در یک سال گذشته پس از حضور داعش در جغرافیای عراق جریان های کردی در اقلیم کردستان عراق دارای نگرش هایی به مسائل داخلی عراق بود ه اند. گفتگوی زیر با دکتر احمدیان بر محور اولویت امنیت و رویکرد جریان های کردی اقلیم کردستان به مسائل عراق فراهم شده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: جریانهای مختلف کردی در عراق چه نگاهی به بحرانهای موجود در عراق دارند؟
در کردستان عراق علی رغم اینکه احزاب مختلف و جریانهای متفاوتی در حوزه اقلیم وجود دارند، اما این اختلافات و مرزبندی های سیاسی جریانها در حوزه اقلیم تحت الشعاع گسترش و قدرت داعش قرار گرفته و امروزه شاهد این هستیم که اختلافات گاه حادی که میان اتحادیه میهنی، حزب دمکرات، جنبش تغییر و جریانات اسلامی در کردستان ، تا حد بسیار زیادی تحت الشعاع امنیت اقلیم قرار گفته و اولویت اصلی در اقلیم کردستان از طرفی حفظ امنیت اقلیم و از طرف دیگر حفظ دست آوردهایی (که بعد از گسترش داعش بویژه در کرکوک در جنوب کردستان عراق داشته اند ) اولویت قرار دارد . لذا به دلیل اینکه مساله امنیت در اولویت هر ساختار و نظام سیاسی است لذا تفاوتها و مرزبندی ها تا حدودی تخفیف پیدا کرده و آنچه که اهمیت دارد حفظ امنیت اقلیم و دست آوردهای پس از گسترش قدرت داعش در ارجحیت می باشد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در شرایط کنونی جریانهای کردی چه نگاهی به مساله فدرالی سازی عراق ، اختلافات نفتی و دامنه اختیارات اقلیم دارند؟
ما به طور طبیعی به عنوان یک نقطه کلاسیک شاهد آن هستیم که جریان طالبانی و حزب اتحادیه میهنی نگرش های ی بیشتر مرکز گرا و هماهنگی با دولت عراق می باشیم، در حالی که جریان بارزانی و حزب دموکرات مرکز گریز هستند. از این رو می توان گفت حفظ فدرالیزم و دست آوردهایی که کردهای پس از سقوط صدام داشته اند حداقل خواسته جریانات سیاسی در حوزه اقلیم می باشد ، اما حزب دموکرات کردستان میخواهد مقداری رادیکال¬تر و گام های جلویی تری گام بر دارد و مثلا فدرالیزم را تبدیل به کنفدراسیون کند. یعنی حقوق و اختیارات بیشتری را برای حکومت اقلیم بگیرد. لذا حوزه منازعات مختلفی میان اقلیم و به طور خاص بارزانی با دولت مرکزی عراق مانند مساله نفت ، بودجه، کرکوک، مساله روابط خارجی گاه و بی گاه با کشورهای دیگر و ایجاد دفاتر کنسولی سایر کشورها در حوزه اقلیم و مراکز حکومت اقیلم در مناطق دیگر وجود دارد. لذا جریان حزب دموکرات کردستان عراق با نگاه رادیکالتر و تندتر به دنبال بسط این حقوق و حل و فصل آن به نفع اقلیم می باشد در حالی که شاید اتحادیه این گونه نباشد و اندکی با آرامش و هماهنگی بیشتری با دولت مرکزی عراق قدم بردارد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: بحث تجزبه و یا بحث همه پرسی در یک ماه اخیر مد نظر برخی رسانه ها بوده است،در شرایط کنونی جریانهای کردی چه نگاهی به بحث استقال کردستان عراق دارند؟
