پیرزوی های ماه های گذشته نیروهای کردی در کردستان سوریه و نگاه های متفاوت بازیگران مختلف بدان موجب شد برای بررسی وضعیت این منطقه و منافع بازیگران مختلف گفتگویی با دکتر حق پناه داشته باشیم:
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: رخدادهای چند ماه گذشته در کردستان سوریه تا چه حدی روند تشکیل اقلیم کردستان سوریه را فراهم تر کرده است؟
اگر بخواهیم به چند ماه گذشته بیش‌تر تمرکز کنیم چند اتفاق رخ داده است که البته همه آن‌ها لزوما به این معنا نیست که شرایط ایجاد یک اقلیم کمابیش خودمختار محقق شده است. اما تحولات مهم شامل این موارد است که اولا گروه های کرد سوریه طی ماه های اخیر به خودآگاهی و انسجام و هماهنگی بیش‌تری رسیده اند که این امر ناشی از تحولاتی بود که به دلیل قدرت یابی داعش رخ داد. این ها به عنوان نیروی نسبتا تعیین کننده میدانی شناخته شده اند. این یک تحول مهمی بوده که در گذشته وجود نداشته است. همچنین تحولات شهر کوبانی باعث شد که حساسیت جهانی به آن‌ها بیش‌تر شود. تحولات مهم دیگر این بود که دولت ترکیه در مقایسه با گذشته با محدودیت های بیش‌تری برای مهار کردهای سوریه روبه رو است. برای این محدودیت هم فشار جهانی موثر بوده است و هم ابعاد داخلی خود ترکیه و قدرت یابی بیش‌تر کردها در این کشور به خصوص در انتخابات اخیر باعث شده فشار بر از نیروهای داعش نکته مهم دیگر به نظر من با توجه به خشونتی که داعش به خرج داده است.
نکته دیگر این است که به نظر می‌آید که نیروهای ائتلاف و کشورهای مخالف بشار اسد بیش از گذشته به کردهای سوریه به عنوان یک ابزار نگاه می‌کنند تا شاید این ها بتوانند تغییری در معادلات قدرت به وجود آوردند. یعنی در جریان حمایت از نیروهای تعیین کننده در سوریه به نظر می‌رسد که مقداری توجه بیش‌تری به کردهای سوریه هم شده است . به نظر من در جریان این تحولات نقش کردها بیش‌تر شده است. اما از جانب دیگر باید توجه داشت که کردهای سوریه هم چنان در برابر دولت بشار اسد تعیین تکلیف نکرده اند. این امر به نوعی این باعث میشود که تردید در مورد این مسئله وجود داشته باشد. مسئله ای که همچنان در کردها به عنوان بی اعتمادی وجود دارد به قورت خود باقی است . یعنی این تردید که در صورتی که آن‌ها حمایت شوند ممکن است تقاضاهای دیگری داشته باشند و تاثیر منفی بر مناطق دیگر داشته باشند باعث میشود مقداری آن‌ها را دچار محدودیت می‌کند. اما در مجموع نقش این ها بیش‌تر شده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: وضعیت میدانی چه نقشی در حضور و نفوذ بیش‌تر کردهای سوریه داشته است؟
کردهای سوریه از نظر میدانی دارای نقاط قوت و هم محدودیت هایی هستند. نقاط قوت آن‌ها این است که با توجه به کردهای عراق در بعضی نقاط دارای عقبه نسبتا مطمئنی هستند که همواره ممکن است امکانات خوبی دریافت کنند. همین طور نزدیکی و مجاورت آن‌ها با کردستان ترکیه کمابیش این شانس را به آن‌ها می‌دهد. اما محدودیت های قابل توجهی دارند به این طریق که مناطق آن‌ها از همدیگر جدا بوده و کم جمعیت هستند و از ارزش ژئوپولوتیک چندانی نیز ندارند و در مجموع باعث میشود که این ها برای جنگ در منطقه مهمی الان فعالیت نمی کنند. اگرچه آن‌ها کانتون هایی را به دست آورده اند اما آنچه که تعیین کننده معادلات نبرد در سوریه خواهد بود در غرب این کشور است. مثل مرز با لبنان، حلب و غرب سوریه بیش‌تر تعیین کننده است . به همین دلیل است که این ها ضمن این که کردها دستاوردهای خوبی داشتند اما این ها شاید خیلی تعیین کننده نباشد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در شرایط کنونی نگاه بازیگران مختلف داخلی به تشکیل اقلیم کردستان در سوریه چیست؟
کمابیش بازیگر عمده ای در این موضوع ندارد و ائتلاف کاملا نامشخص و شرایط کاملا شکننده است. این گروه ها از این جهت اعتلاف استراتژیکی با سایر گروه ها برقرار نمی کنند حتی در مورد حتی جریآن‌های هم سو نیز هستند همچنین اتفاقی نداشتیم مثل گروهای سلفی چه برسد به کردها که بازیگرانی که از این جهت خیلی متفاوت تر از بقیه بازیگران به نظر می‌رسند هستند.لذا ترکیبی از همکاری و ترک مخاصمه گرفته تا جنگ و فشار شدید در بین همه گروه ها وجود دارد.
