رابطه عشق- تنفر ترک ها با آمریکا
مترجم: مریم قهرمانی
نسبت ترک هایی که داعش (73 درصد) و ایالات متحده (72 درصد) را تهدیدی برای کشور خود می دانند، با هم برابر است. اسلام گرایان نسل اردوغان گرچه از کمونیسم شوروی بیشتر از امپریالیسم آمریکا ترس داشتند، اغلب به دلیل بحث عربی- اسرائیلی ضد آمریکایی هستند. نسل های بعدی اسلام گرایان ترکیه از آمریکا حتی بیشتر متنفر خواهند شد، چراکه آنها سال ها در معرض دکترین ضدآمریکایی رهبر محبوب ترکیه و دستگاه قدرتمند تبلیغی آن قرار گرفته اند.
ترک ها اغلب زمانی که درباره اولویت های سیاست خارجی از آنها پرسیده می شود، میزانی از سردرگمی را از خود بروز می دهند. در یک نظرسنجی عمومی در اواسط سال 2000 میلادی مشخص شد که اکثر ترک ها ایالات متحده را به مثابه تهدید برای امنیت جهانی می دانند، اما همان نظرسنجی نشان می داد که ترک ها ایالات متحده را مقدم بر تمامی متحدان ترکیه، در صورت نیاز کمک رسان به کشور ترکیه قلمداد می کنند.
تئوری های توطئه در فضای روانی ترکیه بسیار زیاد هستند. دانش آموزان مدرسه با قواعدی چون “ترک به جز ترک دوست دیگری ندارد” و “اجداد عثمانی ما باید با هفت جهان (قدرت های بزرگ) می جنگیدند” رشد می کنند. براساس این نوع جهان بینی، قدرت های بزرگ جهانی در راستای برنامه ریزی های خستگی ناپذیر برای ممانعت از قیام ترک ها، در حال طرح ریزی توطئه های پیچیده علیه این کشور هستند.
در عصر افزایش پوپولیسم، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور وقت ترکیه، به صورتی نظام مند به این تفکر دامن زده است که “کل جهان در حال توطئه چینی علیه ما است.” روایت اسلام گرای، ضدغربی و انزوا طلبانه در حال ایجاد حلقه ای معیوب است که سیاست خارجی ترکیه را درگیر کرده است- نه تنها امروز بلکه در آینده هم بر سیاست خارجی ترکیه تاثیر گذار خواهد بود.
زمانی که اردوغان در نوامبر 2002 بر مسند قدرت نشست، اکثر ترک ها یا اسامی وزرای خارجه خود را نمی دانستند و یا اینکه اصلا علاقه ای به دانستن اسامی آنها نداشتند. در دهه 1990، گروهی از طرفداران حزبی را دیدم که برای اخراج وزیر امور خارجه وقت ترکیه در بیرون از یکی از میتینگ ها فریاد می زدند و او را با یکی از روزنامه نگاران اشتباه گرفته بودند.
ایدئولوژی بلندپروازانه عثمانی جدید اردوغان، سیاست خارجی را وارد زندگی روزمره ترک ها کرد. صحبت های قهوه خانه ای از نشخوار افکار درباره تورم، بیکاری، مشکلات اقتصادی و فوتبال به سمت صحبت درباره بحث های عرب- اسرائیلی، بهار عربی، جنگ شهری سوریه، آمریکا، اتحادیه اروپا و روسیه تغییر داده است.
دو نظرسنجی متفاوت در سال 2011، درست پس از اینکه حزب اردوغان 49.5 درصد رای ملی را در انتخابات عمومی از آن خود کرد، صورت گرفت که نتایج آن عبارتند از:
– 75 درصد ترک ها معتقد بودند که مقصر اصلی روابط غامض میان کشورهای اسلامی و غرب، خود غرب است
– 53 درصد آمریکا و غرب را دلیل اصلی وجود فقر در کشورهای مسلمان می دانستند
– 82 درصد دید منفی نسبت به مسیحیان داشته و 9 درصد معتقد بودند که گروه های عربی حوادث یازدهم سپتامبر را صورت داده اند
– 41 درصد یهودیت را خشن ترین دین در دنیا می دانستند
– 65 درصد سیاست خارجی اردوغان را تایید می کردند
در ماه آگوست، نظرسنجی جهانی مرکز مطالعاتی پیو در واشنگتون مشخص کرد که 72 درصد ترک ها آمریکا را به عنوان تهدیدی برای امنیت کشور خود می دانستند. در ترکیه، به عنوان یکی از اعضای ناتو، ایالات متحده نسبت به روسیه و چین تهدید بزرگتری برای این کشور به حساب می آید. براساس این نظرسنجی، “نفوذ آمریکا یکی از دغدغه های اصلی در ترکیه است. این رقم [72 درصد]، 28 درصد بیشتر از نظرات سال 2013 است که 44 درصد مردم ایالات متحده و نفوذ آن را به عنوان تهدید می دانستند.”