بعد از سقوط موصل مساله استقلال کردستان عراق از طرف آقای بارزانی مطرح شد اما در منطقه و قدرتهای بزرگ، در درون عراق و حتی در درون خود اقلیم هم از استقبالی برخوردار نشد و آنرا سخنی واقع بینانه قلمداد نمی کردند. در واقع مساله استقلال کردستان عراق و طرح آن اندکی هیجانی و احساساتی بود. چون حکومت مرکزی نتواسته بود موصل را حفظ کند، پس بارزانی فرصت را غنیمت شمرده و در پارلمان مسئله استقلال و تعیین تاریخی برای رفرندام را مطرح کرد، این امر ناشی از ضعف حکومت مرکزی عراق بود . در واقع تصور این بود که اگر حکومت مرکزی عراق تضعیف شود به نفع کردهای می باشد یا به تعبیری در مراحل اولویه گسترش داعش را چندان تهدیدی برای خود نمی دیدند بلکه آن را فرصتی برای تضعیف دولت مرکزی در عراق و آنگاه شکل¬گیری یک وضعیت آنارشیستی در داخل عراق شود و در این وضعیت آنارشیستی و جنگ داخلی حاد کردها بتواند استقلال خود را اعلام کنند. اما داعش ضمن آنکه تهدید برای حکومت مرکزی عراق بود تبدیل به تهدیدی نیز برای حکومت اقلیم اربیل شد و تا چند ده کیلومتری اربیل نیز گسترش پیدا کردند . از آن زمان به بعد نگاه واقع بینانه در اقلیم شد و آن اینکه در مقطع فعلی دفع شر داعش ، مستلزم همکاری اقلیم و حکومت مرکزی و جمهوری اسلامی ایران و حتی جریاناتی در داخل سوریه شد. در این راستا با گسترش داعش در حکومت اقلیم نگاه واقع بینانه تری حاکم شد و از آرمانگرایی و مسئله استقلال فاصله گرفت.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در حال حاضر جریانهای کردی همین نگاه را دارند؟
فکر می کنم همین نگاه را دارند، تا زمانی که داعش به عنوان یک تهدید در خاورمیانه باقی می ماند ، طرح مسئله استقلال کردها عجیب و غریب می باشد که کردهای هم به آن واقف اند، از این لحاظ که طرح مسئله استقلال کردها می تواند منازعه دیگری را نیز در خاورمیانه ایجاد کند، که به طور خاص عراق ظرفیت مقابله با منازعه دوجانبه را ندارد، از یک طرف با کردها و از طرف دیگر با داعش. لذا طرح مسئله استقلال برای کردستان می تواند به نفع داعش تمام شود و از این کشمکش بین کردها و دولت مرکزی داعش بیشترین بهره را خواهد برد و می تواند قدرت خود را به شدت در عراق گسترش دهد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه جریانهای مختلف کردی به کرکوک و مناطق مورد اختلاف و اختلافات نفتی با دولت عراق چه می باشد؟
کرکوک مدعیان فراوانی دارد، کردها و ترکها و هر کدام هویت آنها را مختص به خود می دانند، حتی ترکها این تلقی را دارند که کرکوک دارای یک هویت ترکمنی می باشد . از طرف دیگر کردها هم هویت کرکوک را کردی می دانند. از طرفی دولت مرکزی هم تلقی و باور دیگری نسبت به کرکوک دارند. لذا کرکوک محل منازعه بین سه هویت ، کردی اهل سنت و ترکمنهای شیعی و عربهای اهل سنت می باشد و نوعی کشمکش هویتی در کرکوک شاهد هستیم. بر اساس قانون اساسی عراق قرار بر این بود که وضعیت کرکوک به قبل از سیاست تعریب سازی توسط صدام برگردد و سپس در آن رفراندوم صورت گیرد. اما با توجه به اهمیت کرکوک نفت خیز این مهم به سادگی حل نمی شود. اگر چه در حال حاضر عملا کردها بر کرکوک حاکم هستند و آنجا را به کنترل خود درآورده اند، اما منازعه بر سر کرکوک منازعه بعدی خواهد بود. یعنی چنانچه مسئله داعش فیصله پیدا کند، کانون اصلی منازعه در عراق بر سر کرکوک خواهد بود که این منازعه ممکن است منجر به جنگ داخلی دیگری شود. یعنی اگر چنانچه عراق از شر داعش خلاص شود (که این منازعه، منازعه ای مذهبی بین یک جریان اهل سنت رادیکال سلفی با یک جریان شیعی است که در دارای عمق سیاسی گسترده ای در خاورمیانه است)، مسئله کرکوک منشا یک تنش جدی و نظامی دیگری در عراق خواهد شد که این تنشهای دارای توجیهات اقتصادی می باشد نه توجیهات مذهبی.
