اولویت های سیاست خارجی سنگال در جهان اسلام / گفتگو با جعفر قنادباشی / متخصص آفریقا
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
کشور سنگال در منتهی الیه آفریقای غربی قرار گرفته و بین موریتانی، مالی، گینه و گینه بیسائو قرار گرفته است و کشور گامبیا چون زبانه ای در داخل آن قرار دارد . سواحل عمیق ، موقع جغرافیائی و دروازه غرب آفریقا به این کشور اهمیت ویژه ای بخشیده است . آب و هوا در سواحل و نواحی مرتفع معتدل ولی در استپ ها گرم و خشک است . اسلام از طریق بازرگانان مالی به سنگال راه یافت و پس از 300 سال سلطه استعماری درسال 1960میلادی به استقلال رسید. سیاست خارجی آن بر همزیستی و احترام متقابل با کشورهای جهان استوار و از جنبش های مردمی پشتیبانی می کند .این کشور با توجه به جایگاه مهم خود در غرب آفریقا برای بررسی بیشتر رویکرد سیاست خارجی و اولویت های سیاست خارجی سنگال در جهان اسلام گفتگویی با جعفر قنادباشی داشته ایم:
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: ویژگی ها، اهداف و اصول سیاست خارجی سنگال چیست؟
رویکرد و اصول سیاست خارجی سنگال بستگی به این داشته است که روسای جمهور و حزب حاکم چه کسانی بوده اند. در سنگال بر خلاف بیشتر کشورهای این منطقه نوعی دموکراسی نسبی دارد و زمانی که احزاب روی کار می آیند، سیاست مشخصی را بر اساس خط مشی و مرام خود دارند. مسئله بعدی انتخابات است، زمانی که انتخابات نزدیک می شود، سیاست خارجی هم می تواند بر انتخابات مانند بسیاری از کشورها تاثیر بگذارد. معمولا احزاب حاکم سعی می کنند موضعی را اتخاذ کنند که بیشترین آرا را در انتخابات با جلب رضایت خارجی در سیاست خارجی بیشترین آرا را کسب کند.
به علاوه سنگال معمولا مقتضیات مربوط به آفریقایی بودن را به عنوان یک کشور جهان سومی دارد. لذا همواره سعی کرده است که به عنوان یک کشور آفریقایی در برابر کشورهایی سرمایه داری و صنعتی برخوردی متناسب داشته باشد. این نگاه دو جهت دارد و بعضا به شکل حق خواهی در برابر کشورهای استعماری و غربی ظاهر شده است و در بعضی موارد به صورت گرفتن کمک از این کشورها بوده است.
بحث دیگر مربوط به رقابت های آمریکا و فرانسه است. این امر در سیاست خارجی سنگال به صورت بسیار جدی نمود پیدا کرده است. آمریکایی ها سعی کرده اند که روابط جدی با سنگال داشته باشند و این رقابت سبب شده که احزاب حاکم و دیگر احزاب سنگال از این رقابت استفاده و بهره برداری کنند. احزابی که با آمریکا دوست بوده اند، سمت و سوی سیاست های سنگال را به سمت آمریکا چرخانه است و زمانی که با فرانسه دوست بوده اند، سیاست ها با فرانسوی ها همسو شده است. مجموعا با توجه به این که آمریکایی ها از مجموع تمام کشور آفریقایی بر روی سنگال حساب زیادی را باز کرده اند و بیشتر روسای جمهور اخیر آمریکا در سفرهای آفریقایی، حتما به سنگال سفر کرده اند و حتی همکاری های نظامی را با سنگال آغاز کرده اند، می توان گفت که سنگال تا حدودی از حوزه فرانسوی خود دور شده و به حوزه آمریکایی خود نزدیک شده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: جایگاه منطقه ای و بین المللی سنگال چگونه است؟
سنگال با توجه به این که در موقعیت خوبی به لحاظ جغرافیایی و نزدیک به اروپا و اقیانوس اطلس قرار دارد و با همه توانمندی های اقتصادی و سیاسی جامعه فعالی دارد. این جامعه نسبت به بقیه کشورهای منطقه مردم با سوادتر و دارای دانشگاه های زیادی است. به همین دلیل هم دموکراسی نسبی در آن جا برقرار است. این امر سبب شده است، جایگاه بسیار مطلوب و برتری نسبت به بسیاری از کشورهای آفریقایی داشته باشد و همواره در اجلاس درون آفریقایی و اتحادیه آفریقا به عنوان مهره درشت و مهمی تلقی شود. همچنین سعی کرده اند که در مجمع کشورهای غرب آفریقا نقش میانجی را داشته باشد و حضور خود را به عنوان یک میانجی تثبیت کند.
