ائتلاف سائرون و نامزدهای نخست وزیری عراق
گفتگو با حسن هانی زاده
کارشناس مسائل عراق
با برگزاری چهارمین دوره انتخابات عراق، ائتلاف به رهبری مقتدی صدر توانست برای نخستین بار در صدر جدول قرار بگیرد و شگفتی ساز شود. در واقع در حالی که پیش بینی نمی شد که ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر در رقابت انتخاباتی اول شود. در این بین اکنون رایزنی های گروهها و جریان های سیاسی عراق برای تشکیل بزرگترین فراکسیون پارلمانی و تشکیل دولت آینده در این کشور همچنان ادامه دارد. گفتگوی زیر به بررسی این امر پرداخته است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه مقتدی صدر و طیف سائرون به نخست وزیری و تشکیل دولت عراق چیست؟
انتخابات اخیر عراق با شگفتی های بسیاری همراه بود پیروزی طیف مقتدی صدر در عراق در حالی بود که ناظران سیاسی غافل گیر کننده بود به این اعتبار که انتظار می رفت که سایر جریان های سیاسی و قدیمی بیشترین کرسی ها را بدست آوردند. جریان سائرون معادلات داخلی پارلمان عراق رابرهم ریخت. اکنون چانه زنیها برای تشکیل دولت ائتلافی آغاز شده است. در این بین مقتدی در چندین گزینه را مطرح کرده است و پیش شرطهای را برای تشکیل دولت تعیین کرده است. نخست اینکه صدر در نظر دارد با حیدر العبادی نخست وزیر پیشنهادی طیف های عراق پیشنهاد کرده است که ائتلاف سائرون وزارت خانه های کلیدی مانند وزارت خارجه، وزارت کشور، امنیت ملی، دفاع و نفت را در اختیار داشته باشد تا بتواند حیدر العبادی را نامزد پیشنهادی نخست وزیری کند. در واقع این امر با مخالفت سایر جریان های سیاسی عراق همراه است. گزینه بعدی مقتدی صدر این است که به آقای جعفر صدر پسر عموی مقتدی صدر و داماد صدر به عنوان جایگزین آقای عبادی گردد. این مساله هم با مخالفت احزاب دیگر روبرو است. چرا که اکنون جعفر صدر مدت ها است در لبنان سکونت دارد. در واقع وی هر چند عضو پارلمان عراق است؛ اما خانواده وی در لبنان به سر می برند. لذا هنوز طیف های برنده مانند جریان الفتح با 47 کرسی، النصر با 42 کرسی و القانون با 25 کرسی و الحکمه با 19 کرسی بر سر تعیین نخست وزیر به جمع بندی نرسیده اند. در این بین به نظر می رسد شانس دوباره آقای حیدرالعبادی برای رسیدن به پست نخست وزیری بیشتر از سایر گزینه ها باشد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: جریانهای اهل سنت چه نگاه و خواسته هایی از تشکیل دولت ائتلافی دارند؟
در واقع برخی از جریان های اهل سنت خواهان مشارکت بیشتر در دولت آینده عراق هستند و اعتقاد دارند که باید بخشی از وزارت خانه های کلی مانند دفاع کشور، وزارت خارجه در اختیار اهل سنت قرارگیرد. البته مشکلی خاصی در این زمینه وجود ندارد. اما اکنون مشکلات و اختلافاتی بین جریان های سنی و کرد با شیعه وجود دارد و بحث و چانه زنی در میان طیف ها اهل سنت افزایش یافته است. تصور جریان اهل سنت این است که این جریان در طول سالهای گذشته به حاشیه رانده شده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: برخی معتقدند کردها امروز با خواسته های شدیدتری نسبت به گذشته خواهان اجرایی شدن ماده 140 و افزایش سهم منطقه کردستان عراق از بودجه مالی هستند بیش از 17 درصد هستند.در وضعیت کنونی کردها چه رویکردی را در مسیر تشکیل دولت در نظر دارند؟
اکنون طیف های کرد در واقع دو گره هستند. طیف اتحادیه میهنی بخشی از ساختار کردستان عراق ، مشکلی با تشکیل دولت به رهبری حیدر العبادی ندارد. اما طیف وابسته به حزب دمکرات به رهبری بارزانی نوری المالکی را نامزد نخست وزییر کرده است و با انتخاب مجدد آقای عبادی به عنون نخست وزیر مخالف است.در این شرایط رویه ویژه و جمع بندی درستی در مورد طیف های کردستان عراق وجود ندارد. یعنی اسلام گرایان ، ملی گراها و طیف میهنی و .. بر سر تشکیل دولت و وزارت ها در بغداد اختلاف نظر دارند. با این حال بیشتر طیف های اسلام گرای کرد به دنبال هماهنگی با مقتدی صدر هستند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: با توجه به آنچه گفته شد در چه شرایطی ممکن است دولت آتی با چالش های بیشتری در روند تشکیل مواجه باشد؟
اکنون تشکیل دولت کنونی با ادامه اختلافها و چالش ها امکان پذیر نیست. اکنون بین حیدر العبادی و نوری المالکی رهبر جریان دولت قانون اختلاف نظر شدیدی وجود دارد. در این میان اختلاف نظر و تقابل برای به دست گرفتن پست نخست وزیری ممکن است موجب توجه به راه حل سومی گردد که آن هم انتخاب آقای ابراهیم الجعفری به عنوان نخست وزیری گردد. البته توافقاتی در بین جریان های اسلام گرای داخل پارلمان مبتنی بر جعفری وجود دارد، اما برخی احزاب چون سائرون مقتدی صدر با نخست وزیری آقای جعفری مخالف هستند. گزینه دیگر هادی العامری است؛ اما وی نیز به دلیل فعالیت در بخش نظامی و ریاست الحشد الشعبی به شدت مورد مخالفت کشورهای امریکا و عرب منطقه قرار گرفته است. لذا امکان انتخاب آقای عامری وجود ندارد. به همین دلیل بین چهار شخصیت طیف شیعی یعنی حیدر العبادی، نوری المالکی، ابراهیم الجعفری و جعفر صدر در واقع رقابت شدیدی وجود دارد و ممکن است تا پایان انتخاب ماه رمضان وضعیت انتخاب نخست وزیر به سرانجام برسد و یا راه حلی میانی پیشنهاد گردد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: عدم انتخاب نخست وزیری و تشکیل دولت در عراق چه پیامدهایی دارد ؟
حقیقت این است که تاخیر در انتخاب نخست وزیر موجب خواهد شد که گروهک هایی تروریستی در عراق بار دیگر تجدید سازمان کنند و به شهرای عراق حمله کنند و از فضای خلا امنیتی در عراق بهره برداری کنند. در واقع هر چه زودتر باید نخست وزیر تعیین گردد و کابینه قوی و یکدست تشکیل گردد و سریعا در دو حوزه سیاست خارجی و امنیت داخلی و اقتصاد فعالیت خود را شروع کند. در واقع مهم ترین چالش های فراروی دولت جدید در عراق هم مساله امنیت داخل، بازسازی اقتصاد عراق و حل مشکلات رفاهی مردم و تعیین سیاست خارجی است.
