موافقان و مخالفان فدرالیسم اتحاد و تجزیه یمن / گفتگو با دکتر عبدالرحمان راجع / كارشناس یمنی مسائل يمن
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام
در سال‌های گذشته نگاه بر سر فدرالیسم و یا اتحاد و تجزیه یمن یکی از مهم‌ترین موارد و حوزه‌های اختلاف و همگرایی در یمن بوده است. در همین راستا در سال‌های اخیر برخی از گروه‌ها در یمن در مذاکرات آشتی ملی این کشور در خصوص اصل تغییر نظام جمهوری عربی در یمن به‌نظام فدرالی توافق کرده‌اند و برخی نیز همچنان خواستار تجزیه هستند.گفتگوی زیر برای بررسی موافقان و مخالفان فدرالیسم اتحاد و تجزیه یمن با دکتر عبدالرحمان راجع کارشناس یمنی انجام شده است.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: جریان‌های مختلف شمالی و سلفی هرکدام چه نگاهی به مسئله فدرالیسم، اتحاد یا تجزیه یمن دارند؟
زمانی که گفت‌وگوی ملی در صنعا حدود سه سال پیش انجام می‌شد، طرحی پیشنهاد شد که یمن به شش ایالت فدرالی تجزیه شود. البته گروه‌های زیادی موافق تقسیم‌بندی نیستند. معمولاً دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. بعضی با دو ایالت برخی با چهار و برخی با شش ایالت و شماری مخالف تجزیه هستند. اما بدون شک انصار الله و حزب صالح و بعضی از احزاب دیگر مخالف تقسیم‌بندی به شش ایالت هستند. آن‌ها معتقدند که اختلافات را باید در نظر گرفت و بحران‌ها وجود دارد، اما راه‌حل این تقسیم‌بندی نیست.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: جریان‌های سلفی و اخوانی چه رویکردی به مسئله فدرالیسم، اتحاد یا تجزیه یمن دارند؟
عبد ربه منصور هادی با کمک عربستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فشار زیادی کردند تا یمن به شش قسمت تقسیم شود. با شروع جنگ و تحولات و ورود عربستان تقریباً تقسیم‌بندی شش ایالتی منتفی شده است. هرچند عبد ربه منصور هادی هنوز شعار می‌دهد که این تقسیم‌بندی انجام شود. اما عبد ربه منصور هادی و گروه‌های اخوانی‌ها و سلفی‌های جنوبی و بعضی از گروه‌های الحراک جنوبی و احزاب متمایل به عربستان معتقدند که یمن باید به شش ایالت تقسیم شود.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: گروه‌های استقلال‌طلب جنوب چه نگاهی به تقسیم‌بندی فدرالیسم و تجزیه یمن دارند؟
گروه‌های الحراک جنوبی مخالف تقسیم‌بندی فدرالی هستند و مدعی هستند باید جنوب و شمال یمن از هم جدا شود، بلکه باید به شکل یمن جنوبی که 25 سال پیش وجود داشته است، برگردد. اما با توجه به این‌که نقش آن‌ها بسیار ضعیف است و گروه‌های الحراک بیشتر دنباله‌رو عربستان سعودی و امارات هستند، نتوانسته‌اند حرف، وعده‌ها و اندیشه‌های خود را که در مورد استقلال‌طلبی و جدایی شمال از جنوب داشتند، انجام دهند و به گروهی غیرفعال تبدیل شدند. امروزه نقش سلفی‌های تکفیری تابع امارات و عربستان بیشتر از جنوبی‌های مدعی جدایی‌طلب است. امروزه اختلافاتی زیادی بین رهبران جنوب وجود دارد. به همین خاطر آن‌ها نتوانسته‌اند مطالبی در مورد جدایی جنوب از شمال انجام شود. به اعتقاد من جنوبی‌ها و حراک جنوبی در یمن نقش کمرنگی دارند.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: در وضعیت کنونی برخی کشورهای عربی به فکر تجزیه یمن بیفتند آیا ممکن است کشورهایی مثل عربستان امارات و قطر با توجه به تداوم قدرت انصار الله و حزب قدرت علی عبدالله صالح به فکر تجزیه یمن باشند؟