گذشته از این از نظر بین المللی به دلیل موقعیت استراتژیکی خود مورد توجه بوده است. سنگال دروازه ورود به غرب آفریقا است. راه آهنی از سنگال به کشورهای غرب آفریقا کشیده مورد توجه شرکت های بزرگ است. دوما این که نزدیکی آن به دریا مورد توجه کشورهای دنیا بوده است. در بین کشورهای غیر متعهد و در بین غیر متعدها با توجه به سوابق خوب سنگال و جایگاه برتری که نسبت به بسیاری از کشورهای آفریقایی در مجموعه سازمان ملل داشته است و کشور فعالی بوده است، می توان گفت که یک کشور مهم آفریقایی محسوب می شود.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نقش سنگال در جهان اسلام و روابط با بازیگران مختلف جهان اسلام چگونه بوده است؟
مولفه بسیار مهم دیگر در حوزه سیاست خارجی سنگال اسلامی بودن و فضای اسلامی این کشور است که بسیار قوی است و گرایشات اسلامی بسیار با اهمیت است و دولت ها نمی توانند آن را نادیده بگیرند. سنگال از جمله کشورهایی است که سعی کرده است خیلی خوب با جهان اسلام کار کند. در حال حاضر ما شاهد سازمان همکاری سران اسلامی در این کشور هستیم. همین طور در قضیه فلسطین و سایر بخش های جهان اسلام هم فعال عمل کرده است. بخشی از این رویکرد به شخصیت های اخیر روسای جمهور این کشور برمی گردد (که سعی می کرده اند فراتر از کشور خود عمل کنند و سیاست خارجی مهمی را دنبال کنند.) بنابراین مثلا آنها در حوزه روابط با اسرائیل چنانچه هر چند سفارت اسرائیل به دلیل روابط با آمریکا موفق به حضور در سنگال شده است و حکومت کنونی سنگال به باز کردن سفارت اسرائیل در سنگال کمک کرده است، اما همواره نگرانی های در روابط با اسرائیل دارند و دولت سنگال نمی توانند با دست باز به سمت اسرائیل بروند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه سنگال به بحران های مختلف جهان اسلام چیست؟
سنگال چندان وارد محدوده های خطر و حل بحران های مختلف جهان اسلام نشده است. یعنی فراتر از سیاست های رسمی نبوده است و هیچ گاه پیشتاز حل و فصل این مسائل نبوده است و بیشتر با سایر کشورهای جهان اسلام در مورد این مسائل همراهی و همکاری می کند، یعنی بیشتر نقش کمک کننده داشته تا به عنوان پیشنهاد دهنده و آغاز کننده بوده باشد. همچنین رهبران این کشور انگیزه زیادی برای کار کردن با کشورهای اسلامی داشته و سعی می کردند از کمک های کشورهای عربی بهره برداری کنند. اما اخیرا این سیاست محدودتر شده است. به علاوه آنها سعی کرده اند که در مجمع کشورهای غرب آفریقای حضور داشته باشد و نقش میانجی را داشته باشد و حضور خود را به عنوان یک میانجی تقویت کند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در وضعیت کنونی اهداف امنیتی، سیاسی سنگال در روابط خارجی خود چیست؟
سنگال از سلسله شورش هایی در منطقه جنوب خود بخشی از تحولات در کشورهای همسایه به خصوص حرکت های وهابی- تکفیری (که در بخشی از کشورها وجود دارد) نگران است. از طرف دیگر درآمدهای قابل ملاحظه نفتی و معدنی ندارد و بیشتر درآمد آن از طریق ترانزیت و فروش برخی اقلام کشاورزی تامین می شود. آنها در سیاست خارجی سعی می کنند در روابط خود نیازهای اقتصادی خود را تامین کند. بخشی از دغدغه ها هم خطر عدم تایید قدرت های بزرگ است. چنانچه همکاری های پنهانی و تروریست با امریکا در چارچوب برخورد با تروریسم وجود داشته است .
