حزب نهضت اسلامی تاجیکستان به عنوان تنها حزب اسلامی قانونی ثبت شده در آسیای میانه در سال 1991 میلادی تاسیس شد، اما در انتخابات ماه مارس سال جاری میلادی (اسفند 94) نتوانست حد نصاب ورود به مجلس یعنی کسب حداقل پنج درصد آرا را بدست آورد و در نتیجه، اکنون نماینده ای در مجلس تاجیکستان ندارد. در این بین این حزب از سوی دولت ممنوع شده است. در این راستای برای بررسی نوع نقش و نفوذ و رابطه حزب با دولت و جریان های دیگر گفتگویی با محی الدین کبیری داشته ایم که بخش دوم آن تقدیم میگردد:
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در وضعیت کنونی مهمترین انتقادات حزب نهضت از سیاست منطقه ای و بین المللی دولت تاجیکستان چیست و چه نگاه به سیاست خارجی مطلوب دارد؟
محی الدین کبیری:
مهمترین انتقاد ما از حکومت به خاطر سیاست های داخلی‌اش هست، نه بین المللی و منطقه ای. اگر چه در سیاستهای خارجی‌اش هم اشتباه های بزرگی را صادر می‌کند که مخالف با منافع ملی ما هستند. نداشتن استراتژی واضح و اطمینان بخش به دوستان در سیاست خارجی و درنگ کردن فرصت طلبانه باعث گشته است که کسی کشور ما را شریک با اعتماد نمی‌شناسد و هرکس تلاش می‌کند هرچه زودتر سهم خود را از تاجیکستان بگیرد و کنار برود. در سیاست خارجی افق روشنی نیست که شریکان ما بتوانند خود را با آن بسازند. همیشه تلاش شده است که از فرصت های امروزه و کوتاه استفاده شود، هیچ گاه برای درازمدت سیاست‌گذاری نشده است. برای مثال، پس از سرد شدن رابطه با ایران در سال اخیر، در پی پیدا کردن شریکان جدید بین رقبای منطقه ای ایران رفتند و بحث خطر ایران در منطقه را آنجا در میان گذاشتند. حال آنکه چند سال پیشتر با ایران از خطرهای سلفیت و وهابی گری در منطقه از طرف آن کشورها صحبت می‌کردند و می‌خواستند کمک های ایران را جلب نمایند. همچنانی که در غرب از خطرهای روسیه صحبت می‌کنند و در شرق از خطرهای غرب. این است که اعتماد اکثریت را در جهان از دست داده‌اند. ما به چنین سیاست‌گذاری در روابط خارجی مخالف هستیم، زیرا دوستان و شریکان واقعی ملت ما را دل سرد و دور می‌کند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه و رویکرد حزب نهضت اسلامی تاجیکستان به بحران های جهان اسلام بویژه در خاورمیانه چون سوریه، یمن، عراق و.. چیست؟
محی الدین کبیری:
نهضت همیشه در چنین حالت ها با مردم و خواسته های قانونی آنها بوده است، نه با نظام های خودکامه و سرکوبگر. پشتیبانی از مردم تونس، لیبی، مصر، سوریه، بحرین و یمن و عراق برای رسیدن برای آزادی ها و رهائی از دیکتاتوری جزء سیاست های نهضت بوده و خواهد ماند. برای ما هیچ فرقی بین خواسته های مسلمانان سنی مذهب مصر و سوریه از حاکمان مستبدشان و خواسته های مسلمانان شیعه بحرین از رهبران سرکوبگرشان نیست. این طور نیست که ما از عمل های حاکمیت بحرین بر ضد مردم اعتراض گرش که اکثرا شیعه هستند، پشتیبانی کرده باشیم، برعکس آن را محکوم کرده‌ایم و خواهیم کرد. همچنانی که ظلم و ستم خانواده اسد را طول دهساله ها بالای مردم سوریه به خصوص جریان های سنی این کشور ما همیشه همچون جنایت علیه مردمش می‌دانیم و خواهیم دانست. از نگاه ما، نباید ظالمان را به خودی و بیگانه و مظلومان را به شیعه و سنی جدا کرد. ما مشکلات امروزه منطقه خاورمیانه را اصولا سیاسی و اقتصادی می‌دانیم که بعدا برای پوشش این واقعیت ها جامه دین و مذهب به آن پوشانیده می‌شود.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: با توجه به وضعیت چندماه گذشته، اصولا حزب چه رویکردها و راهبردهایی در قبال تحولات تاجیکستان دارد؟
