معرفی کتاب عراق (مجموعه کشورهای اسلامی)
تالیف دکتر سید حمزه صفوی و بهمن شمسی
نشر موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
نگرش و تحقیق پیرامون عراق از این بابت حائز اهمیت است که این کشور بیشترین مرز زمینی را با کشورمان در میان همسایگان دارد، تاریخ آن با ایران دارای پیوندهای عمیق فرهنگی، مذهبی و سیاسی است، و روابط میان دو کشور در دوران معاصر ترکیبی پیچیده از دشمنی و جنگ هشت ساله‌ی خونین در زمان حکومت صدام و همکاری استراتژیک در عراق جدید بوده است. تشکیل دولت هم‌سو با ایران در عراق، ظهور داعش و ایستادگی ایران در کنار دولت و ملت عراق در مبارزه با تروریسم، همچنین تعمیق پیوندهای فرهنگی ناشی از راهپیمایی اربعین، نشان از اهمیت مضاعف عراق جدید برای ایران و تأثیری است که سیاست منطقه‌ای ایران در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی از وضعیت عراق می‌پذیرد. عراق فعلی با مشکلات ساختاری و حکومتی زیادی نیز دست و پنجه نرم می‌کند و بارها شاهد بروز چالش در تشکیل دولت، اعتراضات به‌دلیل ناکارآمدی دستگاه‌های حکومتی بوده و از سوی دیگر معادلات پیچیده‌ی سیاست و امنیت در منطقه عراق را تبدیل به میدان بازی بسیار مهم در عرصه رقابت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کرده است. با در نظر داشتن موارد پیش‌گفته، مطالعه عمیق عراق برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان کشور و همچنین پژوهشگران مسائل منطقه‌ای امری ضروری به نظر می‌رسد. در همین راستا کتاب “عراق” برای رفع خلا‌های موجود در حوزه مطالعات کشورهای اسلامی، با ساختاری نظام‌مند و بر پایه جدید‌ترین و دقیق‌ترین اطلاعات، به بررسی کشور عراق می پردازد.
در فصل اول به جغرافیای طبیعی و انسانی عراق همچون موقعیت جغرافیایی، مرزهای خشکی و دریایی، وضعیت توپوگرافی و طبیعی، چهار منطقه اصلی از نظر ویژگی های جغرافیایی عراق، تالاب ها، جزایر، رودخانه ها، دریاچه ها و سدها، بنادر مهم و همچنین جغرافیای انسانی از جمله شهرهای مهم، ترکیب نژادی و قومی جمعیت، ترکیب دینی و مذهبی، مهاجرت پرداخته می شود، در فصل دوم سیاست و حکومت در عراق مورد مطالعه قرار گرفته است. سابقه ی تاریخی عراق از دوران باستان، بررسی اقوام قدیمی ساکن عراق، دوران صدر اسلام و مسایل آن، قراردادها و معاهدات منعقد شده، نقش بریتانیا در عراق، بررسی تحولاتی چون انقلاب عراق و این کشور در زمان جنگ جهانی دوم، بررسی قانون اساسی و قوای موجود در کشور، نقش ریاست جمهوری و رییس حکومت، سیستم قضایی، احزاب سیاسی و بررسی دقیق قدرت نظامی از مواردی است که در این فصل مورد بررسی دقیق و مفصل قرار گرفته است. وضعیت اجتماعی، آموزشی و فرهنگی در فصل سوم مطرح می‌شود. مطالعات پیرامون پرچم، ادیان، زبان و خط، تاثیر فرهنگ غرب بر عراق، جامعه مدنی، وضعیت رسانه و آموزش، الگوی زندگی، خانواده و وضعیت زنان و مسائل دیگر مربوط به این حوزه مورد توجه و موشکافی قرار گرفته است. فصل چهارم، ساختار و تحولات اقتصادی را مورد مداقه قرار داده است که مرحله اول آن از دوران قبل از سال 2003 مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و تا مرحله بعد از آن ادامه دارد. مواردی چون چالش های اقتصادی عراق پس از خروج آمریکا، اکتشاف و تولید تجاری نفت در عراق، پروژه های مختلف نفتی عراق و درآمد حاصل از آن ها، صنایع و منابع عراق و موارد اقتصادی دیگر مرتبط با این کشور همگی در این فصل به آن ها پرداخته می شود. و در فصل پنجم، صنعت گردشگری عراق، از جمله گردشگری تاریخی و باستانی عراق، اکوتوریسم و طبیعت گردی، گردشگری دینی و مذهبی و نقش گردشگری بر اقتصاد این کشور بررسی شده است و درنهایت در فصل ششم و آخر این کتاب، با استفاده از مدل SWOT ، نقاط قوت و ضعف و نیز فرصت‌ها و تهدیدهای عراق در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی و امنیتی موردمطالعه قرار گرفته است.
