دکتر صفوی در ابتدا اشاره داشت که مساله همگرایی و یا واگرایی در جهان اسلام مانند هر مساله‌ای بسته به نوع نگاه ما قابل دست یافتن است بدین مفهوم که تصمیم گیران در این مسائل می‌توانند به سوی دست یافتن به همگرایی قدم بردارند و یا بر مسائل واگرایی تمرکز داشته باشند. وی با استفاده از نظریات واقع گرایی ساختاری و سازه انگاری، به گونه شناسی چالش‌های مختلف در کشورهای اسلامی پرداخت. صفوی بحران‌ها را از منظر داخلی-خارجی، آگاهانه- ناآگاهانه و ذاتی- غیرذاتی تقسیم کرده و از بحران‌هایی چون بحران آب، بحران مرزی، بحران هویت، بحران اقتصادی، بحران امنیت و بحران جمعیت به عنوان مسائل پیش روی کشورهای جهان اسلام یاد کرد.
دکتر سید حمزه صفوی در سمینار همگرایی و واگرایی در جهان اسلامی گفت: معتقدم چنانچه در ایران حکومت سکولار به جای جمهوری اسلامی وجود داشت باز هم نمی‌توانستیم مسئله مسلمانان را جدا از خود بدانیم. وی تاکید کرد: چه بپذیریم که مسلمانان وجود دارند و چه نپذیریم مسئله مسلمانان با مسائل ما گره خورده‌اند که چنانچه از دید منافع ملی نیز به آن بنگریم متوجه خواهیم شد که مسائل تمامی مسلمانان برای ما مهم هستند.
این استاد دانشگاه با بیان این نکته که بحران‌های جهان اسلام در یک دسته بندی کلی به بحران‌های با ریشه داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند، تصریح کرد: با توجه به این‌که جهان اسلام دارای مشکلات و معضلات بسیاری است که کلی هستند برای این‌که بتوانیم آنان را مورد بررسی دقیق قرار دهیم باید آنان را خرد کنیم.
بحران آب را یکی از بحران‌های موجود در کشورهای اسلامی است و تا سال ۲۰۲۰ نقش آب در دنیای ما مانند نقش نفت و انرژی اهمیت می‌یابد و تا سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۵ حدود ۱۷ کشور دچار بحران آب می‌شوند. وی بحران‌های عَرضی و مرزی را از دیگر بحران‌های موجود در جهان اسلام نامید و بیان کرد: ۴۵ کشور در جهان اسلام با همسایگان خود دچار بحران مرزی هستند و شاید به همین علت است که می‌گویند سنگینی نیروهای واگرا در جهان اسلام بیش از نیروهای همگرا است.
این استاد دانشگاه در ادامه به وجود بحران‌های اقتصادی در منطقه خاورمیانه اشاره کرد و ادامه داد: بحران امنیت، مسابقه تسلیحاتی و رشد جمعیت از دگیر مشکلات موجود در جهان اسلام می‌باشد. چه معتقد باشیم به افزایش جمعیت و چه به کاهش جمعیت، باید بپذیدیم که پیگیری هر کدام از این دو نیازمند در نظر گرفتن شئون آن است؛ اما این در حالی است که در جهان اسلام چه بحث افزایش جمعیت را دنبال کنند و چه کنترل آن را این مسئله را آگاهان مورد بررسی و توجه قرار نمی‌دهند.
وی ضمن تاکید بر این نکته که قسمت اعظم مشکلات جهان اسلام ناشی از ناآگاهی است، گفت: به طور مثال کشور قطر تصور می‌کند که جمهوری اسلامی ایران به دنبال مرزهای آرمانی است که قطر نیز در آن جای می‌گیرد و این در حالی است که در واقع این چنین نیست. این استاد دانشگاه ادامه داد: در سال ۲۰۰۵ در بلژیک بیلبوردهایی نصب شد که بر روی آن مردم کشورهای مختلف اروپایی را تصویر کرده بودند که همگی دستان یکدیگر را در یک دایره بزرگ گرفته و گفته بودند ما یک اروپایی هستیم در جهان اسلام نیازمند این امریم که همگی دست یکدیگر را بگیریم و بگوییم ما یک مسلمان هستیم. ۷۳ درصد از کشورهای اسلامی دارای حکومت پادشاهی هستند که هر چیزی را حاضرند فدای بقای خود کنند، در صورتی که این روشنگری برای آنان صورت نگرفته که هیچ سلسله و پادشاهی تا ابد باقی نمانده است. بنابراین یا توسط انقلابیون سرنگون خواهند شد و یا این‌که باید مانند برخی کشورهای اروپایی مدل پادشاه خود را دنبال کنند. وی در پایان بیان کرد: به طور مثال در دانمارک که نظام پادشاهی حاکم است روزی پادشاه تصمیم گرفت که بر سر قصر خود بنویسد من متوجه شده‌ام که مردم می‌توانند سرنوشت خود را تعیین کنند و توانایی تصمیم گیری را دارند که همین عامل سبب شده دانمارک پس از گذشت سالیان دراز با نظام پادشاهی اداره شود.
در نهایت باید اشاره داشت که مسائل و مشکلات جهان اسلام را در صورتی می‌توان به صورت عملی حل و فصل کرد که به شکل مسائل جزئی‌تر درآورده شوند و با طرح‌های کلان و بیان کردن مشکلات کلی نمی‌توان به راه حل رسید و در ابتدا باید صورت مساله به جزئیات تقسیم شود و پس از آن برای مسائل جزئی شده، راه حل‌های مناسب را ارائه داد.
