ترکمان‌های سوریه، ترک‌های سوریه یا آذربایجانی‌های سوریه به اهالی ترک سوریه گفته می‌شود. آنها به زبان ترکی آذربایجانی و زبان ترکی استانبولی صحبت کرده و بیشتر مسلمان سنی‌اند . برخی آنها را سومین گروه قومیتی بزرگ این کشور را پس از عرب‌ها و کردها می دانند. در سرشماری سال ۱۹۶۱ جمعیت آنها حدود ۳۰ هزار نفر اعلام شد. بسیاری از منابع جمعیت آنان را ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار تن برآورد می‌کنند. ادعای دیگری جمعیت آنان را ۷۵۰ هزار تا ۱٫۵ میلیون تن برآورد می‌کند شورای ملی ترکمانان جمعیت ترکمنان را ۳٫۵ میلیون تن می‌داند. در همين حال براي بررسي بيتشر نقش تركمن ها در سوریه گفتگويي داشته ايم:
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اگر بخواهیم نگاهی به ترکمن های سوریه و نقش آن ها در سوریه داشته باشیم، اصولا بفرمایید وضعیت جغرافیایی و انسانی ترکمن های سوریه چگونه است؟
ترکمن های سوریه آن طوری که مدعی هستند، تقریبا سه و نیم میلیون نفر هستند و در مناطق شمالی سوریه و تقریبا هم مرز ترکیه است، قرار دارند و آن گونه که آمار و منابع ترکمنی و ترکیه اعلام کرده اند، ترکمن های سوریه در جغرافیاهای مختلف به صورت پراکنده زندگی می کنند . یک سوم ترکمن های سوریه به طور عمده در حلب و شمال استان رقه ساکن هستند. همچنین در روستاهای مختلف این مناطق و در حلب و لاذقیه نیز زندگی می کنند. علاوه بر آن، ترکمن ها در حلب منبط، طرابلس، لاذقیه، بایر، بوچاک، حمص ، رقه، ادلب، هم ساکن هستند.
در بین آن ها از لحاظ مذهبی نیز مانند عراق، تفکیک مذهبی وجود دارد. یعنی هم سنی ، هم علوی و هم شیعه. یعنی چنین تفکیکی وجود دارد.
علاوه بر آن دبیر کل توده ترکمن سوریه نیز تقریبا در تاریخ 4/5/92 اعلان کرد که در شهرهای حلب، لاذقیه، حماه و حمص و دمشق مستقر هستند و از ترکمن های سوریه از لحاظ حقوق ملی و فرهنگ زبانی مورد انکار قرار گرفتند. زبان ترکمنی، مطبوعات ترکمنی، کانال تلویزیونی، روزنامه و کتاب در آن موقع ممنوع بوده است. در سوریه حدود 532 روستای ترکمن وجود دارد. ترکمن های سوریه هم آذری زبان و ترکی-استانبولی زبان هستند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: چرا بعضی ها معتقدند ترکمن های سوریه صد تا دویست هزار نفر بیشتر نیستند؟
هر یک از این گروه های قومی چه در سوریه و چه در عراق، مرتبا تعدا جمعیت خود را به صورت کاملا غلوآمیز مطرح می کنند. در عراق هم می گویند که حدود سه و نیم تا چهار میلیون ترکمن داریم، اما در واقع حدود یک الی یک و نیم میلیون ترکمن در عراق هست. در سوریه نیز چنین چیزی به نظر می رسد که وجود دارد. ترکمن ها از لحاظ جمعیتی، جمعیت خود را غلوآمیز اعلام می کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: آیا مشخص است که نگاه ترکیه به ترکمن ها چگونه است؟
بیشتر تحت سازماندهی ترکیه قرار دارند و چندین تیپ و لشکر ترکمنی را تاسیس کرده اند. ترکیه از طریق این ها تلاش می کند که در سوریه هم از لحاظ نظامی و هم از لحاظ اطلاعاتی ورود پیدا کند و هم چنین با حزب اتحاد دموکراتیک یعنی پ.ی.د مقابله کند.
