زنان و تحولات یمن

زنان و تحولات یمن

یمن فقیرترین کشور در منطقۀ دولت‌های عرب است که جنگی دشوار و همراه با بحران‌های بشری را این سال‌ها تجربه می‌کند. بنابر آمار سازمان امور بشردوستانۀ سازمان ملل متحد، بیش از 76 درصد مردم یمن در حال حاضر نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند. با بررسی وضعیت زنان و دختران در کشور یمن می‌توان نتیجه گرفت تضاد‌های موجود در نظام سیاسی و ساختار اجتماعی و اقتصادی، نابرابری‌های میان مردان و زنان را تشدید کرده ‌است. با توجه به رتبه‌بندی‌های سازمان‌های جهانی، وضعیت زنان و دختران در یمن بسیار تأسف‌آور است و در پایین‌ترین سطح شکاف و نابرابری جنسیتی، یعنی در مرتبه 144 قرار گرفته ‌است. بدین وسیله، جامعۀ زنان یمن در پی بررسی و ارزیابی موضوعاتی همچون نابرابری میان مردان و زنان و نیز به‌دنبال حل مسائل و نیاز‌های ضروری دختران و زنان است. جامعۀ زنان یمن به‌منظور تحقق اهداف ذکرشده، همکاری همه‌جانبه و گسترده‌ای را با همۀ ذی‌نفعان از جمله اعضای دولت، آژانس‌های سازمان ملل متحد و جامعۀ مدنی محلی فراهم کرده‌ است. جامعۀ زنان علاوه بر دریافت کمک‌های بشردوستانه، تلاشی بی‌وقفه برای تدوین و به‌کارگیری برنامه‌هایی به‌منظور افزایش تاب‌آوری و با هدف توانمندسازی زنان و کاهش نابرابری میان زنان و مردان را در دستورکار خود قرار داده است. مشارکت اندک و ناچیز زنان در عرصه‌ها‌ی اجتماعی و سیاسی از چالش‌های اساسی در مواجهه با نابرابری میان مردان و زنان و توانمندسازی آنها در یمن بوده ‌است. بنابر آمار منتشرشده از سوی سازمان‌های جهانی، مشارکت اقتصادی و سیاسی زنان یمن در بین کشور‌های جهان در رتبۀ 138 از 142 واقع شده ‌است. میزان مشارکت زنان یمنی در مشاغلی که به‌طور مشخص، حقوق دریافت می‌کنند، بسیار اندک است. نابرابری‌های ساختاری موجود، دسترسی زنان و دختران را به امکانات و خدمات اساسی با دشواری مواجه ‌کرده ‌است که از شکاف در سطوح سواد و آموزش ابتدایی و نرخ بالای مرگ‌ومیر مادران نشئت می‌گیرد. در حال حاضر، یمن در مسیر  تحولات سیاسی و اجتماعی قرار دارد که ممکن است این شرایط فرصت‌های اجتماعی و اقتصادی را فراهم کند یا برعکس. این دورۀ گذار، به‌ویژه برای زنان و دختران یمن که از نابرابر‌ی‌ها رنج می‌برند، بسیار مهم خواهد بود. در ارتباط با حذف تمامی اشکال تبعیض علیه زنان همچون خشونت خانگی، جامعۀ زنان یمن اقداماتی را با همکاری کنوانسیون‌های بین‌المللی را با هدف اصلاح نظام عدالت یمن انجام داده‌ است. هرچه یمن جلوتر رود، برابری را به‌عنوان هدف مهم در الویت قرار خواهد داد؛ زیرا انجام این امر به ایجاد نظامی مبتنی بر برابری و سیاست‌های توانمندی منجر خواهد شد. قبل از شروع جنگ یمن در سال 2015 نیز وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی یمن برای زنان و دختران بسیار نامناسب بود. دیدگاه‌های مردسالارانۀ حاکم بر یمن بدین معناست که بسیاری از زنان و دختران نمی‌توانند به منابع مالی خانوادۀ خود دسترسی داشته باشند. همچنین، اغلب آنها نمی‌توانستند در امور مختلف همچون مسائل شخصی خود تصمیم‌گیری کنند. بحران‌ها و نیز تحولات سیاسی و اقتصادی باعث بروز تضادهایی شد که در نهایت، تأثیری منفی بر سیستم بهداشت و سلامت و تغذیه می‌گذارد. نظام سلامت کشور یمن، به‌طور مداوم، در حال مبارزه با شرایطی است که روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود. زنان و دخترانی که در سنین باروری قرار دارند، دسترسی اندکی به امکانات و خدمات بهداشتی و باروری دارند. بر اساس آمار سازمان ملل، به‌دنیاآوردن یک نوزاد نیز زنان را در معرض خطر‌های شدید در یمن قرار می‌دهد. دسترسی اندک و ناچیز آنها به آموزش و سختیِ امرار معاش از مسائل دیگر زنان یمن است. میلیون‌ها کودک یمنی به امکانات و خدمات آموزشی دسترسی مناسب ندارند. طی سالیان گذشته، بسیاری از دانشگاه‌های یمن از بین رفته‌اند و معلمانی که حقوق خود را به‌طور منظم دریافت نکرده‌اند، مدرسه را برای دنبال‌کردن فرصت‌های مناسب ترک کرده‌اند. تضاد‌ها و تحولات سیاسی بر آموزش زنان نیز اثر منفی گذاشته و دسترسی آنها را کم کرده ‌است. بحران‌ اقتصادی و نیز کاهش واردات غذا و سرانۀ تولید مواد غذایی به افزایش سوءتغذیه در کشور یمن انجامیده است.

