(فرشید فرهادی؛ پژوهشگر مؤسسۀ آینده‌پژوهی جهان اسلام)
همه‌گیری کرونا در سطح جهانی به معضلی جهانی تبدیل شده است. همه‌گیری یکی از نقاط عطف تاریخی است که در چرخۀ گذار سیستم جهانی مسبوق به سابقه است. شیوع چندباره و گستردۀ طاعون، وقوع جنگ‌های جهانی، رخداد بحران‌های اقتصادی و…، همگی، حاکی از چنین ادعایی است. اما کرونا تفاوت اساسی و ماهوی با اسلاف خود دارد و آن نیز گستردگی بسیار بیشتر آن است. جنگ‌های جهانی، اروپا و نهایتاً شمال افریقا و بخش‌های کمی از آسیا را درگیر کرد. طاعون نیز با وجود کشنده‌بودن بسیار به مناطق خاصی محدود بود؛ اما کرونا اولین بحران جهانی است که به معنای واقعی کلمه، عالم‌گیر است. در وضعیت کنونی، کرونا ویروس در دورافتاده‌ترین مناطق جهان نیز نفوذ یافته است. هیچ نقطه از کرۀ خاکی از گزند و تبعات این اپیدمی شوم در امان نمانده است.
علاوه بر این، کرونا ویروس پدیده‌ای است که با ایجاد بحران، کلیت نظام جهانی را در تمامی ابعاد تحت‌تأثیر قرار داده است. سیاست، اقتصاد، فرهنگ و ورزش، همه و همه، تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند. تا به حال هیچ پدیده‌ای در این سطح در نظام جهانی تحول‌آفرین نبوده است.
از جمله حوزه‌هایی که تحت‌تأثیر قرار گرفته است، سیاست جهانی است. کرونا ویروس با ایجاد چالش‌های مختلف برای دولت‌ها آن‌ها را درگیر بحران‌های حاد اقتصادی کرده است. بیش از هر چیزی، کرونا ویروس اقتصاد جهانی را تحت‌تأثیر قرار داده است. زنجیره‌های تولید و توزیع کالا، حتی زنجیره‌های مصرف و مشاغل مختلف، تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند. بسیاری از شرکت‌های تولیدی بزرگ با زیان گسترده روبه‌رو شده‌اند. بسیاری از مشاغل نیز در شرایط حاضر از دست رفته‌اند. این اوضاع، بحران‌های اقتصادی گسترده‌ای برای کشورهای مختلف ایجاد کرده و در پی آن، در سطح جهانی و منطقه‌ای، الگوی رفتاری بازیگران تحت‌تأثیر قرار گرفته است.
در مجموعۀ جهان اسلام نیز که همواره با بحران و آشوب روبه‌رو بوده است، کرونا ویروس و بحران ناشی از آن قطعاً دارای پیامد و آثار است. در همین راستا، این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که پیمادهای احتمالی بحران کرونا در مجموعۀ جهان اسلام کدام‌اند. این بحران به نظر می‌رسد در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و جهانی، کشورهای اسلامی را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد و پیامدهای مهمی را برای آنان در پی خواهد داشت.
