روسیه و نگرانی از سیاست‌های بولتون در قبال توافق ایران
منبع: المانیتور
ترجمه و تلخیص موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
چند ساعت بعد از آنکه رئیس جمهور امریکا دونالد ترامپ اعلام کرد که مک مستر به عنوان مشاور امنیت ملی را اخراج و جان بولتون را جایگزین کرده است، روسیه جزو اولین‌ها بود که به این اخبار واکنش نشان داد. گرچه برخی از مقامات روسیه محتاطانه واکنش نشان دادند و برای همکاری با واشنگتن (بدون توجه به اینکه ترامپ چه کسانی را در پست‌های کلیدی سیاست خارجی قرار می‌دهد) ابراز تمایل کردند، دیگران روشن کردند که مسکو از مسیری که سیاست خارجی امریکا در ماه‌های اخیر اتخاذ کرده، واقعا نگران است. بولتون که در 22 ماه مارس- در تاریخ نزدیک به پانزدهمین سالگرد شروع حمله نظامی امریکا در عراق- برای سمت [مشاور امنیت ملی رئیس جمهور امریکا] انتخاب شد، از این جنگ طرفداری کرد و همچنان طرفداری می‌کند.
سناتور روسیه «آلکسی پوشکوف»، رئیس شورای کمیته فدراسیون درباره سیاست اطلاعاتی روز 23 مارس در توییتر نوشت: «بولتون، در کنار بوش، چنی و رامسفلد، حامی سرسخت جنگ در عراق و حامی تروریست‌ها به خاطر سرنگونی [رئیس جمهور سوریه بشار اسد] بود. کارشناس بزرگ مداخلات و تهاجم، و استاد استفاده از زور». پوشکوف به رئیس جمهور سابق جرج دبلیو بوش، معاون رئیس جمهور دیک چنی، و وزیر دفاع دونالد رامسفلد اشاره می‌کرد.
پوشکوف که در امور سیاست خارجی روسیه هم فعال است، گفت ترامپ، بولتون «فوق جنگطلب و نومحافظه‌کار» را جانشین مک مستر (یک «جنگطلب») کرد. «مک مستر یک ژنرال است. بولتون ایدئولوگ جنگ سرد جدید، و مخالف راسخ روسیه است. گئورگی آساتریان، کارشناس سیاست امریکا در افغانستان و خاورمیانه [هم] به المانیتور گفت که انتصاب بولتون در یک منصب کلیدی در دولت به معنای این است که «جریان نومحافظه‌کار در سیاست خارجی امریکا گسترش یافته است».
آساتریان گفت: «بولتون مخالفت ژنرال مک مستر میانه‌رو است. با توجه به بیوگرافی و دیدگاه‌های بولتون، می‌توان تصور کرد که چه توصیه‌های به ترامپ خواهد کرد. با افزودن این واقعیت که [رئیس سیا مایک] پمپئو (مردی با رویکردهای مشابه) هم قرار است که وزیر امور خارجه شود، چرخش نومحافظه‌کارانه واشنگتن واضح می‌شود. این بدین معنا نیست که امریکا همین فردا، ایران و کره شمالی را بمباران می‌کند اما احتمال تصمیم‌گیری‌های سختگیرانه، اگر نه رادیکال، بسیار بالا رفته است».
نگرانی‌های اصلی مسکو از انتصاب بولتون- همچنین نامزدی بحث‌برانگیز پمپئو به عنوان جانشین رکس تیلرسون (که هنوز باید توسط مجلس سنا تایید شود)- به این موضوعات مرتبط است: چگونگی تعامل بولتون با تنش‌های روبه فزونی روسیه و امریکا، آینده توافق هسته‌ای ایران، چشم‌انداز گفتگوها با کره شمالی، تغییر احتمالی وضعیت در سوریه، و اینکه بولتون چگونه ترامپ را به برخورد با چین توصیه می‌کند.
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، [نیز] درباره این انتصاب که نهم آوریل اجرایی می‌شود اظهار نظر کرد: «ما با دقت انتصابات در دولت [ترامپ] را زیر نظر داریم. ما آماده همکاری سازنده برای حل و فصل مسائل در روابط دوجانبه خود درباره امنیت بین‌الملل، ثبات استراتژیک و همچنین چند بحران و منازعه منطقه‌ای هستیم». خبرگزاری ریا نووستی [این جملات را] از ریابکوف نقل کرد؛ کسی که در محافل سیاست خارجی مسکو شایعه شده که به عنوان یکی از جانشینان احتمالی سرگئی لاوروف در دولت جدید ولادیمیر پوتین، بعد از مراسم تحلیف در ماه می، معرفی خواهد شد.
