چرایی غیبت رسانه‌ای بن سلمان
دکتر مصطفی مطهری
کارشناس مسائل شبه جزیره عربستان
تحلیل‌ها و اخبارهای مختلف درباره در قید حیات بودن یا نبودن ولیعهد سعودی با گذشت نزدیک به یک ماه از عدم حضور وی در نشست‌ها و دیدارهای دیپلماتیک، بسترهای لازم را برای ایجاد شایعاتی مبنی بر کشته شدن او در وقایع تیراندازی در کاخ الخزامی فراهم کرد. در واقع این شایعات در حالی به وقوع پیوسته که محمد بن سلمان به مرد رسانه‌ای سعودی شهیر شده است.
از سوی دیگر نیز علیرغم اخبار ضد و نقیض درباره مرگ محمد بن سلمان، دفتر ولیعهد به ریاست بدر العساکر برای پایان دادن به شایعات مزبور اقدام به انتشار عکسی غیر رسمی از ضیافت ولیعهد با دوستان و هماتایان مصری، اماراتی و بحرینی خود برای رد شایعات کرد. این عکس با محتوای غیر رسمی که در خود داشت در شرایطی منتشر شد که نه تنها شائبه‌های مبتنی بر مرگ بن سلمان را کاهش نداد بلکه بر شدت و قوت گرفتن حواشی مرگ ولیعهد نیز دامن زد. با این حال سرانجام محمد بن سلمان از پس پرده خود اختفایی‌اش بیرون آمد. بطوریکه در طول یک هفته به فاصله دو روز با سه رهبر خارجی از جمله امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، تلفنی صحبت کرد که کاخ الیزه نیز آن را تایید کرد.
به علاوه او با حضور در مجلس وزرا یا مجلس وزیران سعودی در کاخ سلطنتی جده که به ریاست ملک سلمان برگزار شد، حضور یافت و در مقام رئیس دولت به مدیریت جلسه اختصاصی کابینه نیز پرداخت. هرچند رونمایی محمد بن سلمان از خود و وضعیت جسمانی شبهه برانگیرش که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته بود به جلسات دولت و تماس‌های تلفنی وی با همتایان خارجی‌اش ختم نشد. بطوریکه ولیعهد در نهایت با انتشار عکسی از خود در مراسم بدرقه تیم ملی فوتبال سعودی برای حضور در جام جهانی فوتبال 2018 در روسیه، به شایعات پایان داد.
مرد اول و نوپای تصمیم گیری‌ها در عرصه داخلی و خارجی سعودی با سوابق و شواهدی که از خود در مدت بیش از دو سال اخیر از خود بر جای گذارده، نشان داده است که علاقه و تمایل خاصی به این دارد که هم در متن (اقدامات و برنامههای بن سلمان در قالب سند چشم انداز اقتصادی، تجاوز به یمن در مقام نایب ولیعهد، و فراگیر کردن فعالیت‌ها و دامنه تلاش‌های نظارتی وی در عرصه سیاست داخلی و خارجی سعودی با ولیعهد شدن ناگهانی او از طریق کنار زدن محمد بن نایف ولیعهد سابق پدرش یعنی ملک سلمان) و هم در سایه (تعریف خود، وظایف و مسئولیت‌هایش در طول و در پیرو محمد بن نایف در زمانی که بن نایف ولیعهد بود) باشد.
در واقع باید خاطر نشان کرد که قرار گرفتن مصلحت اندیشانه از در متن و در حاشیه بودن از سوی محمد بن سلمان با سنجش و ارزیابی‌های وی از شرایط موجود به انجام رسیده است. بطوریکه ترکیب دوگانه گزاره‌های ذکر شده از وی، دلیلی بر اهمیت بودن و یا نبودن ولیعهد است که از دید رسانه ها و کارشناسان در عرصه مطالعات سعودی مورد توجه است.
در واقع شاید بتوان این گونه ادعا کرد، فارغ از هرگونه احتمالات از زخمی شدن و مورد سوءقصد قرار گرفتن ولیعهد سعودی و بهبود یافتنش، روند عدم حضور یافتن محمد بن سلمان در انظار عمومی و حتی در ملاقات‌ها و دیدارهای رسمی، سیاستی در جهت ارزیابی واکنش مخالفان داخلی و خارجی در ارتباط با او است. بطوریکه محمد بن سلمان از طریق روش مزبور به وضوح دریافت که آینده زیست فردی و سیاسی وی، هر لحظه در خطر بوده و است.
همچنین محمد بن سلمان و همفکرانش از این طریق به این نتیجه دست یافتند، که برای ادامه فعالیت‌های خود در سطوح داخلی و خارجی سعودی یا باید به اقدامات خود سرعت ببخشند و از هر گونه مسامحه با مخالفان مذهبی – فرهنگی- سیاسی و دینی بپرهیزند (که در این صورت باید سرمایه گذاری‌های مادی و معنوی انجام بگیرد و حساب ویژه‌ای را روی حمایت‌های تل آویو و واشنگتن باز کنند) و یا اینکه برای به حداقل رساندن احتمالات تخمینی از شورش، ترور و یا کودتا علیه ولیعهد، ادامه اقدامات اصلاحی و تغییرات سونامی‌وار در داخل و در عرصه سیاست خارجی سعودی را رها کنند و با مخالفان برای حل و فصل اختلافات و کاهش آنها بر سر یک میز بنشینند.
در واقع سیاست انتخاب شده مبنی براختفا توسط ولیعهد سعودی و همفکران داخلی و خارجی وی به مانند سایر اقدامات و تصمیماتش دستاوردهایی داشته است که به نوعی در تداوم سیاست‌های راهبردی پیشین وی بوده و مکمل آنها محسوب می‌گردد. به عبارت دیگر اینگه اگر تور مسافرتی – رسانه‌ای فشرده ولیعهد سعودی در ماه‌های گذشته به اروپا و ایالات متحده آمریکا، به سعودی برای ایجاد جبهه‌ای منطقه‌ای و بین المللی در راستای منافع سعودی – صهیونیستی کمک کرد، رفتار سیاستی مذکور از پنهان شدن ولیعهد سعودی نیز توانسته است به میزان قابل توجهی به معماهای ذهنی و واقعی محمد بن سلمان پاسخ دهد و او را برای تصمیم گیری های آتی در جهت ادامه یا عدم ادامه سیاست های کنونی‌اش در عرصه داخلی و خارجی سعودی آگاه سازد. بطوریکه به حتم، هم در تثبیت و هم در تغییر، متغیرهای تصمیم گیری سعودی و یا به عبارت بهتر محمد بن سلمان نقش ویژه و مهمی خواهد داشت.
**مسئولیت صحت و سقم مطالب موجود در یادداشت ها، مقالات و مصاحبه های منتشر شده در سایت به عهده نویسنده بوده و انتشار آنها الزاما به معنی تایید مطلب یا بیانگر دیدگاه های موسسه نیست.