عجیب اینکه، مشابها همین تعداد از ترک ها ایالات متحده و داعش را به عنوان تهدیدی برای کشور خود می دانستند. پیو از ترک ها درباره درک آنها از داعش در سال جاری پرسشی نکرده، اما در تحقیقی در سال 2015 مشخص شد که 73 درصد ترک ها عقیده ای منفی نسبت به داعش و 72 درصد نظری منفی نسبت به آمریکا دارند. (در آن نظرسنجی، 8 درصد ترک ها نظر مثبتی به داعش داشتند درحالیکه 19 درصد هیچ نظری نداشتند.)
توصیفات برای ضد آمریکایی بودن در کشورهای متفاوت، تفاوت دارد. به عنوان مثال، در یونان، این احساس بیشتر پدیده ای تاریخی است، چراکه بسیاری مقصر اصلی جنگ شهری خشونت بار یونان را ایالات متحده می دانند. در ترکیه، ماهیت این ماجرا متفاوت است. از آنجاییکه جامعه ترکیه از نظر قومی و مذهبی هر روزه محافظه کارتر و بیگانه هراس تر می شوند، تفکر ضد آمریکایی زمینه یافته و هر روز به بخش های بیشتری از جامعه سرایت کرده و گسترش می یابد. بیان پوپولیستی اردوغان فقط همه اوضاع را بدتر می کند.
زمانی که از یکی از آموزگاران مدرسه پرسیدم که چرا فکر می کند آمریکا علیه ترکیه در حال توطئه چینی است، گفت، “[فرضیه دشمنی آمریکا نسبت به ترکیه] به این دلیل است که ما مسلمان هستیم.” همسر او، از کارمندان دولتی در بانک، مسئله را بازتر کرده و می گوید، “هم چنین چون ما در مقابل سرکوب فلسطینیان توسط یهودیان ایستاده ایم… و آمریکا از این موضوع راضی نیست.”
چنین تئوری هایی، که توسط اردوغان و دستگاه قدرتمند رسانه ای آن به جامعه تزریق شده اند، به مذاق توده های محافظه کار جامعه خوش آمده و موجب می شود تا بازی به نفع اردوغان باشد. هرچه ترک ها بیشتر احساس “عظمت” داشته باشند –هرچه بیشتر احساس کنند که رهبری و دولتی قدرتمند دارند- اردوغان می تواند رای های بیشتری را به خود جذب کند.
در این بازی، اردوغان باید نشان دهد که او واقعا به فکر “اولویت های سیاست خارجی” کشور خود است، و حقیقتا در حال حاضر چنین حسی را به جامعه می دهد. آنچه اردوغان برای مردم ترکیه به ارمغان آورده است حس غرور در برابر حمایت شان از او است. تمام آنچه اردوغان باید انجام دهد، دادن این حس به مردم است که وی در حال مباره با قدرت جهانی، به ویژه آمریکا است؛ و در خفا به قدرت های جهانی بگوید که این برای مصرف داخلی جامعه است و حقیقت چیز دیگری است.
سونر کاگاپتای، سرپرست برنامه پژوهشی ترکیه در انستیتو واشنگتن نوشت، “همچنان، از زمان بر روی کار آمدن اردوغان در آنکارا در سال 2002، حزب عدالت و توسعه (AKP)، رویکرد ضد آمریکایی را رواج داده است…”.
نسل اسلام گرایان اردوغان هرچند از کمونیسم شوروی بیشتر از امپریالیسم آمریکا وحشت بیشتری دارد، اما به دلیل بحث عربی- اسرائیلی به شدت ضد آمریکایی هستند. نسل های آینده اسلام گرایان ترکیه از آمریکا تنفر بیشتری خواهند داشت چراکه سال ها در معرض دکترین ضدآمریکایی رهبر محبوب ترکیه و دستگاه قدرتمند تبلیغی آن قرار گرفته اند.
یکی از همین پسربچه هایی که امروز “رهبر بزرگ” ترکیه و مبارزه شجاعانه آن با “شیطان” را تحسین می کند، روزی وزیر امورخارجه، نخست وزیر و یا رئیس جمهور ترکیه خواهد شد.
منبع: Besacenter.org
** مسئولیت صحت و سقم مطالب موجود در یادداشت ها، مقالات و مصاحبه های منتشر شده در سایت به عهده نویسنده بوده و انتشار آنها الزاما به معنی تایید مطلب یا بیانگر دیدگاه های موسسه نمی باشد.
