برپایی نخستین نشست ریاست موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام و مدیران گروه‌های پژوهشی

نخستین نشست ریاست موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام و مدیران گروه‌های پژوهشی موسسه به ریاست دکتر سیدیحیی صفوی در محل موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام برپا شد.

به گزارش خبرنگار موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام، این نشست به ریاست دکتر سید یحیی (رحیم) صفوی و با حضور عوامل اجرایی و مدیران گروه‌های پژوهشی موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام برپا شد.

دکتر سید یحیی صفوی در این نشست با تبریک سال نو و میلاد حضرت زهرا (س)، گفت: امیدواریم تا پایان سال بتوانیم منویاتمقام معظم رهبری را که در نامگذاری سال با عنوان اقتصاد و فرهنگ و عزم ملی و مدیریت جهادی نمود یافته است را اجرایی کنیم. باید پایلوتی را ایجاد نماییم که به عنوان نمونه امسال در اقتصاد، اقتصاد جهان اسلام را به عنوان یک کتاب یا پروژه از موسسه استخراج کنیم. هدف باید افزودن و غنای منابع موجود در زمینه های گوناگون به ویژه اقتصاد و فرهنگ باشد.

وحدت و همگرایی اسلامی را ترویج کنیم

وی افزود: هدف این موسسه گام نهادن در راه ترویج وحدت و همگرایی جهان اسلام و تولید ادبیات و علمی است که از این سوی جهان منتشر می‌شود. همیشه غربی‌ها برای ما تولید علم و کتاب می‌کردند اما این بار قصد داریم از این سو و از دل جهان اسلام، کتاب‌هایی را در موسسه چاپ و آن‌ها را به زبان‌های انگلیسی، عربی و دیگر زبان‌های زنده دنیا ترجمه کنیم. ما باید بتوانیم با دیدگاه خودمان و با دیدگاه جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی وحدت و همگرایی اسلامی را ترویج کنیم.

رییس هیات مدیره موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام خاطرنشان کرد: عزم ملی را یک عزم دسته‌جمعی و عزمی بدانیم که بتوانیم از ظرفیت علمی اساتید محترم و دانشجویان دارای توانمندی و انگیزه برای بالابردن ظرفیت علمی موسسه استفاده کنیم. مدیریت جهادی نیز این است که با تعداد اندکی که هستیم و منابع اقتصادی محدودی که در اختیار داریم نسبت به بسیاری از سازمان‌های دولتی بیشتر کار کنیم. نمود بیشتر کار کردن ما در تولیدات ما است. این تولیدات همانا نشریه، کتاب، نشست‌های تخصصی، همایش ها و مواردی از این دست است. در حقیقت مدیریت جهادی این است که فکر برتر، هم‌اندیشی‌های بیش‌تر و تولیدات علمی کاربردی‌تر داشته باشیم.

رئیس هیات مدیره موسسه آینده پژوهی اسلام تاکید کرد: موسسه‌هایی مانند این موسسه با تشکیل کارگروه‌های پژوهشی، در دست گرفتن پروژه‌های علمی، انتشار فصلنامه و در نهایت راه‌اندازی پژوهشکده ای با محوریت تدریس و تدوین رشته مطالعات جهان اسلام نشان می‌دهند که مدیریت جهادی را در پیش گرفته‌اند. ما موسسه تخصصی هستیم که به سمت فوق تخصصی پیش می‌رویم.

دکتر صفوی اظهار داشت: موضوع تخصصی موسسه، جهان اسلام است. از جهان اسلام 2 تعریف ارایه شده است که یکی همان 57 کشور اسلامی عضو سازمان همکاری‌های اسلامی است و دیگری تمام مسلمانان جهان هستند؛ یعنی صد میلیون مسلمان هند، سی میلیون مسلمانی که در روسیه هستند و بیش از ده میلیون مسلمانی که در اروپا سکونت دارند.

تنش‌ها بیش از روابط است

وی یادآور شد: جهان اسلام مسایل گوناگونی دارد ولی در همین گروه‌های پژوهشی که در این موسسه تعریف شده‌اند، می‌توان برای نمونه به صورتی خاص درباره دیپلماسی روابط بین‌الملل اسلامی میان 57 کشور اسلامی، روابط این کشورها و جهان غرب و روابط میان خود کشورهای اسلامی یا با کشورهایی مانند چین، روسیه و… به پژوهش پرداخت. مشکل این است که این کشورها بیش از این‌که باهم ارتباط داشته باشند باهم تنش دارند و تنش‌ها بیش از روابط است. این مساله‌ای است که نیاز به بررسی دارد.

