روندپژوهی بازیگران جهان اسلام/ روسیه

دربارۀ کتاب
ژئوپلتیک جهان اسلام با گسترۀ عظیم و جمعیت زیاد خود، همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای، اختلافات قومی و مذهبی، اقتصادهای وابسته، تروریسم و منابع عظیم طبیعی فقط بخشی از عواملی هستند که سبب‌ افزایش چالش‌های پیش روی این کشورها شده‌اند. زیست در دنیای پیچیدۀ امروز، بازی برای تمام بازیگران را سخت و غیرقابل‌پیش‌بینی ساخته است. در عصر تحولات غیرخطی، پیش‌بینی رفتار بازیگران بسیار سخت است. این در حالی است که تمامی بازیگران تلاش می‌کنند سایر بازیگران را به‌سمت نتایج مرجح و مطلوب خود سوق دهند. در این شرایط رفتار بازیگران تابعی از تصمیمات آن‌ها در گذشته و اتفاقاتی است که در دنیای بیرون رخ می‌دهد.
در همین راستا، مؤسسۀ آینده‌پژوهی جهان اسلام پروژه‌ای تحقیقاتی را در زمینۀ شناسایی روندهای بازیگران جهان اسلام تعریف کرده است. در این مجموعه، در تهیۀ گزارش‌های مربوط به تحلیل رفتار بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، از روش تحلیل روند استفاده شده است. روندها، تغییرات منظم در داده‌ها یا پدیده‌ها در خلال زمان است. هرچه زمان می‌گذرد، میزان تأثیر روند، کمتر یا بیشتر می‌شود. روند، ادامۀ گذشته تا اکنون است. در تحلیل روند باید ماهیت، سرعت و پیامدهای روند را کشف کنیم. روندهای مربوط به هر بازیگر به تفکیک پیشران‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی، فناورانه، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی، استخراج شده و تحلیل شده‌اند. ذکر این نکته لازم است که روش گردآوری داده‌ها در این پروژه، روش کتابخانه‌ای بوده است و اطلاعات و داده‌های آماری موردنیاز با استفاده از منابع آماری معتبر به دست آمده‌اند. خروجی پروژۀ تحلیل روندهای بازیگران جهان اسلام، در قالب مجموعه‌ای هفت‌جلدی شامل افغانستان و پاکستان، ایالات متحده امریکا، رژیم صهیونیستی،ترکیه، روسیه، عربستان سعودی، مصر و الجزایر عرضه شده است. در واقع، کتاب حاضر درصدد است ضمن شناسایی بازیگران اصلی و تأثیرگذار در منطقه و جهان اسلام، به پیگیری و رصد رفتار آن‌ها بپردازد.
روسیه به‌عنوان قدرتی فرامنطقه‌ای، همواره، نقش مهمی در تحولات جهان اسلام ایفا کرده است. این کشور از طریق تعاملات سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای اسلامی، تأثیرات مثبت یا منفی زیادی بر مسائل منطقه‌ای می‌گذارد. این کشور در رقابت با امریکا منافع حیاتی گسترده‌ای در این منطقه دارد و به‌هیچ‌روی مایل به چشم‌پوشی از آن‌ها نیست.
روسیه به‌خصوص در سال‌های اخیر در بحران سوریه، تمایل خود به ایفای نقشی قدرتمند در کشورهای جهان اسلام را آشکار کرده است. این کشور که همواره در پی دسترسی به آب‌های گرم بوده است و نیز رقابت با اروپا و امریکا را در رأس اولویت‌های سیاست خارجی خود تعریف می‌کند، به‌خوبی از کشورهای آسیایی، به‌خصوص کشورهای مسلمان، در این مسیر بهره گرفته است. بنابراین، شناخت کامل روسیه و تحلیل دقیق روندهای این کشور در راستای ایجاد نگاهی روشن‌تر به آینده، امری ضروری است.