علل گسترش روند ناامنی در افغانستان، گفتگو با دکتر علی واحدی، کارشناس افغانستانی و عضو بنیاد علمی-فرهنگی کوثر

علل گسترش روند ناامنی در افغانستان، گفتگو با دکتر علی واحدی، کارشناس افغانستانی و عضو بنیاد علمی-فرهنگی کوثر

موسسه آینده پژوهی جهان اسلام

واژگان کلیدی: روند، امنیت در افغانستان، علل، گسترش ناامنی، طالبان، داعش

در ماه های گذشته روند ناامنی در افغانستان به گونه ای کم سابقه افزایش یافته است و جدا از  گروه های تندرو در این کشور طالبان نیز در کنار عملیات بهاری به نام منصوری در بسیاری از مناطق ( به ادعای آنها نیمی از خاک کشور) نفوذ و حضور دارند. در این بین برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با دکتر علی واحدی کارشناس افغانستانی و عضو بنیاد علمی-فرهنگی کوثر داشته ایم:

موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در دو سال گذشته روند امنیت در افغانستان چه مراحلی را طی کرده است؟

در مورد امنیت افغانستان، باید گفت که متأسفانه هرچقدر حاکمیت دولت ملی زمان می‌گذرد، رو به بدتر شدن است. یعنی وضعیتی که در آغاز حاکمیت و به وجود آمدن دولت ملی، تقریباً امنیت، امنیت مناسبی بود. منتهی با اختلافاتی که به لحاظ جناح سیاسی و داخلی بین اعضای دولت و خصوصاً اشرف غنی دارد، مسئله‌ای امنیت را مطرح کرده است. از طرف دیگر، ورود دوباره آمریکا در مسائل امنیتی افغانستان است. نظر به پیمان امنیتی که قرار بود با آمریکا برقرار شود، نه‌تنها امنیت برقرار نشد، بلکه در این اواخر غربی‌ها دانش را در بعضی قسمت‌های افغانستان تخلیه می‌کنند و از طرف آن‌ها حمایت می‌شوند. از طرف دیگر نیز وزیر دفاع آمریکا قبلاً اعلام کرد که طالبان را از بین خواهند برد که حساسیت شدیدی را ایجاد کرد. چند نفر از فرماندهان طالبان توسط آن‌ها از بین رفتند و پادگان شاهین را به وجود آوردند که تلفات شدیدی داشتند و این باعث وضعیت امنیتی افغانستان، دچار ناهنجاری شود. هم‌زمان با این مسئله، تحریکاتی که آمریکا در آن دخیل است، مشاجره لفظی بین سران دولت افغانستان و پاکستان شروع شد و بعدازآن‌هم به‌جای این‌که لفاظی و مشاجره لفظی فروکش کند، به صورتی ردوبدل شد که شاهد درگیری نظامی بین افغانستان و ارتش پاکستان در مرز چمن و… بودیم و نظر به این وضعیت ضعیف در افغانستان، وضعیت ناامنی گسترش پیدا کند و وضعیت امنیتی افغانستان شرایط بدتری را تجربه کند.

موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در ماه‌های گذشته ناامنی در چه مناطقی از افغانستان بیشتر شده است؟

در حال حاضر در کابل تاکنون چندین انفجار در ماه‌های گذشته اتفاق افتاده است. همچنین در قسمت‌های شمال افغانستان، ناامنی و سرپل و بغلان و کندوز و در قسمت‌های جنوب مانند هلمند و قندهار تا بعضی از قسمت‌های فراه و هرات هم می‌بینیم که نفوذ کرده است. یعنی متأسفانه ناامنی در یک نقطه نیست و دامنه آن بسیار گسترش پیداکرده است. علت آن‌هم این است که متأسفانه دخالت‌های پنهان و آشکار غربی‌ها خصوصاً آمریکا و ناتو در این مسئله کاملاً دخیل است. قرار بود آن‌ها افغانستان را ترک کنند و در مسائل داخلی افغانستان دخیل نباشند. اما متأسفانه نه‌تنها ترک نکردند، بلکه تصمیم گرفتند که نیروهای جدید آمریکا را وارد افغانستان کنند و این کار را به نام آموزش نیروها انجام دهند. همچنین ناتو تقاضا کرده است که نیروهای ویژه‌ای را به افغانستان بفرستند. تمام این‌ها در پشت پرده دخیل هستند و داعش را بهانه می‌کنند و عملیات انجام آن، عملیات بی‌نام‌ونشانی است و مسئولیت این عملیات را هم دانش به عهده می‌گیرد. درحالی‌که داعش در افغانستان از جایگاه خاصی برخوردار نیست که در منطقه امنیتی کابل عملیات انجام دهد. مشخص است که در پشت‌صحنه خود غربی‌ها و آمریکایی‌ها دخیل هستند و به بهانه‌های مختلف وضعیت امنیتی به نحوی زمینه را مساعد می‌کند که هراس و وحشتی بین اعضای دولت و ملت به وجود بیاورند که با عقب‌نشینی را موردتردید قرار دهند و نشان دهند امنیت افغانستان رو به تضعیف است و غربی‌ها حتماً وارد صحنه شد تا وضعیت امنیتی را تأمین کنند.

موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در وضعیت کنونی، طالبان مدعی است که در بیش از 50 درصد خاک افغانستان نفوذ دارد، چه عواملی ممکن است روند ناامنی را در افغانستان بیشتر کند؟

علت اصلی که می‌توان به‌صراحت در این مورد اعلام کرد، دخالت‌های غربی‌ها است. زیرا آن‌ها محرک جنگ داخلی هستند. در حال حاضر، هرروز بین اردوی ملی و طالبان درگیری وجود دارد. اردوی ملی افغانستان ادعا می‌کند که ما چندین فرماندار طالبان را دستگیر کرده و، طالبان ادعا می‌کند که ما چندین مقر و پایگاه داریم. خود این درگیری‌های بین الافغانی سبب می‌شود که وضعیت امنیتی افغانستان رو به وخامت برود. از طرف دیگر زمانی که ارتش ملی تلفات می‌بیند، در کل این نیروها به نحوی درگیر می‌شوند که ارتش ملی و وضعیت نیروهایی که بتوانند امنیت افغانستان را تأمین کنند و حاکمیت افغانستان را تأمین کنند، تضمین می‌شود. در پشت‌صحنه برنده غربی‌ها هستند. این‌یک بازی است که دولت اظهار کند که می‌خواهیم این دولت را نابود کنیم، درحالی‌که دروغ می‌گویند.

موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: درصورتی‌که نیروهای آمریکایی و ناتو حضور بیشتری در آمریکا داشته باشند، چه تأثیری بر روند امنیت افغانستان خواهد داشت؟

ناامنی سوژه‌ای برای آمریکایی‌ها شده که باید افزایش نیرو  و آموزش نیرو دهند. حضور آن‌ها قبلاً خیلی بیشتر و بیش از صد هزار نفر بوده است. افزایش نیروهای غربی و آمریکا و ناتو هیچ‌گونه تبعات مثبتی ندارد. تبعات منفی آن‌هم این است که فقط طالبان مخالف حضور این نیروها نیستند، مردم از حضور آن‌ها ناراحت هستند، به این دلیل که اثرات و تبعات منفی زیادی روی زندگی مردم، امنیت مردم و مسائل اجتماعی و فرهنگی مردم دارد. این‌ها فقط برای طالبان مزاحم نیست. جناح‌های مختلف عملیاتی را انجام می‌دهند و برنامه‌هایی رادارند که مردم متوجه آن شده‌اند. آن‌ها معادن افغانستان را تخلیه می‌کنند، شبانه به پایگاه‌های نظامی منتقل می‌کنند. یعنی مردم متوجه شده اند که حضور آمریکا و ناتو علاوه بر این‌که دوام‌دار باشد و ازنظر کمی رو به افزایش باشد، نه‌تنها مشکل افغانستان را چه ازنظر اقتصادی، چه سیاسی و چه امنیتی، حل نمی‌کند، بلکه بر مشکلات نیز می‌افزاید. اما اکنون  نیز به بهانه داعش و طالبان، نیروهای غربی وارد افغانستان می‌شوند، درحالی‌که هدف و منظور آن‌ها این نیست. با تمام ادعای قبلی این نیروها در افغانستان ، به هیچ تعهدی عمل‌نکرده و هیچ‌کدام از وعده‌های آن‌ها تحقق عینی از بعد مثبت برای مردم افغانستان نداشته است. بلکه ابعاد منفی آن تجلی پیداکرده است. این امر نه در بحث اقتصادی، نه اجتماعی و نه در ابعاد دیگر، عمل آن‌ها خلاف ادعا بوده است.