نسبت حزب نهضت اسلامی تاجيكستان با تروریسم و آينده آن
گفتگو با محمد کبیری؛ مدیر مرکز گفتگوهای اوراسیا
در سال‌های گذشته پس از ممنوعيت حزب نهضت اسلامی تاجيكستان، دوشنبه تلاش كرده است رابطه مستقيمي بين حزب و تروريسم برقرار كند. گفتگوی زير به بررسی نسبت حزب نهضت اسلامی تاجيكستان با تروریسم و آينده آن می پردازد.
موسسه آينده پژوهي جهان اسلام: رابطه و نسبت حزب نهضت اسلامی با تروریسم چیست؟
برای پاسخ به این سوال اول باید مشخص کرد تروریسم یعنی چه است؟ تروریسم اعمال خشونت آمیز به خاطر قتل و ارعاب مردم از جانب گروه خاص:حزب نهضت اسلامی تاجیکستان بعد از امضای سازش‌نامه صلح در سال ۱۹۹۷ هیچ فعالیت نظامی نداشته است و همچون یک حزب سیاسی در چارچوب قانون‌های کشور فعالیت سیاسی و مدنی داشت و در سه دوره گذشته در پارلمان تاجیکستان نماینده داشت. حزب نهضت اسلامی تاجیکستان نه تنها هیچ پیوندی با تروریسم ندارد بلکه به خاطر فعالیتهای اسلام سیاسی معتدل خود آشکارا از جانب گروه‌های تروریستی مورد تهدید قرار گرفته است، نخبگان این حزب برای پیشگیری از افراط‌گرای در جامعه بین المللی طرح‌های پیشنهاد کرده‌اند و برای جلوگیری از افراط‌گرای در بین جوانان، پناهندگان و مهاجرین تلاش می‌ورزند.
موسسه آينده پژوهي جهان اسلام: چرا دولت تاجیکستان همچنان حزب نهضت اسلامی تاجيكستان را تروریستی می‌داند؟
حکومت آقای رحمان به خاطر تثبیت قدرت در خانواده خود و تغییر قانون اساسی کشور دست به سرکوب مخالفان سیاسی خود زد تا راه انتقال قدرت به خانواده خود را هموار سازد و بهترین وسیله برای سرکوب مخالفین برچسب تروریسم زدن به آنها با تروریسم است هرچند که چنین اتهامی پوچ و بدون دلیل باشد. هنوز قبل از سرکوب مخالفین اسلامی خود، آقای رحمان رهبران احزاب دموکرات و تاجیکستان نو را با پرونده‌های جعلی بازداشت و زندانی کرد و حزب نهضت اسلامی تاجیکستان آخرین حزب مخالف بود که از میدان داخلی تاجیکستان بیرون انداخته شد؛ ولی هنوز در عرصه بین المللی دامنگیر حکومت رحمان است.
از این لحاظ هیچ پیوند بین نهضت اسلامی تاجیکستان و تروریسم وجود ندارد و جامعه جهانی به همه درخواست‌های حکومت تاجیکستان جواب رد داده است و در مقابل از حکومت می‌خواهد بر ارزش‌های بشری و دموکراسی پایبند باشد و دست از سرکوب مخالفین بردارد و زندانی‌های سیاسی را آزاد کند.
موسسه آينده پژوهي جهان اسلام: آیا نگاه کشورهای منطقه و جهان به ويژه غرب به حزب نهضت تغییر کرده و آن را تروریستی می دانند؟
تا امروز هیچ کشوری چه در سطح منطقه و جهان حزب نهضت اسلامی تاجیکستان را تروریستی ندانسته و به اتهامات ساخته حکومت اعتنا نکرده‌اند،اما تغییری در رفتار کشورها با نهضت دیده می‌شود. برای مثال روابط نهضت با کشورهای غربی توسعه پیدا کرده دراین چند سال اخیر و مسئولین نهضت دید و بازدیدهای زیاد با مقامات اروپایی و سازمان‌های منطقه‌ای اروپا داشته‌اند، در مقابل کشورهای اسلامی به خاطر منافع خود و یا همدلی با رحمان از داشتن رابطه ای مستقیم با نهضت پرهیز می کنند و تلاش می‌کنند رحمان را راضی نگه دارند .
موسسه آينده پژوهي جهان اسلام: رابطه حزب با جریان‌هایی چون داعش و حزب التحریر و احزاب اسلامی آسیای مرکزی چیست؟
حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در بدو تاسیس خود یک حزب سراسری در سابق شوروی و سال ۱۹۹۰ رسما در شوری به ثبت رسیده بود اما بعد از فروپاشی اتحاد سویتی تنها در تاجیکستان دوباره به ثبت رسید و فعالیت رسمی داشت. این حزب در طول فعالیت خود هرگز با جریان‌های افراطی رابطه نداشته است و اهداف نهضت ساختن یک جامعه آزاد که در آن کرامت انسانی و ارزش‌های اسلامی حاکم باشند و دولت‌ها در امور دینی شهروندان دخالت نداشته باشند است؛ اما گروه‌های چون تحریر وداعش اهداف فرامنطقه‌ای و خلافت دارند و این خود بیانگری اختلاف در نگرش و اهداف آنها است.
موسسه آينده پژوهي جهان اسلام: آیا جایگاه سیاسی حزب نهضت در فضای سیاسی و مجازی جامعه تاجیکستان افزایش یافته است؟
پاسخ به این سوال کمی دشوار است، چون از یک طرف حکومت تاجیکستان قوانین سخت را به اجرا گذاشته است که شهروندانش را برای تماشای ویدیوهای مخالفین خود و یا لایک و کامنت در این موضوع ها به مدت ۳ تا ۹سال زندانی می‌کند و از طرف دیگر نهضت نیز برای دور زدن این مانع‌های فعالیت‌هایش را در قالب دیگر سازمان‌های طراحی و هدایت کرده است و مردم در یک حالت ترس و شوک قرار دارند. از این نظر دقیق کردن جایگاه نهضت دربین مردم کمی دشوار است؛ ولی واکنش های حکومت به فعالیتهای نهضت بیانگر آن است پایگاه نهضت هنوز قویست و این وضعیت خفقان می‌تواند روزی به نفع نهضت و مخالفین بینجامد و این سرکوب‌ها نتیجه برعکس دهند.
موسسه آينده پژوهي جهان اسلام: آيا حزب نهضت خود را آلترناتيو آینده سیاسی تاجیکستان می‌داند؟
اینکه حزب نهضت اسلامی چه آینده‌ای را برای خود در صحنه سیاسی تاجیکستان دارد را بایستی از مسئولین حزب جویا گشت ، اما نظر من همچون یک کارشناس امور مناطق و تاجیکستان این است که حزب نهضت اسلامی و نظامی اسلامی آلترنتیو آینده‌ای سیاسی نمی‌تواند باشد اما جز آن طرح آلترناتیوی می تواند باشد. حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در گذشته یکی از نیروهای موثر در تاجیکستان مستقل بود و در آینده نیز از شریکان قدرت و نیروهای موثر در میدان سیاسی تاجیکستان خواهد ماند و نقش بارزی را ایفا خواهد کرد.