در ادامه دکتر سیدحمزه صفوی، مدیرعامل موسسه آینده پژوهی جهان اسلام، با بیان این مطلب که ایده موسسه از هشت سال پیش شکل گرفت و این موسسه از سال 87 به طور رسمی آغاز به کار کرد، افزود: گامی که اکنون در موسسه قصد برداشتن آن را داریم گامی رو به جلو است و آن تبدیل کردن موسسه به پژوهشکده و بعدها به یک موسسه آموزشی-پژوهشی است. در این راستا، ما چهار گروه پژوهشی را در این موسسه تشکیل داده‌ایم که فعالیت آن‌ها از امروز به صورت رسمی آغاز می‌شود.

وی تصریح کرد: بحث موسسه جهان اسلام یک بحث اعتقادی است و طبیعتا کسانی می‌توانند در این‌ مکان گردهم آیند که نگاه اعتقادی داشته باشند. ما با بودجه اندکی که در اختیار داریم آغاز به کار کرده و با همین بودجه پیش خواهیم رفت. در واقع، این موسسه می‌تواند بستری برای گرفتن همکاری ها وبودجه دیگر سازمان‌ها باشد و هر کسی که پروژه‌ای را در جهت فعالیت‌های موسسه بیاورد، ما در این‌جا آن را با بهترین کیفیت انجام خواهیم دهد، بخشی از درآمد مادی این پروژه مانند هر جای دیگری متعلق به او خواهد بود.

صفوی اظهار داشت: آن‌چه که ما برای شروع موسسه در نظر گرفتیم این است که این چهار گروه هرکدام دستکم 2 پروژه کیفی، مختصر و مفید برای امسال تعریف و کتاب‌هایی را ارایه نمایند که از اطناب و بازتکرارهای تئوری‌های موجود به دور باشند. هدف ما این است که هر کدام از این کتاب‌ها فصل‌هایی را شامل شود که هرکدام قابلیت تبدیل شدن به یک کار مستقل را داشته باشند.

موسسه را به سمت تبدیل شدن به یک برند پیش ببریم

استادیار دانشگاه تهران بیان کرد: بر مبنای برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، تعداد پروژه‌ها و مقالاتی که هرکدام از گروه‌ها باید انجام بدهد مشخص شده و تا به امروز نیز استقبال به نسبت خوبی صورت گرفته است. طبیعتا ریزش و جذب‌هایی در گروه‌ها خواهیم داشت. باید تلاش نماییم تا موسسه را به سمت تبدیل شدن به یک برند پیش ببریم و این برند ساختار محتوای علمی را حفظ نماید. پیش‌بینی ما این است که این کار ابتدا دشواری‌هایی دارد اما با گذشت یکی دو سال موسسه به ثبات خواهد رسید. بدنه این کار شکل گرفته است و ما تمام تلاش خود را برای تحقق ایده جهان اسلام می‌کنیم تا این ایده برقرار شود.

سخنران بعدی این نشست دکتر مهرشاد شبابی، مدیر گروه مطالعات زنان و خانواده و استاد دانشگاه امام حسين (ع)، با اشاره به فعالیت‌های گروه «مطالعات زنان و خانواده»، گفت: گروه ما در آغاز کار متشکل از پنج پژوهشگر است که اصولا در حوزه زنان و خانواده کار کرده‌اند. یکی از بحث‌های اساسی ما این بوده است که موضوع گروه طبیعتا درباره زنان و خانواده در جهان اسلام باشد  ولی اگر قرار باشد یک اولویت پژوهشی را تعریف کنیم این اولولیت باید چه چیزی باشد؟ ما در نهایت به یک جمع‌بندی رسیده و بررسی ابعاد همگرایی جهان اسلام را به عنوان اولویت کار مورد بررسی قرار دادیم.

وی افزود: این کار بسیار گسترده ای است و یکی از اهداف ما می‌تواند شناسایی ظرفیت‌های بحث زنان و خانواده در جهاناسلام باشد. این ظرفیت‌ها می‌تواند سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، هنری، مذهبی و… باشد. قسمت‌های مختلفی مورد مداقه و بررسی قرار خواهد گرفت و راهبرد ما توسعه و ارتقای تعاملات فرهنگی اجتماعی زنان جهان اسلام، همبستگی زنان جامعه مسمان، رواج گفتمان‌های انسان‌محور برای هدایت جنبش‌های اسلامی زنان، توانمندسازی زنان مسلمان در عرصه بین‌المللی، تقویت تشکل‌های زنان و خانواده محور مسلمان، مشارکت در فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و دفاع از حقوق اسلامی زنان و خانواده است. 

