در یک دهه گذشته کشورهای جهان اسلام بویژه غرب آسیا با بحران های گوناگونی روبرو بوده اند. در این میان حضور داعش و تاثیر آن بر بحران های اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی ، امنیتی و… جهان اسلام امری انکار ناپذیر است. گفتگوی زیر برای بررسی بیشتر تاثیر داعش بر بحران های اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی و امنیتی جهان اسلام است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اصولا تاثیر داعش بر بحران های امنیتی در جهان اسلام تا چه حدی بوده است؟
از یک نگاه داعش خود یک بحران است و تاثیر این بحران بر سایر بحران های امنیتی آشکار است. از یک سو داعش در برخی از کشورهای سنی تعدادی حامی دارد و حمایت های مالی، سیاسی و نظامی به آن ها ارائه می دهد و در نتیجه بحران امنیتی می آفریند و هدف آن ایجاد یک خلافت اسلامی با مرزبندی هایی در نقشه خود است. .از سوی دیگر هم داعش با کشورهای غیر اهل تسنن دشمنی می کند . در این بین طبیعی است که اولین اثر داعش بر امنیت منطقه است، امنیتی که اگر واقعا قبل از اکسیژن دارای اهمیت نباشد، چگونه انسانی می تواند حرکت و کار کند، اقتصاد داشته باشد، فرهنگ بسازد، آموزش ببیند، به محیط زیست توجه کند؟ پس امنیت واقعا بلافصل بعد از اکسیژن نیاز اولیه است و بعد از آن غذا و پوشاک و مسکن و سایر زمینه ها مطرح می شود.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: با توجه به وجود بحران های فرهنگی و اجتماعی جهان اسلام، تاثیر داعش بر بحران ها در حوزه جهان اسلام چگونه است؟
در حال حاضر در بیشتر کشورهای مسلمان از شرق آسیا گرفته تا خاورمیانه و غرب آسیا جهت گیری های عجیب و غریبی پیدا شده که به تندروی گرایش پیدا کرده اند. داعش حمایت هایی از این گروه ها نموده است که با محوریت مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی نبوده ، بلکه حمایت هایی را برای پس زدن مسلمانان مجاهد، بوده است. همین امر باعث تصویری نامناسب از اسلام شده است.
به علاوه قبلا اختلاف نظرهایی در بین اهل تشیع و تسنن به صورت خاموش و حداقل در قالب باورهای فرهنگی مطرح می شد که داعش اکنون این موضوع را به بحرانی نظامی تبدیل کرده است. قبلا رهبران دینی برخی کشورها متوجه نبودند که در حال ورود به چه باتلاقی هستند . در واقع داعش بحث آموزش، اخلاق و آنچه که پیامبر اسلام برای اشاعه مکارم اخلاق را فراموش کردند و یک بحران فرهنگی و عقیدتی بین مسلمانان و حتی در در بین اهل سنت و گروه های مختلف و شاخه هایی مثل مالکی، شافعی، حنفی و حنبلی ایجاد کردند. چنانچه این گروه ها هم به شدت مخالف هم شده و شکاف نه تنها در بین اهل تسنن و تشیع، و بین سایر ادیان و اسلام، بلکه در بین شاخه های هر کدام از این گرایش ها منجر شد.
گذشته از این به تبع آن ناهنجاری هایی در محل فعالیت خود ایجاد کرده است. چنانچه بیکاری، دزدی، قاچاق مواد مخدر و قاچاق کالاهای مختلف به وجود آمده است. همچنین بحث خرید و فروش انسان ، خرید و فروش زنان و دختران (که اسناد آن کاملا موجود است) خرید و فروش مواد مخدر (برای به دست آوردن پول و سلاح ) را پدید آورده است. در واقع هر چند کشورهای ابرقدرت، سلاح داعش را تامین می کنند. اما به رایگان این کار را انجام نمی دهند و قطعا در ازای این سلاح ها معامله ای انجام می دهند. به علاوه امکاناتی که در حال حاضر در دست این گروه ها، نفت و میراث فرهنگی مجانی، نیروی انسانی و فروش برده است و چهار زمینه اصلی، خرید و فروش مواد مخدر، فروش برده و … است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در حوزه اقتصادی در کشورهای مختلف جهان اسلام که داعش در آن جا حضور دارد، مانند لیبی، افغانستان، پاکستان و حتی چین، چه تاثیراتی را بر بحران های اقتصادی داشته است؟
تاثیر اقتصادی داعش این بود که بلافاصله شروع به فروش نفت غیر قانونی کرد و حامیان آن ها نفت را می خریدند. اولین سوال این است که این گروه ها پول از کجا می آورند و از نظر مالی چطور تامین می شوند؟
یعنی یا داعش باید منابع مالی این کشورها را مفت به باد بدهند که تاثیر آن مستقیما بر اشتغال، بازار، مسائل مالی و حتی مسائل زیست محیطی فراوان است. مثلا با فروش نفت، آن ها را در بازارهای ترکیه و امارات و دوبی و جاهای دیگر به فروش رساندند. تاثیر جهانی این است که دیگر نمی توانید نفت را به قیمت استاندارد و پایه فروخت. چنانچه نفتی که تا دو، سه سال پیش 150 دلار فروش می رفته، در حال حاضر به چهل و چند دلار رسیده است. وقتی این گروه ها نفت را به قیمت بیست یا سی دلار می فروشند، اپک نمی تواند بیشتر از چهل دلار نفت را به فروش برساند. همچنین آنها میراث فرهنگی و… ملتها را نابود کردند.
در بعد دیگر به تبع وقتی در عراق و سوریه این بحران به وجود آمد حتی در محیط زیست منطقه، آب و هوای ساده و گرد و غبار شدید تاثیر داشت. در زمان صدام حسین سعی می کردند که گرد و غبار را کنترل کنند، اما در حال حاضر دیگر هیچ کنترلی وجود ندارد و این تاثیر اولیه آن است. داعش در مناطق جنگی جنگل و درخت و حتی حیوانات و جانوران محلی و بومی نیز نابود می کرد و تاثیرات آن هم بر همسایه ها و هم کشورهایی که مستقیما درگیر این جنگ ها آشکار شد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: با توجه به این وضعیت آیا حضور داعش می تواند منجر به گسترش تمام بحران ها در جهان اسلام شده و در همه ابعاد تاثیر منفی بگذارد؟
داعش در بعد سیاست، امنیت، احزاب، رسانه ، اقتصاد، کشاورزی ، صنعت ، انتقال پول و بانک و عوارض اثرگذار است. به لحاظ اجتماعی، طبقات اجتماعی را به هم می زند و هم شکاف و فاصله بین آن ها را زیاد می کند و فرهنگ و آموزش را به بیراهه می برد. به لحاظ حقوقی، نهادهای قانون گذار و ناظر و مجری آن را نابود کرده و از نظر اداری، با توجه به این که هر کشوری سبکی از سیستم اداری را دارد، آن ها را کاملا نابود کرده و فقط با زور حرف می زند و آن ها را با زور شمشیر اداره می کند. به لحاظ نظامی نیز به همین گونه است و به وحشیانه ترین شکل انسان را سر می برند یا رفتارهای عجیب و غریب مثل آتش زدن و … را انجام می دهند.
————————————
توجه : مسئولیت صحت و سقم مقالات، یادداشت ها و مصاحبه های منتشر شده به عهده نویسنده بوده و صرف انتشار به معنی تائید آن نمیباشد.
