نخستین جلسه گروه «ژئوپلتیک، راهبرد و امنیت» ساعت 17 روز سه شنبه (دوم اردیبهشت 93) در محل موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام برپا شد.
به گزارش خبرنگار موسسه آینده پژوهی جهان اسلام این نشست با هدف تعریف گروه، رسیدن به زبانی مشترک درباره نام گروه و بررسی محورهای پژوهشی سال 93 برگزار گردید.
در این جلسه دکتر برات فرجی، عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع) به عنوان مدیر گروه، دکتر محمدجعفر آجرلو، عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع)، دکتر عباس علیپور، عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع)، دکتر ابراهیم رومینا، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، دکتر علی‌اصغر قنبری، عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع)، دکتر صفت‌الله قاسمی، عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع) و دکتر کاظم ذوقی بارانی، عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع) به عنوان اعضای گروه و سمیه شوکتی مقرب، دانشجوی کارشناسی ارشد زبان‌شناسی دانشگاه الزهرا (س) به عنوان دبیر گروه حضور داشتند.
دکتر برات فرجی، در این جلسه، نخست به نام «ژئوپلتیک، راهبرد و امنیت» و ارتباط عناوین آن و همین‌طور جهت‌گیری‌های ناشی از این عناوین، اشاره کرد و با اشاره به محورها و برنامه‌های پژوهشی موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلامبر ظرفیت موسسه در زمینه چاپ آثار پژوهشی اعضا در قالب کتاب، مقاله یا طرح پژوهشی تاکید و از اعضا دعوت کرد تا در صورت داشتن چنین آثاری با موسسه همکاری داشته باشند.
وی هم‌چنین به مواردی از جمله نشریه «پژوهش‌های بنیادین جهان اسلام»، فضای مجازی موسسه، امکان برگزاری کارگاه آموزشی و همایش‌های داخلی و سراسری، به ضرورت فعالیت اعضا در این زمینه‌ها تاکید کرد.
در ادامه دکتر آجرلو با اشاره به گستردگی عنوان گروه اظهار کرد که می‌توان عنوان محدودتری برای گروه تعریف کرد و اهداف کار را در این عنوان کوتاه شده مستتر کرد. وی پیشنهاد حذف واژه «راهبرد» را از نام گروه مطرح کرد چرا که به باور او، پیکره ژئوپلتیک دربردارنده همه موارد عنوان شده است.
هم چنیندکتر ذوقی به این مساله پرداخت که چه اصراری برای وجود واژه «امنیت» در نام گروه است؟ چراکه نگاه ژئوپلتیک نگاه امنیت است و ما می‌توانیم این نگاه را در حوزه جهان اسلام داشته باشیم. وی با پیشنهاد عنوان «ژئوپلتیک جهان اسلام»، تصریح کرد: این نام می‌تواند همه مسایل را در ذیل خود بررسی کند.
افزون بر این، دکتر علیپور به این مساله پرداخت که اگر تنها «ژئوپلتیک» برای عنوان گروه در نظر گرفته شود برای گروه محدودیت ایجاد می‌کند و به نظر می‌رسد که «ژئوپلتیک» تنها ناقص است.
دکتر رومینانیز گفت: ژئوپلتیک می‌تواند همه این مفاهیم را دربربگیرد. با در نظر گرفتن اساسنامه موسسه و در صورتی که امکان تغییر این نام باشد، عنوان «ژئوپلتیک در جهان اسلام» پیشنهاد می‌شود.
دکتر قنبری با بیان این مطلب که به نظر هدف از انتخاب این نام محتوایی باشد، اظهار کرد: ما می‌توانیم یک سری از این موارد را استخراج کنیم تا تمام محتوای مربوط به گروه را پوشش دهد. اهداف موسسه در این زمینه و در خصوص دلایل انتخاب این نام برای ما مبهم است اما این گروه به سمت این پیش می‌رود که خشت علمی آن از ابتدا گذاشته شود. اگر بخواهیم عنوان بهتری برای گروه داشته باشیم، باتوجه به این‌که ژئوپلتیک زیرمجموعه جغرافیای سیاسی است، می‌توانیم چنین عنوانی را پیشنهاد بدهیم که هم قابل دفاع باشد و هم از این زاویه به مسایل جهان اسلام بپردازیم.
دکتر قاسمیدر ادامه این نشست گفت: اگر اندیشه خاصی در پس این عنوان باشد و موسسه خواستار پیگیری این مفاهیم باشد این امر می‌تواند کمک کند تا این عنوان را برگزینیم. اما به صورت کلی هرچه این بحث را از حالت امنیت خارج کنیم بهتر است. هرچه نگاه این گروه فرهنگی‌تر باشد بهتر است.
شوکتی، با اشاره به این که می‌توان عنوان کنونی را برای گروه درنظر گرفت، افزود: برای محدودیت بخشیدن به کار و تمرکز بر محورهای مطرح شده، می توان این گستردگی را نقطه مثبتی تلقی کرد و برای گروه چند زیرمجموعه تعریف کرد. در این صورت هر زیرمجموعه‌ای با تمرکز بر هریک از این مفاهیم به ارایه کار می‌پردازد. وی افزود: می توان به جای تخصیص زدن نام گروه، با تعریف دقیق محورها و سپردن وظیفه بررسی و کنکاش در هر پهنه به شماری از اعضا به دیدی کلان تر رسید.
دکتر فرجی نیز با اشاره به این‌که می‌توان برای این گروه زیرگروه تعریف کرد، اظهار داشت: با عنوان «ژئوپلتیک» موافق هستم چراکه ژئوپلتیک قدرت است و خود قدرت تولید امنیت می‌کند.
در بررسی نظرات ارایه شده، اعضای گروه سه عنوان «جغرافیای سیاسی و ژئوپلتیک»، «ژئوپلتیک» و «ژئوپلتیک و امنیت» را به عنوان سه گزینه پیشنهادی مطرح کردند تا در صورت موافقت هیات مدیره موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام، جایگزین نام «ژئوپلتیک، راهبرد و امنیت» شود.
اعضا در بررسی محورهای پژوهشی سال 93 گروه به مسایلی هم‌چون شناسایی موسسات هدف و ضدهدف در جهان اسلام، اهمیت شناخت جهان اسلام و مسایل آن، ضرورت پرداختن به 2 منطقه فوری جنوب غرب آسیا و شمال غرب آفریقا، مرکزیت خاورمیانه در جهان اسلام و اهمیت پرداختن به مناطقی هم‌چون کشورهای حوزه خلیج فارس و تعریف منافع جهان اسلامپرداختند. البته اعضا در این زمینه نظر نهایی خود را ارایه نداده و این موضوع را به جلسه آینده گروه موکول کردند.