بعدتر دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، [هم] درباره این انتصاب اظهار نظر کرد: درباره بولتون، بدون تردید این حق رئیس جمهور امریکا است؛ قطعا به ما مربوط نیست. ما [فقط] امیدواریم تعداد افراد بیشتری در دولت آمریکا باشند تا بتوانند موج روس‌ستیزی را که شمار بسیاری از کشور‌ها از جمله آمریکا را فرا گرفته است، کنار بگذارند».
مفسران معدودی در مسکو هستند که از انتصاب بولتون استقبال کردند و حتی معتقدند که ترامپ حالا بیش‌تر احتمال دارد که از برنامه جامع اقدام مشترک با ایران، که در زمان دولت رئیس جمهور سابق باراک اوباما مذاکره شد، خارج شود. کنستناتین بون اگرت، تحلیلگر سیاسی تلوزیون Dozhd، یک کانال لیبرال مستقل، در فیس بوک خود نوشت که توافق «احتمالا برجام به زودی دفن می‌شود».
به گفته وی، توافق هسته‌ای دست کم در شکل فعلیش باقی نخواهد ماند. بولتون مدت‌ها «رقص کرملین با مقامات ایرانی» را به عنوان یک تهدید امنیت ملی در نظر گرفته است، حتی وقتی که در سال 2001 معاون وزیر امور خارجه امریکا در کنترل تسلیحات و امنیت بین‌الملل بود. «اگر یک نفر بود که [می‌توانست ترامپ را قانع کند] تا با پوتین [برای تبریک بابت انتخاب دوباره‌اش] تماس نگیرد، او بولتون بود». به گفته وون اگرت، بولتون طرفدار دستورالعمل اروپایی مبنی بر باز گذاشتن درهای گفتگو با مسکو، پکن، تهران و دیگران نیست و احتمالا این درها را ببندد. «برای اسرائیلی‌ها [انتصاب بولتون] خبر خوبی است اما برای فلسطینی‌ها- از جمله محمود عباس- نه چندان. [وزیر دفاع جیمز] متیس در مقایسه با بولتون یک کوآلا [صلح‌آمیز] است. [هرچند با بولتون] آسان نیست اما جالب خواهد بود.
دیگر تحلیل‌گران معتقدند که انتصاب بولتون نشان می‌دهد، چالش طولانی مدت روسیه برای امریکا در حال نمایان شدن است. دمیتری سولسوف، یکی از مدیر برنامه‌های یک اتاق فکر روسی معتقد است که انتصاب بولتون مطابق استراتژی «هژمونی غیر لیبرال» ترامپ است. سولسوف به المانیتور گفت: «دنبال کردن هژمونی، افزایش تفوق بر دیگر دولت‌ها، تشدید مهار دشمنان با سیاست خارجی یک‌جانبه‌گرایانه‌تر که رویکرد متحدان و شریکان نادیده گرفته می‌شود، جستجو برای اقدام آزادانه‌تر برای خود- همه این موارد با اعتقادات خود بولتون سازگار است و این کاری است که او در دولت بوش انجام می‌داد».
سولسوف معتقد است یکی از تضادهای احتمالی بین ترامپ و بولتون نقش ایدئولوژی و دموکراتیزاسیون در سیاست خارجی امریکا است. «به نظر می‌رسد که ترامپ طرفدار هیچ کدام نیست، در حالیکه بولتون یکی از کسانی است که خواستار مداخلات به بهانه «دموکراتیزاسیون خاورمیانه» بود. با این وجود در ماه‌های اخیر، گرایش خاصی وجود داشته که سیاست خارجی امریکا را ایدئولوژی محورتر، به ویژه در چارچوب بحث مهار روسیه و چین با ترسیم وضعیت به عنوان «جهان آزاد» (تحت رهبری امریکا) در برابر «بلوک اقتدارگرا» (تحت رهبری چین و روسیه)، کند. اگر مسئله این باشد، بولتون این جهت را تقویت خواهد کرد. بنابراین ما انتظار سیاست‌های مهار بیش‌تر چین، روسیه و دیگر دشمنان امریکا- و سیر اقدامات تهاجمی‌تر در قبال کره شمالی و ایران- را داریم».
[هرچند] کارشناسان و تصمیم‌گیران در مسکو درباره اینکه آیا بولتون با «رویکرد عملگرایانه» خود ترامپ نسبت به روسیه همراهی می‌کند و آیا به قول خود به رئیس جمهور مبنی بر اینکه «جنگ دیگری را شروع نکند» پایبند می‌ماند یا اینکه با حمایت از تحریم‌های بیش‌تر، عرضه سلاح به گروه‌های وابسته به مخالفان روسیه و تشدید مداخله در اکراین و روسیه، فشار بیشتری بر مسکو می‌آورد، با یکدیگر اختلاف نظر دارند.
