براساس تحقيقاتي که در زمينه اديان و مذاهب موجود در جمهوري آذربايجان انجام شده است، تا زمان فروپاشي شوروي، در اين جمهوري نه تنها جريان وهابي ، بلکه حتي گروه کوچکي از سلفي ها نيز وجود نداشته است. مقابله رژيم کمونيستي شوروي با اديان و تلاش براي سرکوب و نابودي کامل دين توسط اين رژيم، موجب شده است که آمار دقيق و درستي از پيروان اديان و مذاهب در جمهوري آذربايجان موجود نباشد. اما، بطور کلي در جمع بندي آمار پراکنده مربوط به پيروان اديان و مذاهب در جمهوري و در نظر گرفتن واقعيتهاي مشهود اين کشور مي توان گفت که دستکم 98 درصد مردم جمهوري آذربايجان را مسلمانان تشکيل مي دهند که در اين ميان دستکم 85 درصد مردم نيز شيعه مي باشند. يعني، جمهوري آذربايجان پس از ايران دومين کشور به لحاظ درصد شيعيان نسبت به کل جمعيت، مي باشد. در اين کشور علاوه بر شيعيان، اهل تسنن از مذاهب حنفي و شافعي و نيز طريقتهاي صوفي زندگي مي کنند. اما، در هيچ دوره تاريخي جريان سلفي در جمهوري آذربايجان موجود نبوده است. اما، از اواخر عمر شوروي و بخصوص از اوايل دوره استقلال جمهوري آذربايجان جريان وهابي که خود را سلفي مي خواند، بطور مصنوعي و با هزينه هايي که از طرف عربستان سعودي ، کويت ، امارات متحده عربي و نيز مصر و احيانا برخي ديگر از کشورهاي عربي انجام مي شود، در اين کشور شکل گرفته است.
مشخصا عربستان سعودي در پوشش امضاي توافق نامه همکاري در زمينه ديني با دولت جمهوري آذربايجان و نيز جلب همکاري اداره مسلمانان قفقاز توانسته است به حمايت از وهابي ها در جمهوري آذربايجان پوشش قانوني بدهد. اما، حتي قبل از ايجاد اين پوشش ظاهرا قانوني ، شمار زيادي از فرزندان خانواده هايي (که در خلأ ناشي از فروپاشي شوروي براي احياي ريشه هاي ديني خود تلاش مي کردند) در اوايل استقلال جمهوري آذربايجان توسط دانشگاه بين المللي اسلامي مدينه ، يعني مرکز اصلي تربيت طلاب و مبلغان وهابي جذب و تربيت شدند که اکنون در عرصه تبليغات مذهبي در جمهوري آذربايجان فعالند و از چهره هاي شاخص آنها، قامت سليمانوف ، عليخان موسي اف ، ويسل عروج اف، سهراب شيخعلي اف ، ثامن محمدوف و سايرين مي باشند که در عرصه اينترنت و فضاي مجازي و شبکه هاي اجتماعي در تبليغ آموزه هاي وهابي تحت نام سلفيت مشغول مي باشند.
در مورد تعداد جمعيت وهابي ها يا سلفي هاي شکل گرفته در جمهوري آذربايجان آمار دقيقي در دست نيست. اما، رسانه هاي جمهوري آذربايجان از وجود 15 هزار نفر تا 65 هزار نفر در اين کشور مطالبي را طي سالهاي گذشته منتشر کرده اند. مشاهدات ميداني تجمعات وهابي ها يا سلفي در مسجد ابوبکر باکو (که در سال 2008 ميلادي ظاهرا و براساس اطلاعيه هاي وزارت امنيت و پليس جمهوري آذربايجان در پي اختلاف ميان دو جناح وهابي ها و انفجار يک نارنجک در اين مسجد، دولت باکو در اين مسجد را مهر و موم کرد) و نيز تجمعاتي که وهابي ها در سالهاي اخير در روزهاي جمعه در روستاي قاراچوخور در حومه باکو دارند، و نيز با لحاظ کردن جمعيتهاي وهابي در مناطق سني نشين جمهوري آذربايجان ( که جذب اين جريان و تشکيلات شده است) مي توان گفت که متاسفانه جمعيت چندده هزار نفري از وهابي ها در جمهوري آذربايجان شکل گرفته و به وضعيت خطرناکي رسيده است. آگاهان مطبوعاتي و فعالان رسانه اي و سياسي در باکو معتقدند وهابي ها در جمهوري آذربايجان به خاطر حمايتهايي که از طرف عربستان سعودي از اين جريان صورت مي گيرد و همکاري و همراهي که دولت جمهوري آذربايجان در صدور مجوزهاي فعاليتهاي اقتصادي و تجاري در اين کشور دارد، از امکانات مالي موثري برخوردار شده اند. در واقع به علت زير زميني عمل کردن وهابي ها ، کسب اطلاع دقيق و آماري از وضعيت مالي وهابي ها در جمهوري آذربايجان تقريبا غيرممکن است و حاکميت اين کشور نيز به خاطر روابط بسيار نزديک و صميمانه اي که با عربستان سعودي برقرار کرده است، تمايلي به افشا و اعلام شرايط و امکانات فراهم شده براي وهابي ها در جمهوري آذربايجان ندارد.