کیفیت دفاع از حقوق زنان آفتی است که گریبان‌گیر کشورهای اسلامی شده

شبابی تاکید کرد: امروزه کیفیت و چگونگی بحث دفاع از حقوق زنان آفتی است که بخصوص در گریبان کشورهای اسلامی افتاده و آن‌ها را خواسته یا ناخواسته در دامان موج‌های فمینیستی که دوره آن حتی در غرب هم سپری شده می‌کشاند و به یک انحطاط خاص فکری پیش می‌برد. ما می‌توانیم از سایه این تولیداتی که صورت می‌گیرد خوراکی را تهیه کنیم که که دفاع از حقوق اسلامی زنان شود. مقابه با موانع و چالش‌هایی که وجود دارد به عنوان راهبردی در نظر گرفته شده است.

مدیر گروه مطالعات زنان و خانواده گفت: سرفصل‌های پیشنهادی ما معرفی کل کشورهای اسلامی، جمعیت زنان شهروند، مقیم، مهاجران، پناهندگان و بافت آموزشی کشورها برای زنان، بافت فرهنگی غالب زنان، مشارکت زنان در امور سیاسی، احزاب و سازمان‌ها و مواردی از این دست است. این‌ها موضوعاتی هستند که به صورت خیلی کمی کار شده‌اند.

وی یادآور شد: مطلوب ما این بود که کشورهای جهان اسلام را در چند فاز بررسی کنیم. یک فاز آن همسایگان خشکی ایران و فاز دیگر همسایگان دریایی هستند. فاز سوم نیز کشورهایی هستند که در معادلات سیاسی بسیار تاثیرگذار هستند. این فاز کشورهایی هستند که مراودات با آن‌ها می‌تواند اثرگذار باشد. بررسی کشورهایی که از بعضی جهات نقاط قوتی در این زمینه دارند می‌تواند زمینه‌ساز همگرایی‌هایی در این مساله باشد.

در بخش دیگری از این نشست، دکتر ناصر اسدی، مدیر گروه روابط بین‌الملل و دیپلماسی اسلامی، اظهار کرد: در باب اهمیت موضوعات مربوط به جهان اسلام شک و شبهه‌ای وجود ندارد و در زمینه فعالیت‌های گروه می‌توان به بحث‌هایی هم‌چون اتحاد جهان اسلام و زمینه‌های همگرایی و واگرایی آن پرداخت که در حال حاضر به شدت از لحاظ سیاسی و ژئوپلتیک و مباحث امنیتی موضوعات برجسته‌ای هستند. در واقع می‌توان موضوعات پژوهشی خوبی را تعریف کرد.

او در ادامه گفت: طبیعتا فرصتی در این گروه به وجود می‌آید تا بتوانیم راهبردهای کشورهای غربی را به خصوص در استفاده از زمینه‌های واگرایی بررسی کنیم تا دریابیم که دلیل تلاش برای کم کردن زمینه‌های همگرایی چیست؟ بحثی که من در اندیشه حضرت آقا استنباط می‌کنم این است که ما یک نظام حکومتی الگو در جهان اسلام داشته باشیم و این موضوعی است که اهمیت پرداختن به آن وجود دارد.

جهان اسلام نیازمند هویت و خودباوری است

اسدی بیان کرد: چندسالی است که بحث خیزش و بیداری اسلامی مطرح شده که این در جغرافیا و پهنه جهان اسلام است و در نقاط دیگر وجود ندارد. این نیز می‌تواند یکی از موضوعات مورد بررسی باشد. احصای فرصت‌ها و تهدیدها و رهبری و راهبری جهان اسلام زمینه پرداختن خیلی خوبی دارند. هویت و خودباوری که جهان اسلام به شدت به آن نیاز دارد نیز قابلیت پرداختن دارد.

دکتر محمد آقاسی، مدیر گروه مطالعات اجتماعی و فرهنگی، در ادامه این نشست، با معرفی اعضای گروه، شورای علمی و شورای مشورتی گروه، اظهار داشت: چشم‌انداز گروه در چارچوب راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های سه ساله و پنج ساله طراحی شده و طرح کلی آن بدین صورت است که ما طی پنج سال گروه پژوهشی برتر در حوزه مطالعات مسایل فرهنگی اجتماعی کشورهای اسلامی در حوزه فارسی زبان خواهیم بود و چهار راهبرد عملیاتی برای آن در نظر گرفته‌ایم.

