آمریکا و کمک های مالی به مصر / مترجم: بهمن شمسی

آمریکا و کمک های مالی به مصر

مترجم: بهمن شمسی

پژوهشگر موسسه آینده پژوهی جهان اسلام

کمک های مالی آمریکا به مصر، بدون توجه به رفتارهای ناقض حقوق بشر از سوی این کشور، استمرار خواهد داشت.در طول سال های دهه گذشته،کمک های مالی و غیر نظامی خارجی به کشور مصر بالغ بر یک میلیارد دلار بوده است.اخیرا این کمک ها در تراز پرداخت ها کاهش یافته و از جایگاه همیشگی فاصله گرفنه است. این امر به دلیل برخورداری مصر از درآمد ناشی از صادرات کالا، وجوه انتقالی توسط  مصریان خارج نشین، گردشگری، سرمایه گذاری خارجی و همینطور کانال سوئز است که سبب شده کمک ها مالی به مصر به حدود 219 میلیون دلار در سال 2010 و قبل از وقوع انقلاب در این کشور کاهش یابد.

همزمان با تأثیرات منفی انقلاب ژانویه 2010مصر بر درآمدهای حاصل از بخش گردشگری، صادرات کالا و سرمایه گذاری مستقیم خارجی، به ناچار وابستگی این کشور به کمک های خارجی به منظور جبران کمبود منابع ارز خارجی افزایش یافت و به حدود یک میلیارد و یکصد میلیون دلار در سال 2011و حدود739میلیون دلار در سال2012 رسید.

کودتای سال2013 در مصر و تأثیر منفی آن بر منابع مالی حاصله از گردشگری، صادرات کالا و سرمایه گذاری مستقیم خارجی از یکسو و کاهش منابع پولی انتقالی توسط مصریان خارج نشین از سوی دیگر، وابستگی مصر را به کمک های خارجی جهت وارد کردن مواد غذایی اساسی و همچنین مشتقات نفتی مورد نیازبه منظور حفاظت از چهره دولت کودتا در میان مردم مصر را تسریع بخشید. در نتیجه کمک های خارجی به مصر شاهد افزایشی بی سابقه و رسیدن به مبلغ 6میلیارد و 400میلیون دلار در سال2013بود که بیشتر این افزایش کمک ها به بعد از وقوع کودتا مربوط می شود؛ سپس در سال 2014نیز این کمک ها افزایش یافته و به رقم 8 میلیارد و 300 میلیون ریال بالغ گردید.گفتنی است، غالب این کمک ها از سوی سه کشور عربی حوزه خلیج فارس: عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت تأمین می شد.

در طول سال های مالی پس از وقوع کودتا، مجموع کمک مالی کشورهای دنیا به مصر به رقم 14میلیارد و نهصد میلیون دلار رسید که 5/95 درصد آن از جانب سه کشور عربی: عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت بود. این کمک ها غیر از ودیعه ها و وام هایی بود که این سه کشور به دولت برآمده از کودتا در مصر تقدیم می کردند. وام هایی که به رقم 18 میلیارد و نهصد میلیون دلار در طول سه سال ونیم عمر دولت کودتا بالغ می گردید.

-نقش حاشیه ای بحرین در کمک های مالی به مصر

به عبارتی می‌توان گفت که سه کشور عربستان، امارات و کویت حدود 14میلیارد و200میلیون دلار کمک بلاعوض را در کنار 18میلیارد و 900میلیون دلار وام، یعنی در مجموع 33میلیارد و یکصد میلیون دلار را به شریان های اقتصادی مصر تزریق کردند. اما در این میان بحرین نقشی حاشیه ای داشت، به گونه ای که کمک های این کشور به مصر در طول سه سال 10 میلیون دلار  و وام و قرض های آن به مصر 244 میلیون دلار بود.

کمک های رسیده از کشورهای حوزه خلیج فارس از 11میلیارد و 700میلیون دلار در سال اول کودتا به 2میلیارد و 500میلیون دلار در سال دوم کودتا کاهش یافت. این کاهش به گونه ای بود که در نیمه دوم سال 2014 کمک ها به ودیعه و وام تبدیل شده و در نتیجه میزان کمک ها در سال سوم از عمر دولت کودتا  فقط 21 میلیون دلار بود. در سال چهارم کودتا، صرفا اطلاعات مربوط به 9 ماه سال در دسترس قرار دارد که کمک های مالی رقم 5/82 میلیون دلار را نشان می دهد.

