شبه جزیره سینا به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیک آن، یکی از مناطق خاص محسوب می گردد. وضعیت استراتژیک آن به دلیل موقعیت و فضای جغرافیایی آن است. صحرای سینا 6 درصد مصر را تشکیل داده و در بخش آسیایی مصر قرار دارد و 554 هزار نفر زندگی می کنند. مسائل اساسی مانند نزدیکی به رژیم صهیونیستی، فلسطین و وضعیت ساختاری اجتماعی دراین منطقه مطرح است. از نظر اجتماعی این منطقه از مردمان بدوی و صحرا نشین به حساب می آیند و بزرگترین قبیله سینا در این منطقه ساکن است. شرایط خاص در سینا به ویژه پس از قرار داد کمپ دیوید (وضعیت سینا خلا و یا منطقه ای حایل است و تحت شرایط و ضوابط خاصی اداره می گرد) موجب بروز حضور گروه های تندرو پس از انقلاب مصر شده است. یادداشت زیر برای بررسی بیشتر این امر است.
وضعیت سیاسی و امنیتی گروه های مختلف داعشی و تندرو در سینا
مصر که در سال 2012 پس از یک انقلاب ناکام شاهد سرنگونی نخستین رئیس جمهور اخوانی به دست نظامیان بود، اکنون در فضایی از سردرگمی سیاسی و فشارهای اقتصادی تلاش می کند بر ناامنی های موجود در این کشور فائق آید. فروپاشی حکومت حسنی مبارک که بر اساس مشت آهنین و سرکوب کشور را اداره می کرد، فضایی از هم گیسخته ایجاد کرد که باعث کاهش امنیت شد و بخشی از درآمدهای این کشور که از محل گردشگری و صادرات گاز تامین می شد را تقریبا از بین برد. در نتیجه قاهره بیش از گذشته وابسته به کمک اقتصادی کشورهای نفت خیز حوزه خلیج فارس به خصوص عربستان و همچنین آمریکا شد و این بر پیچیدگی های سیاست خارجی این کشور افزوده است. در این بین یکی از چالش برانگیزترین مسائلی که دولت السیسی طی سه سال گذشته با آن روبرو بوده، ناامنی در شبه جزیره سینا است. سینا در شمال شرقی مصر به شکل مثلثی قرار دارد كه از شرق به خليج عقبه و از غرب به خلیج سوئز و از شمال به دریای مدیترانه وصل است. این منطقه صحرایی شصت هزار کیلومتر مربعی در منتها الیه آفریقایی مصر قرار داشته و به واسطه همجواری با رژیم صهیونیستی و نوار غزه موقعیتی متفاوت به این منطقه بخشیده است. ضمن اینکه ساکنان این منطقه هم از نظر اجتماعی، بدوی و صحرا نشین بوده و ظرفیت تکثیر رفتارهای افراطی و تروریسم در آن وجود دارد. گروه انصار بیت المقدس که خود را گروهی داعشی می داند، ترکیبی از افراطیون مصر، فلسطین و سایر ملیت های عربی است که با استفاده از شرایط فوق در سینا اعلام موجودیت کرده است.
از سوی دیگر اهمیت سینا به خاطر عبور خط لوله گاز صادراتی مصر به اسرائیل هم هست که هر از چندگاهی با انفجار و قطع صادرات روبرو می شود. ضمن اینکه طبق قرارداد صلح کمپ دیوید مصر اجازه استقرار تسهیلات نظامی و سلاح سنگین در این منطقه را ندارد و ارتش مصر نمی تواند پایگاه در این منطقه دایر سازد. بنابراین این امر بر ضعف نیروهای امنیتی جهت مدیریت اوضاع افزوده است. همچنین به دلیل وجود فقر در منطقه ، آمادگی برای شکل گیری گروههای تروریستی بیشتر شده است . اگرچه تحریکات رژیم صهیونیستی جهت ناامن ساختن منطقه را هم باید به دلایل گفته شده اضافه کرد که با هدف فشار بر قاهره صورت می گیرد.
در بعد منطقه ای نیز سینا به منزله فضای تنفسی برای فعالیت های گروههای افراطی است که از کشورهای همجوار از جمله لیبی و تونس به این منطقه سرازیر شده و حتی آموزش می بینند و بعد به گروه های داعشی در سوریه و عراق می پیوندند. همه این اتفاقات به دلیل خلاء امنیتی است که در نتیجه محرومیت اجتماعی از یک سو و ضعف نهادهای امنیتی مصر پس از انقلاب 2102 پدیدار شده است.
علل افزایش افزایش اقدامات تروریستی در سینا
اما آنچه که این روزها به افزایش اقدامات تروریستی در سینا انجامیده و طی هفته گذشته برای چندمین بار منجر به کشته شدن دهها سرباز مصری شد، گسترش فعالیت های نقطه ای داعش در خاورمیانه از یک سو و تدابیر قاهره برای تغییر در بن بست سیاسی سوریه از طرف دیگر بوده است. گروههای افراطی در حال حاضر از رویکردهای دولت السیسی نسبت به فعالیت های خود و مماشات در پرونده سوریه خشمگین هستند. درست یک ماه پیش بود که قاهره میزبان برگزاری نشستی از برخی رهبران معارض سوری بود که احمد جربا رئیس سابق ائتلاف مخالفان سوری هم در این نشست حضور داشت. به زعم ناظران تحولات در منطقه، مصر اکنون در صدد ایجاد فرایندی دیپلماتیک برای حل مشکل سوریه است که دولت بشار اسد را هم بخشی از راه حل بداند. در واقع برگزاری جلسات رهبران معارض در قاهره هم با هدف همگرایی با مخالفان و جلب نظر آنان برای تصویب یک “نقشه راه” است که اسد را هم در خود پذیرا باشد. لذا داعش و سایر گروههای درگیر در سوریه برای تحت فشار گذاشتن قاهره فعالیت های تروریستی خود در سینا و سایر مناطق مصر را افزایش داده اند.
آینده سینا
آینده اقدامات تروریستی در مصر بخشی از پازل تحولات در خاورمیانه محسوب می گردد. همانگونه که بروز انقلاب های زنجیره ای عربی هم نتیجه موقعیت کم و بیش یکسان سیاسی این کشورها بود. اتفاقا قاهره با بصیرت به همین نکته ظریف است که برای خلاصی از بحران داخلی اقدامات دیپلماتیک خود برای حل بحران در سوریه را به تازگی افزایش داده است. مردان السیسی به خوبی می دانند گسترش خشونت ها در کشورهای همجوار منجر به افزایش بحرانی خواهد شد که آنان را هم بیشتر در خود فرو خواهد برد. به خصوص با وجود گرایشات اخوانی که در میان رهبران ائتلاف معارضان مستقر در استانبول وجود دارد، نگرانی قاهره را بیشتر خواهد کرد. سیاستمداران مصری می خواهند گره کور تروریسم در مصر را با ابزارهای دیپلماتیک باز کنند. اما اینکه تا چه حد در کار خود موفق شوند، بستگی به تغییر رویکردهای سایر بازیگران پرونده سوریه از جمله عربستان و ترکیه هم دارد.
