‌که شما را از شمالی‌ها جدا می‌کنیم، عدن را به شکل دوبی خواهیم ساخت و اوضاع شما خوب خواهد شد) داده است. اما اکنون بعد از سه سال تا حدی اختلافات در جنوب شروع‌شده است. خیلی از جنوبی‌ها معتقدند که امارات هیچ کاری نکرده است و دیدگاه مردم یمن جنوبی به امارات تا حد زیادی تغییر پیداکرده است. امروزه اماراتی‌ها منتقدین بسیاری در جنوب پیداکرده‌اند و پشتوانه کاملی که قبلا داشتند، در حال حاضر ندارند. حتی در حال حاضر نظامیان و نیروهای وابسته به امارات در حال حاضر شروع به استعفا کرده‌اند. اما به‌هرحال هنوز حضور امارات گسترده است و به وعده‌هایی که به مردم جنوب داده است، عمل‌نکرده است. امروز بعد از سه سال، عدن هنوز از بدترین شهرهای یمن است. حتی امارات نتوانسته است، بنزین و گازوئیل و مایحتاج کوچک مردم را در این شهر تهیه کند. این موضوع باعث اختلافات و گستردگی اختلافات در جنوب یمن خواهد بود.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: نوع نفوذ کنونی امارات در دولت آقای هادی چگونه است؟
دولت هادی را عملا به رسمیت نمی‌شناسند. امارات و عربستان، مشروعیت هادی را به‌عنوان دست‌آویز استفاده می‌کنند، اما در عمل اعتقادی به آن ندارند. منصور هادی، ناتوان است و امارات و عربستان به این موضوع واقف هستند و می‌دانند که هادی هیچ کاری برایشان انجام نمی‌دهد. اما از اسم و مشروعیت هادی، استفاده می‌کنند و اهداف خودشان را دنبال می‌کنند. در حال حاضر هم هادی و امارات روابط خوبی ندارند، اما هر چه که بگویند هادی انجام می‌دهد. معمولاً اختلافات و بحران‌های داخل یمن بین امارات و عربستان حل‌وفصل می‌شود و یمنی‌ها چه در دولت هادی و چه در گروه‌هایی که به امارات یا عربستان وابستگی دارند، هیچ قدرتی ندارند و تابع این دو کشور هستند و به دنبال پول و رضایت سیاست این دو کشور هستند.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: امارات نسبت به نیروهای شبه داعشی و القاعده در یمن تا چه حدی نفوذ دارد و از آن‌ها حمایت می‌کند؟
حضور امارات و عربستان، ابتدا در جنوب به‌وسیله القاعده و داعش بودند. آن‌ها از این‌ها به‌عنوان اهرم‌هایی برای جنگیدن با انصارالله هستند و فعلاً این گروه‌های تندرو در دست امارات هستند و نخستین حضورشان را در جنوب به‌وسیله القاعده داشتند. آن‌ها با گرفتن عدن، این کار توسط نیروهای القاعده و داعش انجام‌شده و در لحج، شبوه و … و با اماراتی‌ها و عربستانی‌ها روابط خوبی داشتند، اما بعدازآن این نیروها متحول شدند. بعدازاین افراد القاعده اختلافاتی با امارات دارند. اماراتی‌ها می‌خواهند که آن‌ها جنوب و عدن را ترک کنند و به جبهه‌ها بروند. اما اختلافات در مورد منافع و سود در جنوب باعث اختلاف بین آن‌ها شده است و تقریباً در برخی از مناطق، درگیر می‌شوند و در برخی مناطق، این نیروها بدون هیچ درگیری مناطق را به امارات داده‌اند. مثلاً یکی از فرماندهان امارات در یمن به نام السید، از مشهورترین فرماندهان القاعده در حال حاضر به‌عنوان فرمانده اماراتی در یمن معروف است.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: برخی منابع بین‌المللی اشاره به نفت و گاز عمده در یمن دارند، این امر چه نقشی در توجه امارات به جنوب یمن داشته است؟
آن‌ها در اولین اقدام خود در یمن بعد از گرفتن عدن، به سراغ منابع نفت و گاز رفتند. اتفاقا امارات، نیروی مخصوصی برای کنترل منابع گازی و نفتی در یمن ایجاد کرده است. در حال حاضر تقریباً کل منابع نفتی و گازی یمن در جنوب مخصوصاً در حضرموت و شبوه در دست امارات است.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: آیا در وضعیت کنونی، تلاش امارات در جهت تجزیه یمن است؟
بدون شک هدف امارات و عربستان، از اول جنگ جدایی یمن نه‌فقط به جنوب و شمال بلکه به چند منطقه است و تسلط بر این مناطق امارات، حتی امروز هم در مناطق زیر سلطه خود متحد نیست و سعی می‌کند این مناطق را جداگانه اداره کند و نیروهای مخصوص به خود را ایجاد نماید. به این معنا که هر استانی مستقل عمل می‌کند تا بتواند این مناطق را کنترل کند و این قدرت‌ها وابسته به خودشان هستند. هدف اول و اخیر امارات با توجه به قرائن موجود، این است که آن‌ها به دنبال جدایی سازی یمن به چند منطقه و اداره این مناطق به شکل غیرمستقیم هست، به‌گونه‌ای که امارات را صاحب‌اختیار خود بدانند.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: چه کشورهایی از نوع و نقش امارات در یمن حمایت می‌کنند؟
تلاش‌های امارات، اولا به حمایت آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها وابسته است. امارات مجری نقشه‌های آمریکا و انگلیس در یمن است. نقش اصلی در یمن، را آمریکایی‌ها و مخصوصاً انگلیسی‌ها دارند. دوما امارات در یمن از مشکلات عربستان سو استفاده می‌کند. با توجه به این‌که عربستان بحران سیاسی در ساختار خانواده حاکم در عربستان دارد، به یمن و اوضاع یمن دقت نمی‌کند. خیلی‌ها معتقدند که حاکم فعلی یمن، امارات است. عربستان، به‌خصوص محمد بن سلمان، درگیر مشکلات قدرت در کشور خود است و تلاش دارد که به‌عنوان پادشاه انتخاب شود و قدرت خود را تثبیت کند. به همین خاطر، امارات از این شرایط استفاده و به دنبال افزایش قدرت خود در یمن است. البته برخی از تحلیلگران معتقدند که اصلاً نقش آمریکا در یمن مهم‌تر است و خود عربستان و امارات بین خود توافقی دارند و در تلاش برای تقسیم‌بندی یمن در بین خوددارند. یعنی مناطقی در جنوب، مخصوصاً عدن و سواحل غربی یمن و مناطقی از حضرموت در دست امارات است، درحالی‌که برخی از استان‌ها مانند مارب و مناطقی از شبوه و حضرموت به عنوان بخش‌هایی متعلق به عربستان هست.