بعد از سه کشور عربی حوزه خلیج فارس یعنی عربستان، امارات و کویت، آمریکا در رده چهارم کمک به مصر طی سه سال اول دولت کودتا با مبلغی در حدود 416 میلیون دلار قرار داشته که چیزی معادل3 درصد مجموع کمک ها را شامل می شود. قطر با 125 میلیون دلار که شامل ارسال گاز مایع در هفته های نخست کودتا به مصر می شود، آلمان با 54 میلیون دلار، انگستان با 13، ایتالیا با 11، سوئیس با 10میلیون دلار و بلژِک با کمتر از 7، فرانسه با کمتر از 5 و چین با کمتر از 4 میلیون دلار کمک در طول سه سال، در رده های بعدی کمک به مصر قرار دارند.

-تا قبل از وقوع انقلاب در مصر بیشتر کمک ها به این کشور از طرف آمریکا بود

مجموع کمک های بین المللی به مصر در سال سوم از روی کارآمدن دولت کودتا، بالغ بر 101 میلیون دلار و در 9ماه از سال چهارم 82 میلیون دلار بوده است که این امر مبین دلایل لغو کمک 96ملیون دلاری و ممانعت از دست یابی دولت کودتا به 195میلیون دلار از کمک های آمریکا به مصر است. مضاف بر این دلایل سیاسی جهانی و برخی مشکلات حقوق بشری و سخت گیری دولت مصر نسبت به گروه های بومی و اجتماعی نیز مطرح است.

قبل از وقوع انقلاب ژانویه 2011 در مصر، کمک های غیر نظامی آمریکا به مصر به عنوان بزرگترین کمکی محسوب می شد که مصر از جانب کشورهای دنیا دریافت می کرد.این کمک معادل 90 درصد کمک های خارجی به مصر در سال مالی 2008-2009 بود. با وقوع انقلاب سهم کمک های آمریکا نسبت مجموع کمک های جهانی به مصر به دو دلیل کاهش یافت:  1- کاهش کمک ها از 904 میلیون دلار در سال2008-2009 به حدود 211 میلیون دلار در سال مالی اول شورای نظامی و سپس کاهش یابی مجدد به حدود 140 میلیون دلار در سال مالی دوم شورای نظامی مصر. این کمک ها با وجود اینکه در سال ریاست جمهوری آقای ” محمد مرسی” به 325 میلیون دلار افزایش یافت اما در سال اول دولت کودتا به 124 میلیون دلار کاهش یافت. در سال دوم دولت کودتا این کمک ها به 191 میلیون دلار افزایش پیدا کرد اما مجددا در سال سوم از عمر این دولت به رقم 91 میلیون دلار کاهش پیدا کرد. 2- دلیل دوم کاهش کمک های آمریکا را می توان به ظهور کمک های کشورهای عربی به مصر مربوط دانست.

بسیاری از اشخاص نمی پذیرند که نقض حقوق بشر از سوی دولت کودتا در مصر، عامل لغو و ضبط کمک های آمریکا به این کشور باشد. آنها معتقدند که اگر هدف آمریکا ممنوعیت کمک به دولت کودتا باشد، هیچ یک از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بدون موافقت آمریکا قادر نخواهند بود که حتی یک دلار به مصر کمک مالی کنند. امروزه به رغم کشتار وحشیانه اسلامگراها، فشار بر رسانه ها، نادیده گرفتن حقوق انتخاباتی،  کشتن دانشجویان در دانشگاهها و دستگیری و بازداشت هزاران مخالف، مسدود سازی گسترده وب سایت ها و برکناری قضات و…. توسط دولت کودتا، اما همچنان کمک های نظامی و اقتصادی آمریکا به مصر تداوم و استمرار دارد.

بنابراین تصور می شود که لغو و متوقف ساختن کمک آمریکا به مصر در حکم پیامی به دولت کودتا در مصر است و به  روابط آن با کره شمالی یا اموری غیر از آن مربوط می شود. وگرنه آمریکا و غرب عموما  به طوری جدی آگاهی دارند که در صحنه میدانی مصر صرفا دو قدرت حضور دارن: 1- ارتش 2- اسلامگراها و یقینا دموکراسی در مصر به معنای روی کارآمدن اسلامگراها خواهد بود و به همین دلیل آنها دولت نظامی را که منافع استراتژِک، منافع تجاری و سرمایه گذاری و منافع اسرائیل را محقق می سازد بر اسلامگراها ترجیح می دهند. بنابراین کمک های آمریکا به دولت فعلی مصر بدون توجه به رفتارهای  ناقض حقوق بشری آن، تداوم و استمرار خواهد داشت.

منبع: الجزیره