اقدامات و کمک‌های بشردوستانه با هدف شناخت و رسیدگی به نیاز‌های زنان و دختران آسیب‌پذیر که تحولات سیاسی و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی موجود تأثیری منفی بر وضعیت و جایگاه آنها گذاشته ‌است، به‌منظور توانمندسازی آنها و افزایش مشارکتشان در امور جامعه به‌واسطۀ بهره‌مندی آنها از این اقدامات تدوین شد. در طول سالیان گذشته، کمیتۀ بین‌المللی پناهندگان، کمک‌های بلاعوض و بشردوستانۀ بسیاری به مردم یمن، به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر همچون زنان و کودکان ارائه کرده‌ است. فراهم‌نمودن امکانات اولیه‌ای همچون تأمین آب آشامیدنی سالم و خدمات بهداشتی به میلیون‌ها شهروند یمنی که از بحران‌ها و تحولات سیاسی آسیب دیده‌اند، نمونۀ اقدامات این کمیته ‌است. کلینیک‌های بهداشتی سیار، خدمات سلامت و تغذیه به زنان و خانواده‌های یمنی که در مناطق دوردست زندگی می‌کنند و دسترسی به خدمات مراقبتی ندارند، ارائه کرده‌ است. علاوه بر حمایت و ارائۀ خدمات بهداشتی و تغذیۀ سالم، راه‌اندازی و شروع به کار مجدد مدارس و مؤسسات آموزشی یمن برای میلیون‌ها کودک یمن انجام شد. این اقدام با هدف ترغیب بیشتر دختران به‌منظور حضور در مدارس و کلاس درس با شناسایی مراکز آموزشی که دختران کمتر نام‌نویسی می‌کنند و به‌کارگیری معلمانی که در این تحولات سیاسی از کار خود صرف‌نظر کرده‌اند، آغاز شد. همچنین، ضرورت و اهمیت برنامه‌ریزی برای فراهم‌کردن فرصت‌های آموزش، حمایت از معلمان و همکاری با خانواده‌های آنها، به‌منظور ایجاد انگیزه و توانمندسازی زنان و دختران در دستورکار قرار گرفت.

پیش از شروع جنگ در سال 2015، زنان یمن در امور سیاسی کشور خود تا حدودی مشارکت می‌کردند و به‌عنوان شهروندی مستقل تلاش می‌کردند هویت خود را به رسمیت بشناسند. اگرچه پس از شروع جنگ، زنان یمن هزینه گزافی را پرداخت کردند، تلاش آنها برای برقراری صلح و کاهش نابرابری‌ها ستودنی است. در واقع، بررسی و ارزیابی مسائل و مشکلات زنان، توجه به نیاز‌های ضروری آنها و یافتن راه‌حل برای موارد ذکرشده باید الویت مباحث مربوط به صلح باشد و زنان لازم است در این سلسله‌نشست‌ها از کرسی برخوردار باشند.