نشست تخصصی “تحولات ژئوپلیتیکی غرب آسیا و جهان اسلام“ برگزار گردید
دراین نشست تخصصی که روز دوشنبه 26 مهرماه، به همت موسسه آینده پژوهی جهان اسلام و دانشگاه شهید بهشتی در مرکز همایش های بین المللی دانشگاه شهید بهشتی و با حضور بیش از 70 نفر از اساتید دانشگاه و چهره های سیاسی و صاحب نظران این حوزه برگزار گردید، آقایان دکتر سید یحیی (رحیم) صفوی استاد ژئوپلیتیک، دکتر مالکی سفیر پیشین ایران در افغانستان، دکتر محمدی سفیر پیشین ایران در الجزایر، دکتر فیرحی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، دکتر زهرانی رئیس سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، دکتر ابراهیم متقی استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران، دکتر میراحمدی استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر نوذر شفیعی کارشناس ارشد مسائل شبه قاره، دکتر اسداللهی کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا، دکتر صدوق استاد جغرافیای دانشگاه شهید بهشتی و دکتر نوذری استاد علوم سیاسی به سخنرانی و ارائه نظرات خود پرداختند.
سخنران اول این نشست، دکتر سید یحیی(رحیم) صفوی با ارائه تحلیلی بر بحران های ژئوپلیتیکی جهان اسلام، هدف قدرت های غربی به رهبری امریکا و
صهیونیسم و برخی از کشورهای عربی در طراحی ژئوپلیتیک تروریسم تکفیری را نا‌امن کردن و بی ثبات کردن دولت های منطقه غرب آسیا خصوصا دولت های محور مقاومت، تجزیه احتمالی کشورهای عراق، سوریه، لیبی، یمن و در دراز مدت عربستان سعودی و تسلط بر این واحد های کوچک سیاسی، ایجاد امنیت برای رژیم صهیونیستی و غفلت ملت های اسلامی از آزادی قدس شریف و فلسطین اشغالی، فروش سلاح و تجهیزات به دولت های منطقه، تبدیل کردن معادله جهاد و مقاومت به تکفیر و تروریسم، مطرح کردن چهره اسلام تکفیری و لائیک در مقابل اسلام ناب که اساس آن بر آشتی و صلح میان ملت ها و جلوگیری از افزایش وزن ژئوپلیتیکی و قدرت سیاسی – فرهنگی ایران در غرب آسیا تشریح نموده و عمده‌ترین تهدیدات و چالشهای پیش روی جهان اسلام را وابستگی برخی از کشورهای عربی و اسلامی به قدرتهای فرامنطقه ای و رژیم صهیونیستی، عدم مشروعیت و مقبولیت برخی از دولت ها و حکومتهای جهان اسلام، اختلاف ارضی و مرزی در اثر استعمار غرب، بی ثباتی سیاسی و رقابت بین برخی از کشورها، شکل گیری گروهک های تکفیری، سلفی و وهابی که توسط سازمان های اطلاعاتی غرب و صهیونیسم برای اختلاف میان مسلمانان ایجاد شده اند، خطر تجزیه برخی از کشورهای اسلامی در آینده، تداوم درگیری و کشتار بین مسلمانان یک یا چند کشور اسلامی و وجود نا امنی و تنش ماندگار در منطقه غرب آسیا، شمال آفریقا و مرکز آفریقا جهت غافل شدن از مسئله آزادی فلسطین برشماری نمود.
دکتر مالکی سفیر پیشین ایران در افغانستان با اشاره به حضور قدرتهای فرامنطقه ای، دلایل ورود آمریکا و ناتو به افغانستان را کنترل و رصد جمهوری اسلامی به بهانه مبارزه با تروریسم و مواد مخدر، نزدیک شدن به رقیب قدیمی خود یعنی روسیه و کنترل قدرتهای نوظهور هند و چین ذکر نموده و داعش امروز را نتیجه حضور آمریکا و ناتو در افغانستان به بهانه مبارزه با تروریسم دانست.