در شرایط کنونی موافقان و مخالفان قدرت گیری بیش‌تر کردها در سوریه چه بازیگران و کشورهایی هستند؟
بعید می‌دانم که هیچ کشوری فعلا به کردها به جز بهره برداری ابزاری روی سوریه نظری ندارند. تقریبا همه کشورها به این گروه های کرد به عنوان بازیگرانی نگاه می‌کنند و قدرت بسیار محدودی که تعیین کننده اصلی نیز نیستند دارند. بنابراین بعید است که هیچ کشوری بخواهد آن‌ها را در حدی بالاتر از این ببیند و به آن‌ها امتیاز خاصی مثل خودمختاری بدهد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه ترکیه و اسرائیل به این مسئله چگونه است؟
ترکیه به لحاظی اولین بازیگر منطقه ای در تحولات کرستان سوریه است و صراحتا مخالفت خود را بیان کرده است. اسرائیلی ها در مورد بحران سوریه بیش‌تر به ملاحضات امنیتی خود توجه دارند و از طرح موضع گیری وسوسه برانگیز در مباحث داخلی سوریه اجتناب می‌کنند و حرفی در این رابطه تا کنون شنیده نشده است و سعی می‌کنند که حساسیت ها را بریانگیزند. اگر مورد دیگری باشد طبیعتا جنبه پنهانی دارد که ما از آن بی اطلاع هستیم.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در شرایط کنونی نگاه عربستان و سایر کشورهای عربی به قدرت گیری بیش‌تر کردها در سوریه چگونه است؟
برای عربستان اولویت سرنگونی رژیم بشار اسد است، ولی برای دولت مصر اولویت ایجاد ترکیباتی است که این بحران سریع تر بدون این که تشدید بشود و یک سرزمین سوخته و دولت فرومانده ای در این محدوده به وجود بیاید، خاتمه پیدا کند. لذا رابطه دولت مصر با دولت بشار اسد خیلی بد نیست و در این چارچوب نقش خیلی تکنیکی و ابزاری تعریف میشود. چون این ها قدرت چندانی در سوریه محسوب نمی شوند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: بازیگران بین المللی چه نگاهی به این قضیه دارند؟
آن‌ها نیز به همین ترتیب یک نگاه ابزاری و علی القاعده مخالف به هم خوردن مرزهای سیاسی در سوریه هستند. اروپایی ها و آمریکا بیش‌تر مخالف این هستند که ترکیبات سیاسی و نظم موجود به هم بخورد. آمریکایی ها موضع گیری صریح نداشتند آن‌ها مایل به سرنگونی بشار هستند، ولی نه به قیمت این که داعش آلترناتیو در آن کشور باشد. در این وسط کردها خیلی نقش برجسته و تعیین کننده نیستند، اما ابزاری از امکانات آمریکا برخوردار می‌شوند.
