سیاست خارجی برونئي در جهان اسلام، گفتگو با دکتر علي اكبر ضيائي،کارشناس جنوب شرق آسیا
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
واژگان کلیدی: سیاست خارجی برونئي، نگاه برونئي به بحران های منطقه ای ، برونئي و بازیگران خارجی، روابط خارجی برونئي
برونئی هر چند کشوری کوچک در جهان اسلام و منطقه جنوب شرق آسیا به شمار می رود، اما شناخت روابط و موضع گیری های این کشور در روابط با جهان اسلام موجب شد گفتگویی در این زمینه داشته باشیم:
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اگر روابط برونئي با کشورهای عربی را در چارچوب اتحادیه عرب بررسی کنیم، روابط برونئی با کشورهای عربی را چگونه ارزیابی می کنید؟
از آنجائی که برونئی کشوری مسلمان نشین می باشد زبان عربی به عنوان یکی از زبانهای رایج آن کشور محسوب شده و برخی از مسلمانهای سنتی در مکاتب دینی با این زبان آشنا شده اند. روابط برونئی با کشورهای عربی عموما خوب بوده و این همکاریها در چارچوب سازمان همکاریهای اسلامی بوده است. اگرچه سلطان برونئی روابط نزدیکی با سران کشورهای عرب منطقه خلیج فارس دارد، اما این روابط هرگز مانع از همکاریهای گسترده اقتصادی و سیاسی برونئی با رقبای اتحادیه در منطقه خلیج فارس نبوده است. برونئی چندان تمایلی به رهبری سیاسی و بین المللی در منطقه نداشته و عموما بر اساس عضوی از سازمانهای بین المللی اراده سیاسی خود را عملی می سازد. روابط کشورهایی چون قطر، عربستان و عمان با برونئی پس از استقلال این کشور صمیمانه و در چارچوب سازمان همکاریهای اسلامی بوده و چندان علاقه ای به مداخله در بحرانهای سیاسی منطقه خاورمیانه نداشته است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اگر به سه قطب عمده ی قدرت منطقه در خاور میانه، ایران و مصر و ترکیه بنگریم، نگاه برونئي در سال های کنونی به این کشورها چگونه بوده است؟
مشترکات فرهنگی ایران و برونئی و منافع مشترک طرفین در همکاریهای اقتصادی و سیاسی سبب گردید تا ایران بتواند سفارت خود را در بندر سری بگاون پایتخت برونئی در سال 1994 پس از توافق سیاسی طرفین در ماه می 1990 افتتاح نماید. حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در حاشیه سیزدهمین اجلاس سران كشورهای عضو سازمان همكاری اسلامی در استانبول در دیدار با سید سلطان حسن البولكیا، پادشاه برونئی روابط دوستانه و خوب دو كشور را پایه ای برای توسعه همه جانبه مناسبات برشمرد و پادشاه برونئی نیز بر توسعه همکاریهای همه چانبه با ایران در حاشیه این نشست تأکید کرد. علاوه بر زمینه های اقتصادی در حوزه انرژی و سوخت و دیگر مبادلات تجاری می توان ادعا کرد که یکی از دغدغه های مشترک دو کشور ظهور پدیده افراط گرایی دینی و برداشتهای سلفی از دین میان جوانان مسلمان و استفاده ابزاری از آن در جهت تفرقه و تشتت جهان اسلام می باشد و ایران در مبارزه با تروریسم و انواع افراط گرایی دینی دارای سوابق مفیدی است که می تواند آن را در جهت تحکیم روابط دوجانبه بکار گیرد. این در حالی است که نخستین ملاقات رسمی میان مقامات برونئی و ترکیه در 9 تا 10 نوامبر 2012 با دیدار رجب اردوغان از برونئی اتفاق افتاد و پیش از آن روابط بین دو کشور در سطوح پائین تری بوده است. ترکیه و برونئی بیشتر در چارچوب سازمان همکاری اسلامی و سازمان ملل با یکدیگر همکاری کرده اند و تراز مالی بین دو کشور در سال 2014 صرفا مبلغی در حدود 6 میلیون دلار بوده است. از آمار بازرگانان ترکی ساکن در برونئی که تا سال 2014 به 15 نفر برآورد شده است چنین می فهمیم که روابط اقتصادی ترکیه با برونئی چندان از رونق بالایی برخوردار نبوده و در همین آمار آمده است که تنها 4 نفر از اتباع برونئی در ترکیه اقامت کرده اند. در سالهای 2014 تا 2015 تنها یک تبعه برونئی هزینه تحصیلی خود را از دانشگاههای ترکیه دریافت نموده است. روابط فرهنگی مصر و برونئی به سالهای اوائل قرن بیستم و حتی قبل از آن می رسد که علمای برونئی برای تحصیل به دانشگاه الازهر مصر برای تحصیل علوم دینی مسافرت می کردند و در آن مدت نیز با جریانات اسلامی آشنا می شدند. روابط بین مصر و برونئی در چارچوب سازمان همکاری اسلامی بوده و فراتر از آن نرفته است، ولی در هر حال روابط سیاسی دو کشور خوب ارزیابی می گردد. ایران در مقایسه با ترکیه و مصر توانسته است همکاریهای سیاسی و اقتصادی خوبی را با برونئی ایجاد نماید و این روابط در سالهای کنونی رو به افزایش گذاشته است. تحریکات برخی دول عربی جهت شیعه هراسی و ترویج ایران هراسی توسط دول استکباری در برونئی نیز بی نتیجه بوده و برعکس مقامات برونئی از نفوذ افراط گرایان وهابی ابراز نگرانی کرده اند و جماعت اسلامی که از مهمترین گروههای هم پیمان با القاعده است برونئی را جزو منطقه 4 خلافت اسلامی نوسانترا طبقه بندی کرده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: مهمترين وجوه اختلاف برونئي با ساير كشورهاي عربي شوراي همكاري خليج فارس و عربستان در مورد ایران و… چيست؟
به نظر نمی رسد اختلافات برخی اعضای شورای همکاری خلیج فارس با ایران در زمینه عراق و سوریه و یمن تأثیری بر روابط صمیمی ایران و برونئی داشته باشد، بویژه آن که همکاریهای اقتصادی و سیاسی دو کشور در حال رشد می باشد و برونئی نیز همچون ایران خواستار حل مسالمت آمیز بحرانهای سیاسی و بین المللی و عدم دخالت مداخله جویان در امور داخلی کشورها می باشد و علاوه بر این برونئی از همکاریهای اقتصادی و سیاسی در چارچوب سازمان همکاری اسلامی و پیمان مودت و همکاری آسه -آن تحت عنوان تاک که ایران نیز به آن پیوسته است استقبال کرده و دخالتهای عربستان در یمن و عراق و بحرین نمی تواند مانع مودت و دوستی دو کشور ایران و برونئی باشد. ضمن آنکه برونئی از حضور افراط گرایان دینی ابراز نگرانی کرده و ایران نیز که دارای تجارب تاریخی برای مبارزه با افراط گرایی و تروریسم است می تواند شریک فرهنگی و سیاسی مناسبی برای برونئی بوده باشد.