“بنیادهای فکری جریان های تکفیری” عنوان سخنرانی دکتر فیرحی از اساتید برجسته علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. دکتر فیرحی با اشاره به تحولات صورت
گرفته در فقه سلفی و حرکت آن به سمت فقه جنایی، به نسل های چهارگانه ی تفکر سلفی از ابن تیمیه تا جریان های تکفیری اخیر اشاره نمود. وی با اشاره به اصطلاح تخصصی سازمان توحش که در تحلیل های درون مذهبی سلفی مطرحمی شود، آن را حد فاصل فروپاشی یک تمدن یا نظام دولت و ظهور یک تمدن یا نظام دولت که یک دوره گذار توصیف نمود؛ وضعیتی که دولت های سایکس – پیکو بهم ریخته و یک ایده جدیدی برای احیای خلافت شکل گرفته است. عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، با تشریح بنیاد های تفکر سلفی و تکفیری بر اساس کتاب “فقه الجهاد” ابن تیمیه و کتاب “مسائل من الفقه الجهاد” ابو عبدالله مهاجر به تشابهات و تفاوت های موجود میان این دو تفکر اشاره نمود. به عقیده دکتر فیرحی، جریان داعش هرچند خود را سلفی می داند اما به شدت از مذهب رایج سلفی عبور کرده و فقه را جنایی کرده است. وی نقش علمای اهل سنت را در نقد این نوع از فقه بسیار مهم و ضروری دانست.
دکتر منصور میراحمدی، استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی سخنران بعدی این نشست بود که به تشریح “ایدئولوژی سیاسی سلفی گری جدید” پرداخت. و
ی سه دیدگاه موجود را در خصوص رابطه سلفی گری و تکفیری مطرح نمود: یک اینکه سلفی‌گری جدید در امتداد سلفی گری قبلی است. دوم اینکه تکفیری ها از نظر فقهی بسیار متفاوت از سلفی ها هستند. و سوم اینکه جریان تکفیری به لحاظ مبنایی چندان تفاوتی با جریان سلفی ندارد و هم چنان به آن وفادار است اما با افزودن گزاره های فقهی جدید، در حال تبدیل سلفی گری به یک ایدئولوژی سیاسی است. به عقیده دکتر میراحمدی سلفی گری جدید مبانی فقهی سلفی ها را ساده کرده و تبدیل به یک ایدئولوژی سیاسی کرده است. سلفی های جدید به خوبی توانسته اند دستورالعمل های جدید و ساده ای را تولید کند تا جوانان بتوانند از آنها استفاده کنند. در واقع به لحاظ مبانی فقهی سلفی‌گری جدید و قدیم هیچ تفاوتی با هم ندارند فقط گزاره های فقهی تغییر کرده اند.
دکتر متقی استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران در سخنرانی خود با عنوان “ژئوپلیتیک آشوب”، واقعیت های ژئوپلیتیک منطقه ای و بروز تکفیری ها را دارای ریشه‌های کهن و نیز ساختار بین المللی دانست. وی اشاره کرد که نظام بین الملل در حالت آنارشی است. یعنی هر بازیگری براساس قدرت و ائتلاف قدت می تواند نقش آفرین باشد. پس هر کشوری که قدرتمند است در سه حوزه نقش دارد: اول در کنترل منابع اقتصادی چه طبیعی، چه انسانی و چه هر آن چه که بر قدرت اثر گذار است. دوم قابلیت کنترل بازیگران چه دولتی چه غیر دولتی و چه شرکت هاست و سوم قابلیت کنترل حوادث مانند بحران سوریه و غرب آسیا است. عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، منازعات امروزی را شبیه همان منازعات سی ساله دانست که یک ایدئولوژی پیش آمده و در صدد تغییر جریانات زمان خود بود. مانند پروتستانیزم که نهادهای قدرت رو تهدید می کرد و زمینه رو برای آشوب فراهم کرد و هابز دولت سازی را پاسخی برای این آشوب می داند. دکتر متقی افزود که امروز هم همان ژئوپلیتیک آشوب است. امروز دیگر مرکزیتی برای کنترل آشوب وجود ندارد و مرکز آن شکننده شده است. امروز می بینیم که در اجلاس لوزان قطر و آمریکا کنار هم می نشینند. امروز گسست ساختاری وجود دارد. در فضای آشوب آزادی عمل بازیگران منطقه ای افزایش می یابد و همین زمینه ساز تداوم بحران و آشوب در منطقه خواهد بود و فضای موجود فضای گسترش بحران را موجب می شود.
نظرات سایر اساتید بهمراه متن کامل سخنرانی ها به زودی در وب سایت موسسه آینده پژوهی جهان اسلام منتشر می شود.
سمینار تخصصی “تحولات ژئوپلیتیکی غرب آسیا و جهان اسلام”، پیش نشست اولین همایش بین المللی بحران های ژئوپلیتیکی جهان اسلام است که در 24 و 25 آبان ماه امسال توسط موسسه آینده پژوهی جهان اسلام و با مشارکت دانشگاه شهید بهشتی برگزار خواهد شد.
