مصاحبه با خانم دکتر ژانگ یوان استاد دانشگاه موسسه مطالعات خاورمیانه چین دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای
تهیه و تنظیم: محمد حسین واحدی
مصاحبه اخیر با خانم دکتر ژانگ یوان استاد دانشگاه موسسه مطالعات خاورمیانه چین دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای است. در این مصاحبه سعی شده تا با واکاوی و موشکافی اخیرا آنچه در منطقه غرب آسیا اتفاق افتاده به روابط ایران وآمریکا و همچینن تنش های اخیر این کشور دو بپردازیم.چرا که این استاد تسلط زیادی بر مسائل منطقه دارند.مذاکرات فعلی بین کشور نیز از سایه این تنش ها و اتفاقات موجود در منطقه شکل گرفته است.خانم دکتر ژانگ یوان که خودچینی نیز است. سعی دارد در این مصاحبه تنش و مذاکرات ایران و آمریکا و نقش چین را در شکل گیری مذاکرات تبیین کند. هرچند چین نقش مستقیمی در مذاکرات نداشت اما به قول او مذاکرات مهار قدرت اقتصادی و سیاسی چین در ایران است.
۱. آیا با افزایش تجهیزات و نیروهای نظامی آمریکا در پایگاه دیگو گارسیا احتمال حمله آمریکا به ایران وجود دارد؟
استقرار ارتش آمریکا در پایگاه نظامی دیگو گارسیا به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. تهدید نظامی آمریکا علیه ایران یکی از ابزارهایی است که آمریکا از طریق آن «فشار حداکثری» را بر ایران تحمیل می کند. از طریق یک استقرار نظامی در مقیاس بزرگتر، ایالات متحده سیگنالی را به ایران ارسال کرده است که ممکن است به تأسیسات هسته ای ایران حمله کند تا ایران را وادار به مذاکره مستقیم با ایالات متحده در مورد برنامه هسته ای کند. با این حال، ایالات متحده به طور عجولانه به ایران حمله نظامی نخواهد کرد. این نه تنها به این دلیل است که ایران توانایی واقعی ضد حمله دارد و کشاندن ایران به جنگ، منافع ایالات متحده در خاورمیانه را در معرض طیف گسترده‌تری از حملات قرار می‌دهد، بلکه به این دلیل است که ایالات متحده می‌تواند از طریق کشورهای نیابتی بدون نیاز به دخالت مستقیم نظامی با ایران مقابله کند.اگرچه امکان حملات محدود به اهداف فردی وجود دارد و ابزار تحریم های اقتصادی مکررا مورد استفاده قرار خواهد گرفت، اما آمریکا هنوز آمادگی نظامی برای پذیرفتن خطر سقوط در یک جنگ تمام عیار با ایران را ندارد و اکثر متحدان خاورمیانه ای آمریکا نیز توانایی تحمل پیامدهای یک جنگ تمام عیار را ندارند.
۲. آیا مذاکره مستقیم امکان پذیر است؟ نقش چین در مذاکرات ایران و آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید؟
۲.ایالات متحده خاورمیانه را به عنوان منطقه مورد رقابت قدرت های بزرگ می بیند و به دنبال حفظ سلطه خود در خاورمیانه از طریق حضور نظامی و بازدارندگی منطقه ای است که از طریق همکاری با متحدان خود ایجاد می کند. اگرچه ایالات متحده و ایران در ارتباط عمومی با یکدیگر بسیار پر سر و صدا بوده اند، اما ایران کانال های دیپلماتیک را به طور کامل نبسته است. پیشرفت در مذاکرات دیپلماتیک می تواند اوضاع منطقه را کاهش دهد. جامعه به طور فزاینده ای در داخل ایالات متحده متلاشی می شود، بنابراین وحدت و ثبات داخلی ایران برای افزایش توانایی بازی کردن بسیار مهم است.آخرین اخبار نشان می دهد که پرزیدنت ترامپ گفته است که ایالات متحده در این شنبه با ایران در مورد برنامه هسته ای خود گفتگو خواهد کرد.بر خلاف تفکر استراتژیک ایالات متحده برای پیگیری رقابت قدرت های بزرگ، استراتژی خارجی چین گسترش دایره دوستان و دوست یابی خود را دنبال می کند. چین همواره به ارتقای امنیت و توسعه در خاورمیانه و حفظ حاکمیت و کرامت کشورهای منطقه اهمیت داده است. چین قاطعانه از کشورهای خاورمیانه در پایبندی به خودمختاری استراتژیک، تقویت وحدت و همکاری حمایت می کند و به طور مستمر با خرد چینی در ارتقای توسعه و ثبات در خاورمیانه و همچنین اقدامات مثبت برای پیشبرد صلح و توسعه کمک کرده است و طرف عمل است.چین به طور سنتی روابط دوستانه با ایران دارد. چین با تهدید زور و تحریم های ناعادلانه مخالف است. همانطور که در بیانیه مشترک صادر شده در ۱۴ مارس ۲۰۲۵ پس از نشست سه جانبه چین، روسیه و ایران در پکن آمده است، چین به حق ایران در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای احترام می گذارد و باید به اساس چارچوب برجام در مورد موضوع هسته ای ایران احترام بگذارد. چین همواره تاکید کرده است که تعامل و گفتگوی سیاسی و دیپلماتیک تنها گزینه عملی و عملی برای موضوع هسته ای ایران است. هم چین و هم ایران اعضای مهم «جنوب جهانی» هستند. مسائل کانون بین المللی کنونی را می توان از طریق گفتگوهای چند جانبه یا پلتفرم های چندجانبه بی طرفانه، مانند برجام و سازمان همکاری شانگهای (SCO) حل و فصل کرد.
۳. چرا ترامپ ناگهان آنقدر به خاورمیانه اهمیت داد که ناوگان عظیمی از بمب افکن ها را به غرب آسیا فرستاد؟ آیا او در مقابل چین نمی ایستد؟
تقویت حضور نظامی ترامپ در خاورمیانه هم پاسخی فوری به بحران منطقه ای و هم طرحی بلندمدت برای مهار چین و روسیه و حفظ هژمونی جهانی ایالات متحده است. اگرچه مقابله با چین بخش مهمی از چارچوب استراتژیک دولت ترامپ است، اما فوریت و پیچیدگی خاورمیانه باعث شده است که خاورمیانه در اولویت فعلی سیاست خارجی ایالات متحده قرار گیرد. پاسخ به مسئله خاورمیانه یک استراتژی کوتاه مدت و مقابله با چین استراتژی بلندمدت ایالات متحده است. تهدید آمریکا به زور علیه ایران، تهدید بمب‌گذاری و حملات هوایی علیه حوثی‌ها همگی تاکتیک‌های دولت کنونی آمریکا برای نشان دادن قاطعیت به جهان خارج و وادار کردن کشورهای متحد آمریکا در منطقه به اتکای بیشتر بر تضمین نظامی آمریکا هستند. استراتژی ایالات متحده برای جذب متحدان سنتی در خاورمیانه و تعمیق روابط اقتصادی و نظامی با آنها نیز ابزاری برای ایالات متحده برای جلوگیری از گسترش مداوم نفوذ چین در خاورمیانه است.
(دکتر ژانگ یوان، استاد موسسه مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای، چین)
