راز زیمت[i]
امارات عربی متحده روز ۱۳ اوت در بیانیه‌‌ای اعلام کرد که به عنوان نخستین کشور عرب خلیج فارس روابطش را با اسرائیل عادی می‌کند، خبری که سبب حیرت جهانیان شد. در همین راستا مرکز اطلاعاتی میر آمیت اسرائیل، در گزارشی به بررسی این توافق و واکنش و پاسخ‌های احتمالی ایران به این توافق پرداخته که خلاصه‌ای از این گزارش در این‌جا ارایه می‌شود. لازم به ذکر است که متن ذیل صرفا انعکاس دیدگاه یک اندیشکده صهیونیست به واکنش‌های احتمالی ایران در قبال توافق عادی سازی روابط است که به واسطه‌ی تنویر محافل علمی کشور ترجمه و ارایه شده است و موسسه آینده پژوهی جهان اسلام مسئولیتی در قبال محتوای این گزارش ندارد.
همان‌طور که انتظار می‌رفت، عادی سازی روابط با واکنش تند ایران روبرو شد. مقامات ارشد ایران توافق نامه را به عنوان خیانت به آرمان فلسطین و جهان اسلام قلمداد کردند و به امارات نسبت به اعطای جایگاه به اسرائیل در خلیج فارس هشدار دادند. این هشدار ناشی از این بود که مقامات ایران عقیده داشتند که گسترش فعالیت‌ها و نفوذ اسرائیل در امارات نه تنها تهدیدی برای منطقه، بلکه تهدیدی برای خود حاکمان امارات نیز هست. رهبری ایران، توافق عادی سازی را “خیانت به جهان اسلام، جهان عرب، کشورهای منطقه و فلسطین” خواند و تاکید کرد که این خیانت برای مدت طولانی ادامه نخواهد داشت، اما رسوایی این معامله برای نسل‌های آینده ثبت خواهد شد. وی همچنین امارات را مقصر گشودن پای صهیونیست‌ها و فراموش کردن مسئله فلسطین دانست. وی ابراز تأسف کرد که در حالی که مردم فلسطین تحت فشار شدید از هر جهت قرار دارند، امارات با “رژیم صهیونیستی” و “عناصر جنایتکار آمریکایی” از جمله “آن یهودی در خانواده ترامپ” [جارد کوشنر، داماد و مشاور ارشد رئیس جمهور ترامپ]، علیه منافع جهان اسلام و منطقه همکاری می‌کند. رهبر ایران در پایان ابراز امیدواری کرد که امارات متحده عربی به زودی متوجه آسیبی شود که آن‌ها متحمل شده است و اشتباهاتشان را جبران خواهند کرد.
اما واکنش‌های ایران نسبت به توافق نامه عادی‌سازی، را میتوان ناشی از چند عامل دانست:
قبل از هر چیز، نگرانی زیادی از سوی ایران در مورد تاثیر توافق بر توازن قدرت(قوا) را در منطقه به طور کلی و در خلیج فارس به طور خاص وجود دارد. آنچه بیش از هر چیز ایران را نگران می‌کند، گسترش توافق‌نامه به حوزه‌های نظامی و امنیتی است، به گونه‌ای که بستر فعالیت‌های امنیتی، اطلاعاتی و حتی نظامی اسرائیل به منطقه را محیا کند. همچنین دسترسی امارات عربی به فناوری‌های پیشرفته و تسلیحات اسراییلی هم می‌تواند باعث نگرانی ایران شود.
عادی سازی روابط بین کشورهای حاشیه خلیج فارس و اسرائیل، که ممکن است گسترش یابد و سایر کشورها را نیز شامل شود، توسط ایران به عنوان “توطئه‌ای” به رهبری ایالات متحده، اسرائیل و چندین رهبر عرب، برای ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای، ضد ایرانی و انزوای ایران در منطقه، تضعیف آن و نقض توازن قدرت در مقابل رقبای عرب خود در خلیج فارس تعبیر می‌شود. به دنبال این توافق، درک این تهدید در تهران به دلیل چالش‌های فزاینده‌ای که ایران در سال‌های اخیر در صحنه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با آن روبرو شده است، حتی می‌تواند بیش‌تر تقویت شود.
