وضعیت و ویژگی داعش در پاكستان، گفتگو با علي همداني، کارشناس مسائل پاكستان
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
واژگان کلیدی:
هر چند از نگاه برخی داعش با القاعده و طالبان وگروه های دیگر شبیه تفاوتی ندارد. اما امروزه داعش مورد توجه بیشتری از القاعده و طالبان قرار گرفته و در پاکستان نیز شماری بدان پیوسته اند. گفتگوی زیر با علي همداني کارشناس پاکستانی در همین زمینه است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: داعش از چه زمانی در پاکستان حضور یافت؟
بعد از این که در داعش در سوریه و عراق شکل گرفت، از سال 2015 و در پاکستان از دو سال پیش گفته شد که داعش نفوذ پیدا کرده است، قبلا بیشتر کار داعش این بود که از این جا نیروها را به سوریه و عراق ببرد، از دو سال قبل لشگر جهنگوی سپاه صحابه همکاری میکردند و به خاطر نقطه اوج داعش در عراق و سوریه خیلی از افراد درس خوانده به طرف آن ها مایل شدند. به این دلیل که اهل سنت پاکستان شخصیت های مهمی ندارند که آن ها را راهنمایی کند، تندروها دوست دارند که نیروی خود را مصرف کنند و به جای این که راه درستی را پیدا کنند، به دست داعش می افتند. افراد را بردند، اما نتوانستند به حدی برسانند که از پاکستان خارج کنند. در حال حاضر هم همین افراد عضو داعش هستند و غیر از مدارس نتوانستد جذب کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: گروه های همکار مرتبط با داعش چه گروه هایی هستند؟
این گروه ها بیشتر اسم عوض می کنند. اصل آن ها همان افرادی هستند که در جهاد افغانستان توسط سازمان های تندرو مختلف به کار گرفته شده اند و در مدارس پاکستان و عربستان بیشتر در مدارس هستند. نیروهای قبلی لشگر جهنگوی سپاه صحابه و… القاعده عضو داعش شده اند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: وضعيت و شمار و حجم نيروی داعش در پاكستان چگونه است؟
داعش یک نام است و افراد آن فقط از یک گروه به گروه دیگر می روند، کار آن ها کشتار است و به این کار عادت کرده اند که مفت خوری و با ربایش مردم پول بگیرند. در این حال داعش در حجم زیادی در پاکستان وجود ندارد. همان طالبان و القاعده هستند که بعضی از طرف پاکستان و بعضی دیگر از طرف هند و اسرائیل حمایت می شوند. آن ها به اسم طالبان گروه دارند و گاه اصلا مسلمان هم نیستند و هندو می باشند، اما به اسم اسلام این کارها را انجام می دهند و مردم اغفال می شوند. برخی از آن ها اهدافشان از طریق هند تامین می شود که به آن ها پول داده می شود. آمریکا هم یک سری گروه ها دارد و برخی زیر نظر CIA هستند، برخی در افغانستان کار می کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: مناطق دقیقی حضور داعش در پاکستان چیست؟
جای مخصوصی برای آن ها وجود ندارد، چند وقت پیش افراد مختلفی در جاهای مختلف پنجاب کشته شدند و در ایالت سند هم ترورهایی انجام شد و در مرز ایران هم نایب رئیس سنا مورد حمله انتحاری قرار گرفت. تعداد آن ها در یک منطقه به گونه ای نیست که اظهار وجود کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نقش دولت یا سرویس های اطلاعاتی پاکستان در تقویت داعش در پاکستان به چه میزان است؟
سرویس های پاکستانی شبکه حقانی و..را نیز تحت کنترل خود دارند، و برخی از تندروها و نیروهای داعش برای سرویس های امنیتی پاکستان کار می کنند. خیلی از گروه ها در ایالت پنجاب از آن ها حمایت می شوند که وزرای امور مذهب و.. را از این گروه انتخاب می کنند و تا در پنجاب کاری انجام نداده اند. اما این وضعیت همیشه ثابت نمی ماند. شمشیر گاهی از کنترل شما خارج می شود و ممکن است که گردن خودش بزند. چنانچه در حال حاضر یک سری افرادی از این وضعیت ناراضی هستند و دولت یا سرویس های اطلاعاتی پاکستان مورد پشتیبانی قرار نمی دهند یا کارهایی انجام می دهند که ضد منافع آن هاست و گاهی از دست آمران خارج می شود. مانند موردی که از طالبان خارج شده است و نام آن جماعه الاحرار است. این ها طالبان ناراضی به اسم داعش با آن ها همکاری دارند.
