جهان اسلام و اقتصاد دانش بنیان

واژه ی اقتصاد دانش بنیان در دهه ۱۹۶۰ وارد ادبیات اقتصادی شد اما تحولات دهه ی ۹۰ این واژه را تجدید و احیا نمود. هرچند سازمان اقتصادی همکاری و توسعه تلاش های زیادی برای شاخص سازی در زمینه ی اقتصاد دانش بنیان انجام داد؛ ولی تا سال ۱۹۹۵ به جمع بندی کاملی نرسید، تا اینکه در همین سال برای اولین بار چارچوب مدونی از واژه اقتصاد دانش بنیان در سازمان اقتصادی همکاری و توسعه در قالب سند وزارتی کمیته ی سیاست گذاری علم و فناوری کانادا منتشر شد. این سند تعیین کننده ی جایگاه مدل های جدید رشد و عملکرد ابداعات در اقتصاد بوده است. بنابراین تبیین جایگاه نظری دانش، نحوه ی تعامل و واقعیات رخداده در عالم خارج نظیر روند شتابان همگرایی بازارها، جهانی شدن، رقابت بیشتر و از همه مهم تر جهش خیره کننده ی فناوری اطلاعات و ارتباطات زمینه را برای تدوین الگویی اجرایی از این پارادایم رشد و توسعه ی اقتصادی فراهم ساخته است. درنتیجه جهان به روشنی دریافت که نوع جدیدی از اقتصاد در حال ظهور است که مبنای متفاوتی برای رشد و توسعه ی اقتصادی کشورها عرضه میکند. این اقتصاد که به اقتصاد دانش شهرت دارد، نتیجه ی تعامل جهانی شدن توسعه و تحول دانش می باشد.
چنانچه کشورها به اقتصاد دانشبنیان نگاه جامع داشته و سیاست های فرامقطعی و پایداری را دنبال نمایند به مرحلهای قدم خواهند گذاشت که به جامعه دانایی محور معروف است. در این جامعه علاوه بر اقتصاد، تمامی ابعاد زندگی افراد از مرحله دانشی فراتر رفته و وارد مرحله جدیدی به نام «دانایی» می شوند. برخلاف تصور عام که میان این دو واژه تفاوتی نمی بیند اما صاحب نظران دانایی را دانشی تلقی می کنند که منجر به ارتقای مهارت ها، بهبود قدرت تصمیم گیری و انتخاب و قضاوت عاقلانه در بین انسانها میشود. امید است که با موضوعات مطرح شده در این نوشتار، ضرورت ایجاد تغییر در چارچوب اقتصادی جهان اسلام به خوبی ادراک گردد تا بتوانیم در آیندهای نه چندان دور به اهداف عالیه ترسیم شده کشورهای اسلامی دست یافته و جایگاه این کشورها را در میان سایر ملل ارتقا بخشیم.