براساس تحقیقاتی که در زمینه ادیان و مذاهب موجود در جمهوری آذربایجان انجام شده است، تا زمان فروپاشی شوروی، در این جمهوری نه تنها جریان وهابی ، بلکه حتی گروه کوچکی از سلفی ها نیز وجود نداشته است. مقابله رژیم کمونیستی شوروی با ادیان و تلاش برای سرکوب و نابودی کامل دین توسط این رژیم، موجب شده است که آمار دقیق و درستی از پیروان ادیان و مذاهب در جمهوری آذربایجان موجود نباشد. اما، بطور کلی در جمع بندی آمار پراکنده مربوط به پیروان ادیان و مذاهب در جمهوری و در نظر گرفتن واقعیتهای مشهود این کشور می توان گفت که دستکم ۹۸ درصد مردم جمهوری آذربایجان را مسلمانان تشکیل می دهند که در این میان دستکم ۸۵ درصد مردم نیز شیعه می باشند. یعنی، جمهوری آذربایجان پس از ایران دومین کشور به لحاظ درصد شیعیان نسبت به کل جمعیت، می باشد. در این کشور علاوه بر شیعیان، اهل تسنن از مذاهب حنفی و شافعی و نیز طریقتهای صوفی زندگی می کنند. اما، در هیچ دوره تاریخی جریان سلفی در جمهوری آذربایجان موجود نبوده است. اما، از اواخر عمر شوروی و بخصوص از اوایل دوره استقلال جمهوری آذربایجان جریان وهابی که خود را سلفی می خواند، بطور مصنوعی و با هزینه هایی که از طرف عربستان سعودی ، کویت ، امارات متحده عربی و نیز مصر و احیانا برخی دیگر از کشورهای عربی انجام می شود، در این کشور شکل گرفته است.
مشخصا عربستان سعودی در پوشش امضای توافق نامه همکاری در زمینه دینی با دولت جمهوری آذربایجان و نیز جلب همکاری اداره مسلمانان قفقاز توانسته است به حمایت از وهابی ها در جمهوری آذربایجان پوشش قانونی بدهد. اما، حتی قبل از ایجاد این پوشش ظاهرا قانونی ، شمار زیادی از فرزندان خانواده هایی (که در خلأ ناشی از فروپاشی شوروی برای احیای ریشه های دینی خود تلاش می کردند) در اوایل استقلال جمهوری آذربایجان توسط دانشگاه بین المللی اسلامی مدینه ، یعنی مرکز اصلی تربیت طلاب و مبلغان وهابی جذب و تربیت شدند که اکنون در عرصه تبلیغات مذهبی در جمهوری آذربایجان فعالند و از چهره های شاخص آنها، قامت سلیمانوف ، علیخان موسی اف ، ویسل عروج اف، سهراب شیخعلی اف ، ثامن محمدوف و سایرین می باشند که در عرصه اینترنت و فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در تبلیغ آموزه های وهابی تحت نام سلفیت مشغول می باشند.
در مورد تعداد جمعیت وهابی ها یا سلفی های شکل گرفته در جمهوری آذربایجان آمار دقیقی در دست نیست. اما، رسانه های جمهوری آذربایجان از وجود ۱۵ هزار نفر تا ۶۵ هزار نفر در این کشور مطالبی را طی سالهای گذشته منتشر کرده اند. مشاهدات میدانی تجمعات وهابی ها یا سلفی در مسجد ابوبکر باکو (که در سال ۲۰۰۸ میلادی ظاهرا و براساس اطلاعیه های وزارت امنیت و پلیس جمهوری آذربایجان در پی اختلاف میان دو جناح وهابی ها و انفجار یک نارنجک در این مسجد، دولت باکو در این مسجد را مهر و موم کرد) و نیز تجمعاتی که وهابی ها در سالهای اخیر در روزهای جمعه در روستای قاراچوخور در حومه باکو دارند، و نیز با لحاظ کردن جمعیتهای وهابی در مناطق سنی نشین جمهوری آذربایجان ( که جذب این جریان و تشکیلات شده است) می توان گفت که متاسفانه جمعیت چندده هزار نفری از وهابی ها در جمهوری آذربایجان شکل گرفته و به وضعیت خطرناکی رسیده است. آگاهان مطبوعاتی و فعالان رسانه ای و سیاسی در باکو معتقدند وهابی ها در جمهوری آذربایجان به خاطر حمایتهایی که از طرف عربستان سعودی از این جریان صورت می گیرد و همکاری و همراهی که دولت جمهوری آذربایجان در صدور مجوزهای فعالیتهای اقتصادی و تجاری در این کشور دارد، از امکانات مالی موثری برخوردار شده اند. در واقع به علت زیر زمینی عمل کردن وهابی ها ، کسب اطلاع دقیق و آماری از وضعیت مالی وهابی ها در جمهوری آذربایجان تقریبا غیرممکن است و حاکمیت این کشور نیز به خاطر روابط بسیار نزدیک و صمیمانه ای که با عربستان سعودی برقرار کرده است، تمایلی به افشا و اعلام شرایط و امکانات فراهم شده برای وهابی ها در جمهوری آذربایجان ندارد.