ترکیه گروه های ترکمنی سلفی-اخوانی را ظاهرا برای مقابله با گروه های دیگر آماده می کند و تلاش می کند که آن ها را در چارچوب ارتش ازاد سوریه در عملیات های مختلف نظامی، اطلاعاتی مورد بهره برداری قرار دهد. ترکمن های سوریه در اردوگاه های نظامی استانبول و هاتای تحت آموزش های نظامی قرار دارند . ترکیه در ماه پنجم امسال مجلس عالی ترکمن و شورای عالی ترکمن ها را در ترکیه سازماندهی کردند و در یکی از شهرهای نزدیک مجلس ملی ترکمن در سالن کنفرانس شهرداری شاهمبی گرد هم و یک سری سازماندهی های جدیدی را به وجود آوردند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اگر بخواهیم نگاهی به وضعیت کنونی داشته باشیم، از نظر تقسیم بندی داخلی روابط ترکمن های سوریه با احزاب مختلف سوریه و دولت اسد چگونه است؟
ترکمن های سوریه چندین طیف هستند. بخشی از آن ها با کردهای سوریه علیه داعش متحد شده اند. بخشی از آن ها تحت کنترل سرویس اطلاعاتی ترکیه و ارتش ترکیه برای مبارزه با بشار اسد سازماندهی شده اند. بخشی هم بی طرف هستند.
ترکیه در شمال سوریه و شمال حلب و شهرهای دیگر یک سری نیروها را به خصوص در کوهستان ترکمن سازماندهی کرده است و گردان های ترکمن به اسم سلطان محمد فاتح، سلطان عبدالحمید، گردان نورالدین زنگی، گردان سلطان یاووز سلیم و گردان های شاه سلیمان، و نظایر آن ها را سازماندهی کرده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: مهم ترین احزاب ترکمنی در شرایط کنونی کدام ها هستند و چه رابطه ای با دولت سوریه دارند؟
ترکمن ها در تاریخ 25/2/93، تحت عنوان شورای ملی ترکمن های سوریه با مرکزیت ترکیه سازماندهی شدند و همچنین پلت فرم ترکمن های سوریه در ترکیه تشکیل شد. احمد داوود اوغلو هم در مارس 2013 در تاسیس مدرسه ترکمن های سوریه شرکت کرد و در 9 و 10 ماه می سال 2014، دومین شورای عمومی مجلس ترکمن سوریه در آنکارا برگزار شد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: آینده وضعیت کنونی ترکمن های سوریه چگونه است؟ چه رابطه هایی با گروه داعش، ارتش آزاد و به ویژه دولت سوریه دارند؟
ترکمن های سوریه تحت سازماندهی ترکیه هم شاخه سیاسی و هم شاخه نظامی دارند و تحت امر سرویس های اطلاعاتی و نظامی ترکیه سازماندهی شده اند، مقر آن ها در ترکیه قرار دارد و حتی طرح تخصیص و آموزش نیروها که با همکاری آمریکا، ترکیه، عربستان و اردن سازماندهی شده و البته تا حدودی شکست خورده است، بخش ترکیه ای متشکل از ترکمن های سوریه است که در حدود 6 هزار نیرو در حال حاضر دارند و تا ده هزار نیرو افزایش پیدا خواهد کرد. ترکیه احزاب ترکمن سوریه مانند حزب توده ترکمن سوریه، حزب حرکت ملی ترکمن سوریه و تعداد دیگری از احزاب ترکمن را سازماندهی کرده است . ترکیه به بهانه حمایت از ترکمن های سوریه، وارد عمل شده است و حتی در وزارت امور خارجه ترکیه، یک جلسه سری وجود داشت که قرار بود تحت عنوان حمایت و تسلیح ترکمن های سوریه تحت پوشش کمک انسانی به ترکمن های سوریه به آن ها نیرو و تجهیزات مانند موشک و خمپاره و این نوع سلاح ها را بفرستد، که این موضوع افشا شد. ترکیه از طریق ترکمن های ارتش فتح و جیش الاسلام را تحت پوشش ترکمن های سوریه حمایت و سازماندهی می کند و به آن ها امکانات پشتیبانی و لجستیک می دهد. برای این که از اعتراض مردم ترکیه دور باشد، تلاش می کند که تحت پوشش حمایت انسانی و مردمی از ترکمن های سوریه ادامه دهد. چنانچه روزنامه اوزگورگوندم نیز اشاره کرده است. ” میت در حال تاسیس ارتش ترکمن است.