وی افزود: گردهم‌آیی علاقه‌مندان در سه سطح اساتید، دانشجویان دکتری و دانشجویان کارشناسی ارشد مطالعات جهان اسلام که امری بینارشته‌ای است و باید افراد علاقه‌مند در این زمینه را گردهم آوریم، انجام مطالعات منظم کتابخوانی در حوزه مطالعات گروه، اجرا و فراتحلیل پژوهش‌های ملی و منطقه‌ای انجام شده و داده‌کاوی انتقادی پژوهش‌های صورت‌گرفته در این حوزه راهبردهای اصلی ما را تشکیل می‌دهند.

مدیر گروه مطالعات اجتماعی و فرهنگی گفت: ما در حال حاضر چهار سیاست اجرایی داریم که همانا حرکت به سمت تبدیل شدن به یک گروه پژوهشی در طراز پژوهشگاه‌های وزارت علوم، رصد دائمی پژوهش‌های انجام شده در حوزه فعالیت‌های گروه، رصد فعالیت‌های مجازی علمی صورت گرفته در این زمینه و تولید محصولات علمی در حوزه مطالعات فرهنگی-اجتماعی جهان اسلام می‌باشند.

آقاسی تاکید کرد: برنامه‌های سال جاری ما نیز بدین صورت خواهند بود: ارایه شبکه برنامه پژوهشی سه ساله و پنج ساله، برگزاری چهار نشست تخصصی در طول سال، ارایه دو کتاب تا پایان سال به عنوان ماحصل همان نشست‌ها، تحویل حداقل هفت هزار کلمه به واسطه اسم گروه، طرح اسم موسسه در یک همایش ملی به واسطه نام گروه و برپایی چهار تا شش جلسه گروه مطالعاتی.

دغدغه موسسه تدوین درسنامه دانشگاهی است

امیر رضائی‌پناه، قائم مقام موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام، در بخش دیگری از این نشست، با اشاره به این‌که دغدغه موسسه تدوین درسنامه دانشگاهی است، خاطرنشان کرد: این مساله‌ای است که گروه‌ها باید مد نظر قرار دهند و امر تدوین درسنامه های دانشگاهی معتبر و مساله محور را در دستور کار خود برای تهیه آثار پژوهشی داشته باشند. این موضوع بسیار اهمیت دارد که منابعی غنی، علمی و اندیشیده شده تدوین گردد. منابعی که دارای رویکردی واقعگرا و عملگرا و دارای قابلیت کاربردی شدن و کاربست عینی باشند.

وی افزود: تصوری که در حال حاضر وجود دارد و در کتاب‌های غربی از اسلام ارایه شده عموما به گرد دو محور تروریسم و بنیادگرایی اسلامی، و استار بر سیاه نمایی است، این مساله‌ای است که باید در تدوین این آثار به آن توجه کرد. ما باید این موسسه را از خودمان بدانیم تا بتوانیم کارها را به بهترین صورت پیش ببریم. حرکت، حرکت مقدسی است که با عزم و روحیه ای بالا و معنوی می توان در میان مدت به ان برسیم. موسسه ظرفیت های بالایی را در دل خود دارد که می توان از آن در راه تعالی بخشی مادی و معنوی جهان اسلام بهره گرفت. درهای موسسه به روی همه اساتید، پژوهشگران، صاحبنظران و علاقمندان باز بوده و ما هر گونه دستی را که برای همکاری و همیاری به سمت ما بیاید را صمیمانه می فشاریم.

آمار و اطلاعات باید به روز باشد

در پایان این نشست، دکتر سیدیحیی (رحیم) صفوی با جمع‌بندی مطالب مطرح شده از سوی مدیران گروه‌ها، تاکید کرد: مهم آغاز کردن کار است که صورت گرفته  و چه بهتر که موضوعات جدیدی پیگیری شوند که حرف جدیدی بزنند و در آن‌ها تولید علم باشد. آمار و اطلاعات باید به روز باشد و تحلیل‌های به‌روزی ارایه گردند. ما نباید با آمار و اطلاعات گذشته پیش برویم. پژوهش ها و بروندادهای موسه باید دردی از درهای جهان اسلام را درمان کند و کلیدی برای گشایش کارها باشد. هدف پیوند و افزایش هم افزایی معنوی و مادی جهان اسلام است و این موضوع باید با رویکردی علمی و رهیافتی تبیینی- تحلیلی دنبال شود.

وی خاطرنشان کرد: هرکجا که کاری برای خدا باشد و انگیزه الهی باشد خداوند ابواب برکت و رحمت خود را باز می‌کند. امیدواریم بتوانیم در بحث جهان اسلام و تبیین وحدت اسلامی خدمت کنیم. اگر در چارچوب اسلام در تفکر، بیان، اخلاق و رفتار پیش برویم ان شا الله موفق خواهیم شد.