بسمه‌تعالی
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
گزارش ویژه شماره 19
«نگاهی به مناسبات دو جانبه ایران و مراکش»
«مقدمه»
روابط دو جانبه ایران و مغرب از زمان پیروزی انقلاب اسلامی همواره پر فراز و نشیب بوده است. به رغم فاصله جغرافیایی کشور مغرب نسبت به ایران، این کشور آفریقایی از جایگاه مهمی در سیاست خارجی برخوردار است. تا پیش از انقلاب اسلامی در سال 1357، ایران از روابط حسنه‌ی با پادشاهی مراکش برخوردار بود. هر چند روابط میان تهران و رباط مانند اکثر کشورهای عربی ـ اسلامی منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا در دهه اول بعد از انقلاب تحت تأثیر سیاست‌های جدید ایران از یک طرف و تحولات جنگ تحمیلی و همبستگی این کشورها با عراق از طرف دیگری قرار گرفت. اما با پذیرش قطعنامه 598 توسط ایران و چرخشی که در سطوح مختلف رهبری سیاسی در کشور صورت گرفت، به تدریج روابط تهران با اکثر کشورهای عربی منطقه از جمله مراکش عادی شد.
با این وجود عادی‌سازی روابط تهران ـ رباط در دوران پس از جنگ تحمیلی به مثابه پایان تنش‌های دیپلماتیک دو کشور نبود، بلکه مغرب در یک دهه گذشته دو بار روابط دیپلماتیک خود با تهران را به بهانه‌های مختلف قطع کرده است؛ مرتبه آخر بهار امسال بود که وزارت خارجه این کشور بدون هیچ زمینه قبلی و دلیل مشخصی اعلام کرد که رابطه خود با ایران را قطع می‌کند. هر چند بهانه رسمی مغرب، حمایت حزب الله لبنان از سازمان سیاسی ـ نظامی پولیساریو از طریق سفارت ایران در الجزایر بود. اما گزارش‌ها حاکی از این است که تهران با ارائه شواهد و مدارک موثق مبنی بر عدم وجود چنین حمایتی از جانب ایران یا حزب‌الله، تلاش کرده تا رباط را قانع کند ـ که البته در این زمینه موفق نشده است.
با توجه به اینکه در حال حاضر سیاست‌های دولت دونالد ترامپ در قبال ایران، فشار حداکثری اقتصادی علیه تهران و فشار حداکثری سیاسی علیه کشورهای منطقه و فرامنطقه برای تجدید نظر در کیفیت روابط دیپلماتیک خود با آن است، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام در تلاش است تا با تدوین و انتشار ـ گسترده و یا محدود ـ گزارش های ویژه با محوریت موضوعات مربوط به روابط خارجی ایران (به ویژه روابط منطقه‌ای)، ضمن بررسی تحلیلی ابعاد مختلف این روابط با بیان مشکلات موجود در این حوزه، پیشنهاداتی را در رابطه با موضوع مخصوص ارائه نماید. هدف موسسه آینده پژوهی جهان اسلام، ایجاد پیوند میان دانشگاه و نخبگان فکری با نخبگان اجرایی است تا از این طریق بتوان با استفاده از نقاط قوت هر حوزه، خلاءهای دیگری را پوشش داد.
در راستای این هدف گزارش ویژه حاضر مناسبات ایران و مراکش را با تمرکز بر علل پشت پرده قطع روابط دیپلماتیک از جانب رباط مورد بررسی قرار می‌دهد. شایان ذکر است، این گزارش حاصل مطالعه متون تخصصی، جلسات کارشناسانه درون موسسه با تحلیلگران و سفیران سابق ایران در مراکش است. البته همانطور که پیش‌تر ذکر شد، این مطالعه موردی در چارچوب موضوع کلان‌تر نقاط ضعف و قدرت سیاست خارجی ایران بررسی شده؛ بنابراین وجود مصادیق و مثال‌هایی خارج از موضوع خاص مراکش برای بیان دقیق‌تر و روشن‌تر موضوع صورت گرفته است.
برای دانلود فایلPDF این گزارش کلیک کنید.