اما، مشاهدات ميداني در بازارهاي جمهوري آذربايجان و مشاهده مغازه داراني که با ريش هاي انبوه و شلوارهاي کوتاه در غرفه هاي بازارهاي مهم جمهوري آذربايجان مشغول فعاليت هستند، مي توان دريافت که طبقه وهابي شکل داده شده توسط عربستان سعودي در جمهوري آذربايجان از توان مالي قابل ملاحظه اي برخوردار شده است. گفته مي شود وهابي ها در زمينه فعاليت اقتصادي در جمهوري آذربايجان بطور شبکه اي عمل مي کنند و هر وهابي با کالاها و پولهايي که از شيوخ عربي دريافت مي کند، موظف است که براي بستگان و آشنايان خود شغل ايجاد کند و تنها طبقه اي که در جمهوري آذربايجان که از اکثريت مردمش از معضل بيکاري رنج مي برد، با مشکل بيکاري مواجه نيست، وهابي ها مي باشند! با توجه به تمکن مالي وهابي ها، نفوذ سرطاني اين جريان در ارکان اجتماع در حال افزايش مي باشد و گفته مي شود جريان وهابي توانسته است در ميان مقامات عاليرتبه دولتي ، نمايندگان مجلس و بخصوص فعالان رسانه اي در جمهوري آذربايجان عضوگيري کند و با آنکه اين اعضا داراي ظاهر وهابي نيستند، اما از منافع و خواسته هاي مراکز وهابي بخصوص عربستان سعودي در جمهوري آذربايجان حمايت و حراست مي کنند. در ميان مقامات دولتي ، کمال الدين حيدروف ، وزير حالتهاي فوق العاده جمهوري آذربايجان روابط کاملا ويژه و آشکاري با شيوخ اماراتي دارد که گرچه شايد نتوان آنها را به لحاظ مذهبي وهابي تلقي کرد، اما به لحاظ سياسي کاملا در چارچوب رژيم وهابي عربستان سعودي جاي دارند و نفوذ و تاثيري که بر جمهوري آذربايجان نيز مي گذارند در همين راستا قابل تامل است.
در جمهوري آذربايجان و در شمال اين کشور به خاطر اينکه جمعيت اهل تسنن در برخي از مناطق اين منطقه بيش از شيعيان است، بطور ويژه مورد طمع جريان وهابي مي باشد. طي سالهاي گذشته ، بارها وزارت کشور و وزارت امنيت ملي جمهوري آذربايجان از حملات گروه وهابي برادران جنگل به اماکن عمومي و سرقت از فروشگاه ها و مراکز تبديل ارز که ظاهرا وهابي ها سرقت از آنها را حلال مي شمرند در اين منطقه خبر داده و دستگيري برخي از اعضاي سازمان برادران جنگل در شمال جمهوري آذربايجان را اعلام کرده اند. اما، علاوه بر شمال جمهوري آذربايجان که به لحاظ همجواري با داغستان روسيه نيز منطقه جالبي براي فعاليت جريانهاي خطرناک وهابي مي باشد، منطقه سومقائييت و نيز باکو، پايتخت جمهوري آذربايجان از مناطق اصلي فعاليت جريانهاي وهابي در اين کشور مي باشد. با آنکه جريان وهابي در جمهوري آذربايجان به ميزان زيادي زيرزميني عمل کرده است و از شيوه هاي منافقانه اي براي پنهان کردن مخاطرات خود براي جمهوري آذربايجان استفاده مي کنند، اما شروع جنگ وهابي ها عليه سوريه و عراق ، عامل مهمي براي آشکار شدن چهره اين جريان در جمهوري آذربايجان بوده است. گفته مي شود حدود چهارصد الي هزار نفر از وهابي هاي جمهوري آذربايجان به سوريه اعزام شده اند که به علت پرتعداد بودن وهابي هاي اعزامي از جمهوري آذربايجان به سوريه ، «جمعيت آذري » وهابي ها در سوريه تشکيل شده است.
تاکنون حدود 30 نفر از وهابي هاي اعزام شده به سوريه پس از بازگشت به جمهوري آذربايجان بازداشت و محاکمه شده اند. اما، اين نگراني در جمهوري آذربايجان وجود دارد که با بازگشت شمار بيشتري از اين وهابي که دولت جمهوري آذربايجان در مورد هويت بسياري از آنها اطلاعي ندارد و نخواهد توانست بسياري از آنها را بازداشت کند، مخاطرات بزرگي متوجه اين کشور خواهد شد. دولتهاي کشورهاي عربي بجز عراق عمدتا از عاملان حمايت از جريان وهابي يا سلفي در جمهوري آذربايجان مي باشند. در اين ميان، ترکيه نيز براي نفوذ مذهبي خود در جمهوري آذربايجان جريان نورچي را در اين کشور شکل داده است که خود به عامل خطرناکي در جمهوري آذربايجان تبديل شده است و در مقاطع خاصي حتي احتمال کودتاي نورچي ها در جمهوري آذربايجان و به دست گرفتن حکومت در باکو حالت جدي به خود گرفته است. ترکيه و نورچي هاي هدايت شده از طرف ترکيه بخصوص پس از شروع معادلات منطقه اي جديدي که جنگ عليه سوريه و عراق مهمترين جلوه آن طي سالهاي اخير بوده است، همکاري تاکتيکي و شايد هم استراتژيکي با وهابي ها شروع کرده اند که اين همکاري و بهره گيري از وهابي هاي جمهوري آذربايجان جزئي از سياست رژيم صهيونيستي و آمريکا و انگليس نيز مي باشد.