اما، مشاهدات میدانی در بازارهای جمهوری آذربایجان و مشاهده مغازه دارانی که با ریش های انبوه و شلوارهای کوتاه در غرفه های بازارهای مهم جمهوری آذربایجان مشغول فعالیت هستند، می توان دریافت که طبقه وهابی شکل داده شده توسط عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان از توان مالی قابل ملاحظه ای برخوردار شده است. گفته می شود وهابی ها در زمینه فعالیت اقتصادی در جمهوری آذربایجان بطور شبکه ای عمل می کنند و هر وهابی با کالاها و پولهایی که از شیوخ عربی دریافت می کند، موظف است که برای بستگان و آشنایان خود شغل ایجاد کند و تنها طبقه ای که در جمهوری آذربایجان که از اکثریت مردمش از معضل بیکاری رنج می برد، با مشکل بیکاری مواجه نیست، وهابی ها می باشند! با توجه به تمکن مالی وهابی ها، نفوذ سرطانی این جریان در ارکان اجتماع در حال افزایش می باشد و گفته می شود جریان وهابی توانسته است در میان مقامات عالیرتبه دولتی ، نمایندگان مجلس و بخصوص فعالان رسانه ای در جمهوری آذربایجان عضوگیری کند و با آنکه این اعضا دارای ظاهر وهابی نیستند، اما از منافع و خواسته های مراکز وهابی بخصوص عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان حمایت و حراست می کنند. در میان مقامات دولتی ، کمال الدین حیدروف ، وزیر حالتهای فوق العاده جمهوری آذربایجان روابط کاملا ویژه و آشکاری با شیوخ اماراتی دارد که گرچه شاید نتوان آنها را به لحاظ مذهبی وهابی تلقی کرد، اما به لحاظ سیاسی کاملا در چارچوب رژیم وهابی عربستان سعودی جای دارند و نفوذ و تاثیری که بر جمهوری آذربایجان نیز می گذارند در همین راستا قابل تامل است.
در جمهوری آذربایجان و در شمال این کشور به خاطر اینکه جمعیت اهل تسنن در برخی از مناطق این منطقه بیش از شیعیان است، بطور ویژه مورد طمع جریان وهابی می باشد. طی سالهای گذشته ، بارها وزارت کشور و وزارت امنیت ملی جمهوری آذربایجان از حملات گروه وهابی برادران جنگل به اماکن عمومی و سرقت از فروشگاه ها و مراکز تبدیل ارز که ظاهرا وهابی ها سرقت از آنها را حلال می شمرند در این منطقه خبر داده و دستگیری برخی از اعضای سازمان برادران جنگل در شمال جمهوری آذربایجان را اعلام کرده اند. اما، علاوه بر شمال جمهوری آذربایجان که به لحاظ همجواری با داغستان روسیه نیز منطقه جالبی برای فعالیت جریانهای خطرناک وهابی می باشد، منطقه سومقائییت و نیز باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان از مناطق اصلی فعالیت جریانهای وهابی در این کشور می باشد. با آنکه جریان وهابی در جمهوری آذربایجان به میزان زیادی زیرزمینی عمل کرده است و از شیوه های منافقانه ای برای پنهان کردن مخاطرات خود برای جمهوری آذربایجان استفاده می کنند، اما شروع جنگ وهابی ها علیه سوریه و عراق ، عامل مهمی برای آشکار شدن چهره این جریان در جمهوری آذربایجان بوده است. گفته می شود حدود چهارصد الی هزار نفر از وهابی های جمهوری آذربایجان به سوریه اعزام شده اند که به علت پرتعداد بودن وهابی های اعزامی از جمهوری آذربایجان به سوریه ، «جمعیت آذری » وهابی ها در سوریه تشکیل شده است.
تاکنون حدود ۳۰ نفر از وهابی های اعزام شده به سوریه پس از بازگشت به جمهوری آذربایجان بازداشت و محاکمه شده اند. اما، این نگرانی در جمهوری آذربایجان وجود دارد که با بازگشت شمار بیشتری از این وهابی که دولت جمهوری آذربایجان در مورد هویت بسیاری از آنها اطلاعی ندارد و نخواهد توانست بسیاری از آنها را بازداشت کند، مخاطرات بزرگی متوجه این کشور خواهد شد. دولتهای کشورهای عربی بجز عراق عمدتا از عاملان حمایت از جریان وهابی یا سلفی در جمهوری آذربایجان می باشند. در این میان، ترکیه نیز برای نفوذ مذهبی خود در جمهوری آذربایجان جریان نورچی را در این کشور شکل داده است که خود به عامل خطرناکی در جمهوری آذربایجان تبدیل شده است و در مقاطع خاصی حتی احتمال کودتای نورچی ها در جمهوری آذربایجان و به دست گرفتن حکومت در باکو حالت جدی به خود گرفته است. ترکیه و نورچی های هدایت شده از طرف ترکیه بخصوص پس از شروع معادلات منطقه ای جدیدی که جنگ علیه سوریه و عراق مهمترین جلوه آن طی سالهای اخیر بوده است، همکاری تاکتیکی و شاید هم استراتژیکی با وهابی ها شروع کرده اند که این همکاری و بهره گیری از وهابی های جمهوری آذربایجان جزئی از سیاست رژیم صهیونیستی و آمریکا و انگلیس نیز می باشد.
