آینده حضور نظامی امارات در بحران‌های منطقه‌ای،گفتگو با دکتر محمد جعفر آجرلو، کارشناس مسائل منطقه ای
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
امارات با مشارکت در جنگ یمن بر حضور نظامی خود در دیگر کشورها علاقه نشان داده و تلاش می کند حضور نظامی خارج از مرزهایش را حتی به افغانستان اعزام کند. .درآمد سرانه بالا در امارات عربي متحده به اين كشور اجازه داد تا يكي از بزرگ‌ترين بودجه‌هاي دفاعي در جهان عرب و يكي از بزرگ‌ترين بودجه‌هاي نظامي به نسبت جمعيت را در كل جهان داشته باشد .با وجود نيروي انساني كم، امارات عربي در عين حال يكي از واردكنندگان مهم تسليحات مي‌باشد و پای ثابت ائتلاف و جنگ های نظامی آمریکا در نقاط مختلف جهان به شمار می آید. گفتگوی زیر برای بررسی وضعیت و حضور نظامی و امنیتی امارات در خارج از مرزهای خود است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: حضور نظامی و امنیتی امارات در خارج از مرزهای خود چگونه بوده است؟
در ارتباط با حضور و نفوذ کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در مناطق پیرامونی و کشورهایی که عمدتاً دچار آشوب یا فروپاشی ابتدایی هستند از چند منظر قابل بررسی است. از یک سو بیشتر مربوط می‌شود به یک سری مسائلی که در این کشورها وجود داشته که این کشورها عمدتاً فاقد مشروعیت هستند و و دارای درآمدهای هنگفت ناشی از درآمدهای نفتی هستند. این مسأله باعث شده که یک خود بزرگ‌بینی در این کشورها به وجود بیاید که با توجه به اندازه جمعیت و حجم انبوهی از تسلیحاتی که در کشور خود انباشته کرده‌اند. در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس امارات به خاطر ویژگی‌های خاص خود مقدار عرض‌اندام بیشتری می‌کند. غیر از عربستان و عمان در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس می توان گفت امارات تقریباً بیشترین وسعت را دارد و از آن طرف جمعیت نسبتاً بیشتری نسبت به قطر، بحرین و کویت دارد. این مسائل باعث می‌شود که خود را بعد از عربستان یک کشور مقتدرتری ببیند. ضمن این که در یال جنوبی خلیج فارس قرار گرفته است و به واسطه طول سواحل در خلیج فارس برای خود موقعیت خاصی ببیند. اینها بحث‌هایی در ارتباط با موقعیت وجودی امارات است. اما اینکه چرا این کشورها مبادرت به دخالت یا حضور نظامی در کشورهای فرامنطقه‌ای می‌کنند. از چند منظر مورد بررسی است، یکی این که در بین کشورهای عربی ما شاهد خلا قدرت هستیم که این خلا قدرت باعث شده است که این کشورهای این چنینی که ثروت انبوهی دارند و از طرفی دیگر تسلیحات پیشرفته زیادی را انباشته کرده‌اند. از خلا قدرت در منطقه و خصوصاً در جهان عرب سوءاستفاده و ابراز وجود کنند. از طرف دیگر ایالات متحده آمریکا به همراه همپیمانانش برای مداخله در کشورهای دیگر (برای این که مشروعیت حضور نظامی خود را حفظ کند) نیازمند تعداد بیشتری از کشورهاست که در ائتلاف بین‌المللی او را همراهی کند. این کشورها به جهت خوش‌خدمتی به ارباب و به جهت نیاز متقابلی بین اینها و قدرت‌های بزرگ است مبادرت به این عمل می‌کنند تا بتوانند از این منظر برای خود پرستیژ بین‌المللی به دست آورند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: جدا از بحران لیبی و حضور بخشی از نیروی هوایی امارات احتمالاً در بخشی از سومالی در یمن و غیره در واقع در وضعیت کنونی چه اهداف دیگری از حضور نیروهای امنیتی و نظامی امارات در بحران‌های عمده منطقه‌ای وجود دارد؟
