سمینار همگرایی و واگرایی در جهان اسلام – ویدئوی دوم

دکتر سید حسین اطهری در سمینار همگرایی و واگرایی جهان اسلام با اشاره به اینکه آیا ما می‌توانیم از جهان اسلام سخن بگوییم یا در واقع جهان‌های اسلام داریم، گفت: یکی از مبانی که موجود است این است که در جهان اسلام یک جدایی طلبی در حال رخ دادن است؛ چنانچه بپذیریم جهان‌های اسلام وجود دارد، باید بگوییم قرار است با کدام یک از آنان همگرایی و با کدام یک واگرایی داشته باشیم. وی با بیان اینکه جهان اسلام دارای اندیشه‌های بسیاری است و یک اندیشه واحد در آن وجود ندارد، تصریح کرد: همین مسئله باعث جدایی بین قومیت‌های جهان اسلام شده است چنانچه بپذیریم جهان اسلام وجود دارد، این سئوال مطرح می‌شود که کدام جهان اسلام؟ جهان اسلامی فکر یا جهان اسلامی تاریخ، سیاست و فرهنگ؟

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد ضمن اشاره به اینکه کشورهای اسلامی دارای ویژگی‌های بسیاری هستند، بیان داشت: تفاوت‌های فرهنگی نخستین ویژگی جهان اسلام است، ما در جهان اسلام کشورهایی همچون ایران، افغانستان، ترکیه، مالزی، آلبانی و دیگر کشورها را داریم که همه اینها اسلامی هستند؛ اما دارای تفاوت های فرهنگی بسیاری اند. تفاوت قومی و نژادی از دیگر ویژگی‌های جهان اسلام است، مشکل زبان نیز از دیگر مشکلات و ویژگی‌های جهان اسلام است که این مسئله باعث شده بسیاری از متفکران ما متفکران جهان عرب را نشناسند و به طور کلی باید گفت ما اتمسفر جهان عرب را نمی شناسیم.

 اطهری تاکید کرد: بر این اساس ما نمی دانیم معدل و روح افکار و اندیشه جهان عرب چیست و با توجه به اینکه نمی‌دانیم، نمی‌توانیم درک درستی از آن داشته باشیم. وجود ایدئولوژی‌های مختلف مذهبی و غیرمذهبی از دیگر ویژگی‌های جهان اسلام می باشد. مشکلات اقتصادی از دیگر ویژگی‌های جهان اسلام است به طوری که مشاهده می‌کنیم اکثر کشورهای اسلامی علی رغم دارا بودن منابع بسیار فقیر هستند. وی مشکلات مرزی، مشکلات امنیتی و تفاوت های سیاسی بسیار را از دیگر ویژگی‌ها و مشکلات جهان اسلام برشمرد و گفت: با وجود این مشکلات آیا می‌توان از همگرایی جهان اسلام سخن گفت؟

یکی از مشکلات کشورهای اسلامی در همگرایی این است که آنان سنگ بزرگی برداشته اند، به این معنا که کشورهای اسلامی هر زمانی درصددند همگرایی داشته باشند معتقدند باید در همه موارد به همگرایی برسند این در حالی است که چنانچه این کشورها خواهان رسیدن به همگرایی هستند باید از حداقل ها به طور مثال از فرهنگ آغاز کنند.

این استاد دانشگاه ضمن تاکید بر اینکه جمع شدن حول محور اسلام نه شدنی است و نه امکان پذیر، تصریح کرد: باید اجازه دهیم که اسلام های مختلف در جهان های اسلام وجود داشته باشند و اجازه دهیم هر فردی هر طوری که می خواهد فکر کند به طور کلی باید تضارب آراء را بپذیریم. برخی در مسیر رسیدن به همگرایی سخن از وابستگی‌های متقابل اقتصادی می‌زنند؛ این در حالی است که در مبانی اقتصادی صرف نمی‌توانیم به همگرایی برسیم زیرا تا زمانی که نگاه جهان اسلام به حوزه بین الملل است رسیدن به یک همگرایی اقتصادی ناممکن است ما زمانی می‌توانیم در این رابطه همگرایی داشته باشیم که به منافع خود بیندیشیم.

اطهری در پایان گفت: یکی از ویژگی هایی که در جهان اسلام وجود دارد این است که کشورهای اسلامی منابع خود را در تعارض با یکدیگر می‌دانند و اصولا دارای یک نگاه امنیتی نسبت به یکدیگر هستند.