توافق عادی سازی روابط میان اسرائیل و امارات متحده عربی تنش‌های موجود بین امارات و ایران را هم احتمالاً بدتر خواهد کرد. رابطه ایران و امارات متحده عربی در سال‌های اخیر با فراز و نشیب همراه بوده است. از یک طرف، ایران فعالیت‌های خود را در قبال منافع و اهداف امارات در خلیج فارس افزایش داد، که باعث افزایش نگاه تهدیدآمیز رهبری امارات نسبت به ایران می‌شود، از طرف دیگر کشورها همچنان روابط تجاری و اقتصادی قابل توجهی را حفظ می‌کنند. امارات متحده عربی(به‌خصوص دبی) یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران به عنوان قطب اصلی شکستن تحریم ها توسط ایران محسوب می‌شود و بیش از آن در سال‌های گذشته، شاهد بهبود روابط دیپلماتیک بین دو کشور بودیم که از تلاش رهبری امارات برای خنثی کردن تنش‌ها در خلیج فارس نشات می‌گیرد.
با توجه به موارد فوق میتوان گفت که منافع کلی امنیتی، اقتصادی و سیاسی ایران احتمالا سیاست ایران در قبال امارات را نشان خواهد داد. ایران علاقه‌مند است تا حد امکان رابطه صمیمانه‌ای را با امارات متحده عربی به ویژه در حوزه اقتصادی حفظ کند. با وجود این نگرانی قابل توجه ایران در مورد پیامدهای توافق در امنیت ملی خود، ممکن است این موارد ایران را تشویق کند تا واکنش‌های خود را افزایش دهد و حتی اقداماتی را در امارات برای یاداوری هزینه عادی‌سازی روابطش با اسرائیل و جلوگیری آن از گسترش حضور اسرائیل در منطقه به ویژه در حوزه های امنیتی و نظامی دنبال کند و همچنین تلاش کند تا سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس را از دنبال کردن مسیر امارات منصرف کند. با این حال ایران می‌تواند به چندین روش پاسخ دهد:
-اقداماتی علیه زیرساخت‌های صادرات نفت: ایران ممکن است اقداماتی را علیه نفت‌کش‌های اماراتی و شناورهای مورد استفاده این کشور در خلیج فارس یا در اسکله های بنادر اماراتی را انجام دهد.
-اقدام نظامی: حمله موشکی به تأسیسات زیر ساختی امارات. از آن‌جا که چنین حمله‌ای اگر از خاک ایران انجام شود، ممکن است این کشور را در معرض اقدام مستقیم تلافی جویانه قرار دهد، ایران ممکن است از طریق حامیان خود در منطقه مانند حوثی‌ها در یمن عمل کند. علاوه بر این، ایران ممکن است فعالیت نظامی و حضور غیرنظامی خود را در سه جزیره مورد مناقشه(ابوموسی، تنب بزرگ و تنب‌های کوچک) در تنگه هرمز که تحت کنترل ایران است تشدید کند.
-تلاش برای براندازی: ایران ممکن است به دنبال آن باشد تا با ایجاد یک شبکه اپوزیسیون در امارات متحده عربی، امنیت و ثبات را در این کشور از بین ببرد. ایران حتی ممکن است که در آینده با گسترش حضور اسرائیل در امارات، اقداماتی را علیه شامل شرکت‌های اسرائیلی، گردشگران، اماکن دیپلماتیک و امکانات نظامی و امنیتی در خاک امارات در دستور کار قرار دهد.
-اقدامات سایبری: احتمال فعالیت مستقیم ایران به دنبال گسترش فعالیت‌های نظامی، امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل در خاک امارات یا به دلیل ارتقا قابل توجه توانایی‌های نظامی امارات متحده عربی، که ممکن است علیه ایران استفاده شود، و تهران تهدید رو به رشدی برای امنیت ملی خود احساس کند افزایش می‌یابد.
**مسئولیت صحت و سقم مطالب موجود در یادداشت‌ها، مقالات و مصاحبه‌های منتشر شده در سایت به عهده نویسنده بوده و انتشار آن‌ها الزاماً به معنی تأیید مطلب یا بیانگر دیدگاه‌های موسسه نیست.
[i] پژوهشگر موسسه مطالعات امنیت ملی (INSS) و متخصص مسائل ایران