محی الدین کبیری:
حزب از اول به رویکرد و راهبرد های مصالحت‌آمیز تکیه می‌کرد و حالا هم به آن اعتقاد دارد. اگر چه طرف مقابل با ما در حالت یک جنگ تمام عیار قرار دارد که کشتار و زندانی و گروگان گیری نزدیکان ما جزئی از عمل های مقامات علیه مااست. ما تصمیم گرفتیم که کارهای مطبوعاتی، دیپلماتیک و سیاسی را قویتر نماییم. روشن کردن قضیه نزد جامعه جهانی یکی از اولویت های ما در آینده خواهد بود.از جمله مراجعت جدید به سازمان ملل متحد و کشورهای کفیل صلح مثل روسیه و ایران که در وقتش صلح پایدار را به تاجیکان کفالت داده بودند. همزمان کمک به زندانیان و خانواده آنها، به نظام آوردن کار بین مهاجرین نهضت که تعدادشان از هزارها گذشته است از مسائل مهم محسوب می شوند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: آیا ممکن است وضعیت موجود و فشار زیاد این حزب را به سمت رویکردهای مسلحانه و جنگ با دولت بویژه در مناطق مختلف تاجیکستان بکشاند؟
محی الدین کبیری:
خود حزب تحت هیچ شرایطی رو به رویکردهای مسلحانه نخواهد آورد. اگر چه، دولت تمام راه های دیگررا به روی نهضت و دیگر نیروهای مخالفین تقریبا بسته است، ما تلاشمان را برای ادامه کار با رفتارهای مصالحت‌آمیز ادامه خواهیم داد. طبیعی است که لحن ما فرق خواهد کرد ولی این به معنای رفتن به سمت تندگرایی نیست. از طرف دیگر، نهضت نمی‌تواند مثل قبل دیگر نیروها و افراد را متقاعد به پرهیز از عمل های مسلحانه کند. قبلا هم ما زیاد متهم به صبر و تحمل گشتیم و حالا این را یکی از نقص های اساسی نهضت می‌دانند که خیلی زود سلاح را کنار گذاشت. اگر ما بتوانیم بخش زیاد جوانان خود را از تندگرایی حفظ کنیم، نتیجه خیلی بالایی در چنین شرایط خواهد بود. امّا، صد درصد نمی‌توان همه را نگه داشت و طبیعی است که یک عده دنبال وسیله های دیگر مبارزه با دیکتاتوری خواهد رفت که دیگر مسئولیت آنها با نهضت نیست. مسئول همه گونه تشنج اوضاع و گرایش جوانان به افراط گرایی حکومت تاجیکستان می‌باشد که همه نیروهای معتدل را سرکوب و همه راه های مصالحت‌آمیز را بست.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: آینده رویکردها و توان و وضعیت حزب نهضت در تاجیکستان را با چه سناریویی می توان مورد بررسی قرار داد؟
محی الدین کبیری:
حالا زود است سر کدام سناریویی صحبت کرد. ما خود را به یک شرایط سخت و راه طولانی آماده می‌کنیم. در شرایط امروزه هیچ کس آماده نیست به ملت تاجیک به طور آشکاردست کمک دراز کند. هر کس منفعت ها و سیاست های خود را دارد و دنبال آن است. شاید کشورها و سازمان های غرب گهگاهی در باره پامال شوی حقوق بشر صدا بردارند، ولی نه بیشتر از آن. روسیه و ایران هنوز به یک نتیجه گیری نرسیده‌اند که با این پرونده چه کار کنند و با وجود همه ناراحتی هایشان از رحمان و سیاست های او، ترجیح می‌دهند که با او بسازند. این ما هستیم که باید در چنین شرایط سخت و تنهائی این سناریورا بسازیم و با تکیه به خداوند و ملت خود مبارزه را ادامه بدهیم. درست است که آمادگی را برای راه طولانی می‌بینیم ولی شرایط منطقه به گونه ای هست که همه چیز می‌تواند در یک لحظه تغییر یابد. برای چنین حالت هم آمادگی هایی وجود دارد.