چندی پیش در اسفند 95، در سالگرد شخص معروفی به نام لال شهباز در حمله ای انتحاری این شخص بیش از صد نفر را کشته است و داعش مسئولیت این حمله را به عهده گرفته است. یا این که اخیرا نایب رئیس سنا، داعش و جماعت الاحرار مسئولیت حملات را به عهده گرفته اند. این کارها را به دلیل ناراضی بودن انجام می دهند. یا انفجاری که چندی پیش در لاهور به این دلیل بوده است که منافع آن ها تامین نشده بوده و به این ترتیب کنترل از دست آمران خارج می شود. یعنی اتفاقی که در ترکیه افتاد. یعنی زمانی که منافع آن ها تامین نشود، علیه جایی که از آن ها حمایت می کرده است نیز کار می کنند. این ها مواردی هستند که نشان می دهد، اگر کاری در آن انحراف ایجاد شود، معایب آن به گروه هایی بر می گردد که نخستین بار این کار را شروع کرده اند که طبیعی هم هست. در این بین سرویس های امنیتی پاکستان نمی خواهند که این گروه ها بیش از این رشد کنند. چرا که چندی پیش با چین هم کنگره ای برای تشکیل دادند که دوباره راه ابریشم را احیا کنند و بخشی از شمال تا جنوب پاکستان در آب های گرم را راهداری زده اند و می خواهند خط آهنی تا چین برسد و نیاز به تامین امنیت دارند. به همین دلیل پاکستان اجازه نمی دهد که آن ها بیشتر از این رشد کنند. هم چین مصمم است و هم روسیه، بنابراین نمی گذارند که داعشی ها بیشتر از این رشد کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه هند به داعش در پاکستان چیست؟
همان طور که اسرائیلی ها داعش را در سوریه مورد حمایت قرار می دهند، در این جا نیز هندی ها این کارها را برای داعش و طالبان انجام می دهند تا مردم به طرف آن ها روند. هند که آن جا دعوت نشده است، از این کارها راضی نیستند. اخیرا نیز چند نفر در بندر گوادر کار می کردند، کشته شدند که این ناامنی بیشتر از طرف هند است تا گروه های داخلی. بنابراین نمی توان صرفا گفت که داعش در حال گسترش است، سرویس های اطلاعاتی پاکستان افراد را در تمام گروه ها دارند و نمی گذارند که خیلی راحت گسترش پیدا کنند
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: جوانان و زنان در داعش پاكستان چه جایگاهی دارند؟
تا زمانی که داعشی ها در عراق و سوریه اوج بودند، افراد جوانان و زنان در داعش در پاكستان تمایل به پیوستن به آن ها را داشتند، اما اکنون اینگونه نیست. چندی پیش شنیده شد که نورین لگاری که دختری در ایالت سند است و پدر او هم استاد دانشگاه است و خود او سال دوم پزشکی است. دو ماه پیش در لاهور افرادی را محاصره می کنند که مشکوک به حمله انتحاری بودند، در بین این ها این دختر نیز حاضر بوده است که در حال حاضر اعلام ندامت می کند و توضیح می دهد که از طریق فیسبوک، اغفال شده و این خود کمپینی علیه آن هاست که افراد درس خوانده به طرف آن ها نروند. غیر از وی او احسان الاحسان سخنگوی سابق طالبان را آوردند که خیلی از کارها نظیر حمله به مدرسه ابتدایی ارتشی ها، همه را از طرف طالبان قبول می کرد. او نیز همه جا مصاحبه به نفع دولت پخش می کند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: داعش تا چه میزان فراورده نیازهای درونی و تا چه اندازه برآیند برخورد با محیط فرهنگی و تمدنی بوده است؟
از نظر تمدنی خود فرهنگ طالبانیسم نشئت گرفته از پاکستان است که این جهاد علیه افغانستان از زمان های گذشته شروع شده است و نمی توانند آن را تمام کنند و از دستشان هم خارج است. دولت در حال تلاش هستن که از کنترل خارج نشود.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: ارتباط جریان های مختلف بلوچی، پشتونی ، پنجابی و ارتباط آنها با داعش چگونه است؟
بلوچ ها خود نهضتی علیه استقلال طلبی دارند و چندی پیش هم عربستان اعلام کرده بود که هم در پاکستان و هم در عربستان معتقدند که ایران این وضعیت را ایجاد کرده است. استقلال طلب ها وارد بلوچستان شده اند. البته بلوچستان ریشه دیگری دارد که بیشتر از طرف هند تقویت می شود تا جدایی پیش بیاید. اما این ها بدین صورت نیستند و از اول هم تعداد آن ها کم بوده است و از نظر استقلال طلبی افراد کمی حضور دارند. هر کسی که هست چه پشتون یا انتحاری از افغانستان آمده بوده است. بیشتر انتخاب های آن ها از پشتون یا داعش است. در شهرهای بزرگ لاهور و کراچی بیشتر مورد انتخاب قرار می گیرند. از شهرهای دیگر هم استقبال چندانی ندارد. نگاه اهل سنت هم نسبت به آن ها بسیار منفی است. نگاه ارتش هم منفی است.