بحث دیگری بحث نیاز کشورهاست ایالات متحده آمریکا بعد از دخالت نظامی در افغانستان و بعد عراق متحمل لطمات زیادی شد. کشورهای بزرگ و ناتو در رأس آنها دنبال این هستند که به نوعی بخشی از هزینه‌های نظامی خود را اعم از هزینه‌های لجستیکی و هزینه‌های تلفات جانی را به دوش این کشورها اندازند. کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله امارات از جهت ابراز وجودی این عمل را انجام می‌دهند. ضمن این که تهدیداتی را به خاطر عدم مشروعیت و بحران مشروعیت در پیرامون خود حس کرده و بخاطر ترس از حرکت‌های افراطی می‌خواهند با حضور در این مناطق به زعم خود می‌خواهند از گسترش بحران‌های این چنینی به داخل جلوگیری کنند. بحث دیگری که شاید خیلی‌ها به آن توجه نکرده باشد انبوه سلاح‌هایی که انباشته و هزینه‌های زیاد انجام شده است. یعنی اگر قرار باشد از سلاح استفاده نشود، عملاً اصل خریدهای این چنینی و تجهیز ارتش زیر سوال می‌رود. در واقع نظامی که استخدام می‌کنید و به خدمت می‌گیرید و تسلیحاتی که می‌خرید زمانی می‌توانید برایش توجیه داشته باشید که بتوانید در گوشه و کنار از این تجهیزات حتی به صورت صوری از آنها استفاده کنید. لذا فضای داخلی این کشورها برای انجام مانورهای نظامی محدود بوده و کشورها نیازمند مانور هستند. همچنین روابط بین این کشورها با توجه به این که در داخل یک ائتلاف هم قرار دارد به نام شورای همکاری خلیج فارس حداقل در شرایط فعلی اجازه نمی‌دهد که درگیر اختلافات داخلی شود و نوعی انسجام نسبی وجود دارد و سعی می‌کنند جاه‌طلبی‌های و موقعیت‌های مانوری خود را به خارج از سرزمین‌های خود انتقال دهند. بنابراین حضور نظامی این کشورها در مناطق پیرامونی بخشی به این که می‌خواهند با حضور در این مناطق ضمن ابراز وجود کارآمدی نیروهای نظامی خود را هم به اثبات برسانند هم بر می‌گردد تا از موقعیت‌های به وجود آمده استفاده کنند، تا نیروهای نظامی با انجام مانورهای نظامی آبدیده‌‌تر شوند و ورزیده‌تر شوند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: آینده حضور نظامی امارات در بحران‌های منطقه‌ای چگونه خواهد بود و چند سناریو می‌توان ترسیم کرد؟
آینده حضور نظامی امارات تابعی است از مسائل بین‌المللی که هر چقدر اتکای حضور اینها در کشورهای پیرامونی قائم به ذات نیست. یعنی اگر امروز آمریکا خود را از منطقه بیرون بکشد کشوری مثل امارات یا قطر قائم به ذات بتواند حضور پیدا کند. مثال سوریه یا یمن است اگر امریکایی‌ها تحت هر شرایطی بخواهند پایشان را از بحران سوریه بیرون بکشند، قائم به ذات نیست و متکی به حضور قدرتها از جمله ایالات متحده آمریکا است. اگر قرار باشد تحت هر شرایطی حالا یا تحت فشارهای بین‌المللی یا داخلی در آمریکا و یا اروپا اتفاق بیفتد که مجبور شوند عرصه را خالی کنند و پایشان را کنار بکشند، عملا این کشورها قادر نخواهند بود در این کشورها حضور داشته باشند و اگر حضور داشته باشند خود به خود در رقابتی که با یکدیگر گرفتار خواهند شد (کما این که نیروهای اماراتی و قطری و عربستان به دلیل این که اهدافشان اهداف هماهنگی نیست و هر کدام دنبال علايق سیاسی در سوریه دیدیم ) و لذا حضور آمریکاست که آنها را منسجم در کنار هم نگه داشته است. هر گاه حضور آمریکا در اینجا کمتر شود اینها به صورت گریز از مرکز به نوعی از هم دور خواهد کرد. چرا اگر جاذبه کاهش یابد انسجام از دست خواهد رفت.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در وضعیت کنونی در کدام کشورها احتمال حضور نیروهای نظامی امارات بیشتر متصور خواهد بود؟
معمولاً کشورهایی که امارات در آن حضور پیدا می‌کند، بنا به شرایطی اقتدار دولت از بین رفته است و لذا نمی‌توانند در کشوری که دارای اقتدار نسبی است حضور یابند. مثلا عراق با وجود این که شاهد بحران‌های مختلفی است ولی حضور این کشورها را نمی‌بینیم. با وجود این که عراق برایشان حائز اهمیت است و مسائل داخلی در عراق و به نوعی حیاط خلوت آنها هم به حساب می‌اید. ولی هیچ کدام از کشورهای عربی نمی‌توانند در آن حضور پیدا کنند. زیرا عراق دارای حکومتی با اقتدار نسبی است اما امارات در کشورهای از هم پاشیده چون سوریه، لیبی، یمن یا در مقاطعی افغانستان، مالی حضور پیدا کرده است. لذا اگر چنین کشورهایی در پیرامون منطقه بوجود بیاید امارات قدرت عرض اندام خواهند داشت.
