گفتگو با امیر حسین ابراهیم / کارشناس مسائل سوریه / موسسه آینده پژوهی جهان اسلام /
ارتش آزاد از آغاز تحولات سوریه اندک اندک بر بازیگری خود در صحنه سوریه افزود، اما این نقش در یک سال گذشته با فراز و فرودهایی روبرو شده است. در این میان برای بررسی نقش کنونی ارتش آزاد در بحران سوریه و نوع رابطه آن با بازیگران داخلی و خارجی سوریه گفتگویی با امیر حسین ابراهیم داشته ایم:
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: از آغاز بحران سوریه تا کنون، ارتش آزاد سوریه چه تحولات عمده ای داشته است؟
اگر کمی به عقب برگردیم. سال 2010 یعنی زمانی که عبدالحلیم خدام دبیر اول حزب بعث سوریه از رژیم اسد جداشد و به اروپا رفت، و انتقادهای تندی علیه رژیمی که زمانی خود از کارگزان ارشد آن بود، ابراز کرد. اقداماتی که طلال اسد پسرعموی بشار اسد، در لندن انجام داد و راه انداختن گروهی به نام گروه الحریه در سال 2011 علیه حکومت سوریه بود. این خط خدام و طلال اسد این تصور را در میان بخشی از افسران ارشد ارتش سوریه به وجود آورد که غرب مصمم به این امر است که اسد را سرنگون کند و بهتر است شما هر چه زودتر از این رژیم در آستانه فروپاشی جدا شوید. این باعث اولین تمردها و جدایی حتی بعضی از ژنرال های ارتش سوریه شد. اما وقتی که روی زمین گروه های اسلام گرای مورد حمایت عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و ترکیه، داعش نوظهور و جبهه النصره عراق و شام، شروع به انجام عملیات کردند و موفقیت های بزرگ به دست آوردند، ارتش آزاد سوریه به نوعی به محاق رفت. آنها در حال حاضر سه چهار منطقه خیلی محدود در مناطق مرکزی و جنوبی سوریه را تحت کنترل دارند. این مناطق فوق العاده متزلزل است یعنی ممکن است به زودی به دولت دمشق بازگردد. چون در مناطق خود نتوانستند کار زیادی برای مردم انجام دهند، چون به لحاظ امکانات رفاهی پول نداشتند و رژِیم های عربی حاضر نیستند به آنها پولی دهند. اگر بنا باشد خرج شود ترجیح می دهند خرج داعش کنند که به نظر خودشان به مراتب کارآمد تر است. نکته ی دیگر این است که آنها در جنگ روی زمین هم موفق نشدند، کاری از پیش ببرند که علت آن فقدان سلاح و عدم حمایت بین المللی است. در این بین آمریکایی ها به دنبال این بودند که بخشی از ارتش آزاد سوریه را تفکیک کنند و از شمال یعنی از مرز ترکیه علیه رژیم اسد به کارببرند. درحال حاضر مشکل این نیست. چون مشکل، دولت دمشق نیست. مشکل خود داعش است و تمام تمرکز به بجنگ در رقه می رود نه به جنگ در دمشق. بنابراین به نظر می آید، آینده ارتش آزاد تیره خواهد بود. این گروه سرنوشت روشنی نخواهد داشت. ضمن این که زیاد هم ریزش کرده است. ما نمونه های فراوان داشتیم که همان سربازان متمرد دوباره به ارتش سوریه بازگشتند و با فرمان عفو عمومی بشار اسد در ماه می سال 2014 عده ای از سربازان فراری به ارتش سوریه بازگشتند و همین موضوع باعث تضعیف مضاعف سازمان موسوم به ارتش آزاد شد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: ارتش آزاد سوریه دارای چه ویژگیهای انسانی و جغرافیایی است؟
کم تر از پنج هزار نفر و غالبا افسران سنی ارتش سوریه و هیچ جنگاور خارجی هم در میانشان نیست.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: ارتش آزاد با توجه به نوع نگاه به دولت سوریه در یک سال گذشته، دارای چه روابطی با بازیگران میانه رو و سازمان های سیاسی داخل و خارج است؟
ارتش آزاد بازوی نظامی شورای ملی سوریه مستقر در استانبول است. در زمانی که برهان غلیون ریاست شورا را بر عهده داشت، می توانست کمک های بین المللی برای ارتش آزاد بگیرد، از زمانی که وی استعفا کرده است ، ارتش آزاد به محاق وارد شده است. یعنی در حاشیه مطلق است. بازیگر اصلی از یک سو دولت اسد است که مورد حمایت روسیه و ایران است و از سوی دیگر داعش است (که پول و امکانات عربستان ترکیه و قطر پشت سر آن است) و البته سکوت جهان غرب در قبال این جنگی که میان داعش و رژیم اسد وجود دارد . می دانیم که غرب اگر وارد صحنه نشود، تکلیف روشن نخواهد شد. همین حالا هوای گرگ و میش ادامه پیدا می کند. بنابراین ارتش آزاد سوریه تا سال 2013 یک نیروی نظامی و سیاسی مهم است و اکنون یک نیروی کم تر از پنج هزار نفری درحاشیه، که به نظر می آید آینده ای در سوریه نخواهد داشت.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: رابطه کنونی ارتش آزاد سوریه با بازیگران تندرو صحنه سیاسی سوریه چیست؟
