دکتر سلطان النعیمی مدیر عامل مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک امارات متحده عربی
دکتر سید حمزه صفوی مدیر عامل مرکز آینده پژوهی جهان اسلام
در طول تاریخ، مردم دو ساحل دریا در منطقهای که از یک سو با چالشهای پیچیده و از سوی دیگر با فرصتهای عظیم اما کمتر استفاده شده مشخص شده است، در کنار هم زندگی کردهاند. قرنهاست که بازرگانان شورای همکاری خلیج فارس و ایران نمونهای موفق از مشارکت سازنده بودهاند، مشارکتی که به طور قابل توجهی روابط امروزی ما را شکل داده و اکنون به عنوان یک مطالعه موردی منحصر به فرد در روابط بینالملل در نظر گرفته میشود.
در دنیای به هم پیوسته امروز، ملتها بیش از هر زمان دیگری با یکدیگر تعامل و ارتباط دارند و این امر به لطف فناوریهای پیشرفته ارتباطی و حمل و نقل میسر شده است. این گشودگی امکان کاوش و قدردانی عمیقتر از فرهنگها، تاریخها و ارزشهای یکدیگر را فراهم میکند. وابستگی متقابل اقتصادی به یک ستون ضروری روابط خارجی تبدیل شده است – به ویژه با توجه به اینکه خاورمیانه به طور فزایندهای به عنوان یک قطب جهانی برای اتصال، تجارت و سرمایهگذاری ظهور میکند.
توسعه فناوریهای هوش مصنوعی برای بهبود زندگی به یک علاقه ملی حیاتی تبدیل شده است. به همین ترتیب، مراقبتهای بهداشتی پیشرفته و آموزش با کیفیت بالا در صدر برنامههای دولت قرار گرفتهاند. امارات متحده عربی اینگونه آینده خاورمیانه را تصور میکند. بدون شک، این دیدگاه نه تنها با سایر کشورهای منطقه، بلکه با ایران نیز همخوانی دارد.
همانطور که باری بوزان، نظریهپرداز برجسته روابط بینالملل، استدلال میکند: «امنیت منطقهای زمانی به بهترین شکل حاصل میشود که کشورهای همسایه آسیبپذیریهای مشترک خود را تشخیص دهند و به چارچوبهای همکاری متعهد شوند.» این دیدگاه عمیقاً با واقعیتهای خاورمیانه منطقهای و گستردهتر طنینانداز است، جایی که پیوندهای تاریخی و نزدیکی جغرافیایی مستلزم تغییر از رقابتهای حاصل جمع صفر به مشارکتهای برد-برد است. با پذیرش این منطق، ایران و شورای همکاری خلیج فارس میتوانند به طور مشترک یک معماری منطقهای ریشهدار در اعتماد، گفتگو و منافع متقابل ایجاد کنند – معماریای که خاورمیانه را از یک منطقه تنش به یک چراغ فرصت تبدیل میکند.
در حالی که بسیاری از رسانههای جهانی، لحظه فعلی خاورمیانه را به عنوان تونلی از تاریکی بدون پایان قابل مشاهده به تصویر میکشند، ما باید در عوض بر نوری که در انتهای تونل است تمرکز کنیم. آن نور باید دیدگاه و تلاشهای ما را هدایت کند. ما حق داریم به این مسیر نویدبخش توسعه ایمان داشته باشیم، زیرا مردم کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و ایران پیش از این توانایی خود را برای تبدیل شدن به الگوهای جهانی در زمینههای متعدد، از جمله – اما نه محدود به – تجارت، پزشکی، علم، هنر و فناوری ثابت کردهاند.
پتانسیل بین دو ساحل دریا بسیار گسترده است و نیازمند اقدام است. ما باید با هم تعهد خود را برای ایجاد محیط لازم و شرایط مناسب برای حرکت به سوی آیندهای از رفاه مشترک، مجدداً تأیید کنیم.
این سفر مشترک همچنین باید در اصل حسن همجواری و ارزش همکاری متقابل ریشه در احترام، عدم دخالت و پایبندی به هنجارهای بینالمللی باشد. تعهد ما باید با هدف تقویت این اصول و تبدیل آنها به یک محیط استراتژیک پایدار و آیندهنگر باشد – به ویژه از آنجایی که رفاه مشترک بدون امنیت منطقهای که بر پایه دولت-ملتهای پایدار، مقاوم و پررونق بنا شده باشد، قابل دستیابی نیست.
حسن همجواری نباید محدود به بدیهیات، مانند خودداری از دخالت و غیره، باشد، بلکه باید به چشمانداز وسیعتری از گفتگوی صادقانه و تلاشهای مشترک برای ایجاد محیطی مساعد برای توسعه پایدار و فرصت برای نسلهای آینده تبدیل شود. چنین چشماندازی مستلزم تعامل دیپلماتیک قوی و همکاری پایدار در سطوح فرهنگی و اجتماعی، تقویت پیوندها بین مردم و ایجاد پلهای تعامل و تفاهم است.
با نگاه به آینده، امارات متحده عربی، سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و ایران میتوانند از موقعیتهای استراتژیک خود برای تقویت رشد فراگیر و ادغام منطقهای استفاده کنند. ما میتوانیم با هم، خاورمیانه را به عنوان منطقهای از فرصتها، توسعه، امید و رفاه مشترک بازتعریف کنیم.