در حال حاضر رسماً یمن به چهار قسمت تقسیم‌شده است. هرچند عربستان در بیانیه‌های خود بر حمایت از وحدت یمن تأکید می‌کند، اما کارهایی و نشانه‌های رفتاری ریاض نشان می‌دهد، در پی تقسیم و جدایی جنوب از شمال است. البته عربستان هنوز مطمئن نیست. چون گروه‌هایی در جنوب مورداطمینان صددرصدی عربستان سعودی نیستند. درواقع درست است که الحراک جنوبی به دنبال جدایی است، اما آن‌ها بیشتر به امارات وابسته هستند تا عربستان سعودی. سلفی‌ها هم نقششان زیاد نیست. اخوانی‌ها هم در جنوب ضعیف هستند. عربستان صد در صد در آخرین تیر به یمن تقسیم جنوب یمن به دو تکه یعنی حضر موت و عدن را مدنظر قرار خواهد داد.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: با توجه به وضعیت کنونی، القاعده یا داعش حاضر در یمن بیشتر به تجزیه یمن فکر می‌کنند یا وحدت یمن؟
آن‌ها چیزی نمی‌گویند. اما آن‌ها بیشتر در جنوب یمن فعال هستند. فکر نمی‌کنم آن‌ها به وحدت یمن اعتقادی داشته باشند. من فکر می‌کنم آن‌ها در مناطقی چون ابین، حضر موت امارات‌های اسلامی جداگانه‌ای ایجاد کنند. آن‌ها می‌دانند که سیطره آن‌ها به‌صورت کامل امکان نخواهد داشت. مخصوصاً در شمال که ایدئولوژی مخالف آن‌ها وجود دارد.
موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام: آینده تجزیه یمن یا وحدت یمن به چه عواملی وابسته است؟
یمن عملاً در حال تبدیل به سه الی چهار قسمت تقسیم‌شده است. قسمتی که در دست انصار الله و صالح در شمال است. قسمت مارب زیر سلطه اخوانی‌ها است. قسمت بعدی عدن معمولاً زیر سلطه گروه‌های سلفی و عبد ربه منصور هادی هستند. قسمت چهارم حضر موت تکه‌ای از جنوب است که تقریباً در دست بعضی از گروه‌های نزدیک به امارات و عربستان قرار دارد. هرچند این تقسیم‌ها رسمی نیست. اما به شکل غیررسمی یمن به این چهار قسمت تقسیم‌شده است.
در بعد دیگری جدایی و تقسیم یمن به چندتکه به نفوذ عربستان و قدرت‌های فرا منطقه‌ای مثل امریکا مرتبط است. یعنی به سیاست امریکا نیز بستگی دارد. آیا امریکا با جدایی یمن موافق است و یا با وحدت یمن؟ به‌علاوه اگر عربستان از الحراک حمایت کند و به آن کمک کند (که امروز رگه‌های از این کمک دیده می‌شود.) حتماً آن‌ها برمی‌گردند. اما اگر عربستان به کمک به سلفی‌ها و اخوانی‌ها ادامه دهد. سلفی‌ها و اخوانی‌ها متمایل به جدایی و به تقسیم یمن به چند ایالت نیستند. فراموش نکنیم که عربستان تمایل ندارد که جنوب یمن به کشوری تبدیل شود. بلکه اگر جدایی حاصل شود جنوب تقسیم‌بندی و به‌عنوان دو ایالت و دو قسمت تقسیم شود.
گذشته از این من فکر می‌کنم آینده تجزیه یا وحدت به قدرت انصار الله هم‌بستگی دارد. اگر انصار الله بتوانند معادله‌ای که امروز حاکم است را برهم بزند، حتماً وحدت در یمن ایجاد خواهد شد. همچنین به عربستان سعودی هم‌بستگی دارد، اگر عربستان سعودی ببیند منافعش در جنوب بیشتر است. سعی می‌کند، یمن را تقسیم کند.
