گزارش ویژه شماره 43
خشونت معرفتی آمریکا علیه ایران
عسگر صفری
پژوهشگر موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تغییرات قابل توجهی در روابط ایران و ایالات متحده آمریکا ایجاد شد. چرا که پس از انقلاب در ایران گفتمان جدیدی بر این کشور حاکم شد که بسیار متفاوت از گفتمان مد نظر آمریکا و کشورهای غربی بود. در واقع با تغییر هویت ناشی از انقلاب، سیاست داخلی و خارجی ایران نیز متحول گردید. رویکرد معناگرایانه و فرهنگی انقلاب اسلامی؛ ساختارهای معنایی و مفاهیم بین الاذهانی مشترکی همچون نفی سلطه گری و سلطه پذیری، ظلم ستیزی، استکبار ستیزی، عدالت خواهی، حمایت از مستضعفین و جنبش های آزادی بخش، حمایت و دفاع از مسلمین و ملت های ستم دیده را تولید وباز تولید کرد و این باور قوی که اسلام برای همه جنبه های زندگی بشر برنامه سعادت دارد، همه حوزه های سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی را متحول ساخت. باز تولید مفاهیم و انگارههای سیاسی- مذهبی توسط دستگاه های متعدد به هویت ایران قوام بخشید و مهم ترین عنصر هویتی جمهوری اسلامی را استکبار ستیزی و مشخصا آمریکا ستیزی قرار داد. در مقابل ایالات متحده آمریکا نیز از زمان شکل گیری این گفتمان در ایران با به کارگیری ابزارهای مختلف همچون حمایت از گروه های داخلی معاند با جمهوری اسلامی، حمایت از کشور ثالت در جنگ علیه ایران، سعی در ایجاد انقلاب مخملی ؛ تحریم های سیاسی و اقتصادی گسترده تلاش داشته است تا گفتمان انقلاب اسلامی را در حاشیه نگه دارد. با این حال اقدام جدیدی که به ویژه از سال 2001 به بعد از سوی ایالات متحده برای مواجهه با گفتمان انقلاب اسلامی اتخاذ شده پروژه ایران هراسی است که از طریق آن آمریکا تلاش داشته است در عرصه منطقه ای و بین المللی ایران را به عنوان یک تهدید جهانی معرفی کند. با به کارگیری این پروژه آمریکا تلاش کرده است که از طریق تهدید آمیز جلوه دادن ماهیت انقلاب اسلامی و همچنین اهداف سیاست خارجی ایران، این کشور را منزوی کند و به راحتی بتواند اهداف و منافع منطقهای خود را در بیشتر نقاط جهان پیگیری کند. این تلاش آمریکا برای ممانعت از شنیده شدن گفتمان انقلاب اسلامی مصداق کاری است که دولت های استعماری در کشورهای مستعمره انجام می دهند. یعنی مشخص کردن یک حوزه مشخص عمل و تفکر برای گروه های تابعه و جلوگیری از شکوفایی آنها. در ادبیات ضد استعماری از این کار اغلب به عنوان خشونت معرفتی یاد می شود. این پژوهش به دنبال پاسخ دادان به پرسش است خشونت معرفتی چیست و چگونه از طریق پروژه ایران هراسی اعمال می شود؟