ارتش آزاد با جبهه النصره و داعش می جنگد، با کردها در یک آتش بس به سر می برد، با دولت اسد هم درحال جنگ است و همین جنگ در دو سه جبهه به شدت آنها را تضعیف کرده است، علاوه بر این به اندازه کافی سلاح هم در اختیارندارند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: آیا می توان گفت ارتش آزاد دارای چند بخش است و چند نوع نگاه در بدنه ارتش آزاد وجود دارد؟
خیر چند نوع نگاه وجود ندارد، آنچه اتفاق افتاده است این است که رابطه ارتش آزاد سوریه با شورای ملی سوریه در استانبول قطع شده است. آنها دیگر حاضر نیستند هزینه و زمین برای چند سیاستمدار تبعیدی پرداخت کنند و به این استنتاج رسیده اند که کل تمامیت ارضی سوریه در خطر است و اسلام سلفی این کشور را به آتش کشیده است. بنابراین میل به بازگشت رژیم اسد در میان آنها بوجود آمده است. چون بعضی از آنها در طول این چند سال دست به جنایت هم زده اند (از سال 2012 به بعد ) بازگشتشان مشمول دادگاه نظامی قوانین سوریه می شود. بنابراین با طیب خاطر نمی توانند اعلام کنند که ما از جنگ با اسد صرف نظر کردیم و می خواهیم برگردیم. واقعیت این است که شورای ملی می گوید ما هنوز اسد را دشمن می دانیم ارتش آزاد سوریه می گوید که دشمن اصلی در رقه است و نه در دمشق. بنابراین این میل به بازگشت به ارتش سوریه به خصوص در سربازان بیدار شده است چون آنها می دانند آینده ای نخواهند داشت. یا باید در اروپا آواره شوند، یا باید زیر سایه داعش زندگی کنند. پس دفاع از حکومت اسد یک انتخاب عقلانی می شود.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: آیا ممکن است در آینده ما شاهد یک نوع همکاری راهبردی و تاکتیکی بین ارتش آزاد و ارتش سوریه داشته باشیم؟
همین اکنون این همکاری اتفاق می افتد. ارتش قانونی سوریه اطلاعات لازم را در اختیار ارتش آزاد می گذارد تا آنها بتوانند با داعش بجنگند. حالت رابطه با کردها را به صورت گرگ و میش یعنی نه جنگ و نه صلح حفظ می کنند. چون همزمان با دو جبهه نمی توان جنگید. بنابراین همکاری عملا از ژانویه 2016 به طور جدی و رسمی و علنی آغاز خواهد شد، همین اکنون هم در زمین این همکاری وجود دارد ولو این که به صورت رسمی اعلام نشده باشد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نوع نگاه و نوع رابطه با ارتش آزاد با بازیگران عمده صحنه خارجی سوریه بویژه روسیه، ایران، غرب و بازیگران عربی در شرایط کنونی چگونه است؟
وابستگی آنها ابتدا به عربستان سعودی بود. اکنون دیگر وابستگی ندارند. یعنی نیروی رها شده ای که با جمهوری اسلامی و با دولت روسیه دشمنی می کردند، به مواضع حزب الله چندین بار حمله کردند. به هرحال اکنون نه پایگاه مردمی در سوریه دارند ونه حامی خارجی دارند که آنها را سرپا نگه دارد. در واقع راهکار عقلانی بازگشت و ادغام مجدد به چارچوب حزب بعث سوریه است. چون آنها نیرویهای سکولار هستند. فقط اسد را نمی خواستند و راضی نیستند که اسلام سیاسی و وهابی در سوریه حکومت کند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در شرایط کنونی نگاه ارتش آزاد به ایران و روسیه چیست؟
نگاهشان همچنان بدبینانه است. همچنان آنها را دشمن کشور عرب می دانند. نیروهایی که در ارتش آزاد هستند عنصر عرب بودن برایشان متقدم است. ایران و روسیه را اکنون دشمن سوریه می دانند. اما فهمیده اند که حمایتی دیگر از جهان غرب یا از ممالک عربی جنوب خلیج فارس نمی توانند دریافت کنند. چون سرمایه گذاری آنها بر گروه هایی که واقعا اسلام گرا هستند و به مفهوم واقعی سلفی کلمه. آنها حاضر نیستند روی گروه ها سکولار سرمایه گذاری کنند. پس نتیجه یا پناهندگی به غرب است یا بازگشت به دمشق. از آنجایی که آنها عرب بودن را متقدم می دانند. بنابراین دومرتبه با اسد و با شرط و شروط هایی همکاری می کنند. مشروط بر این که اسد رئیس جمهوری آینده سوریه نباشد. مشکل آنها با رژیم سوریه یک دعوای خانگی است و نظیر جبهه النصره و داعش به دنبال احیای افکار محمد بن عبدالوهاب و ابن تیمیه نیستند و این با این امر که بخواهند کل ساختار رژیم سوریه را از بیخ و بن تغییر دهند تفاوت می کند.
واژگان کلیدی: رابطه ارتش آزاد با بازیگران داخلی سوریه، ارتش آزاد ، سوریه، نقش ارتش آزاد در سوریه، رابطه ارتش آزاد با بازیگران خارجی سوریه
/ انتهای گفتگو /
