ایالت بلوچستان پاکستان با ایران و افغانستان و دریای عمان هم مرز است. ایالتی وسیع و کم جمعیت است. وسعت آن ۳۴۷۱۹۰ کیلومتر مربع حدود ۴۴ درصد خاک پاکستان را تشکیل می دهد. بلوچستان پاکستان در درون مرز های خود دارای تضاد های فراوانی است که می تواند منطقه را تحت تأثیر قرار دهد. در همین راستا با توجه به مشکلات ناامنی در این ایالت و تداوم روند تجزیه طلبی و وضعیت موجود در این ایالت گفتگوی زیر به این مساله پرداخته است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: بلوچستان هر چند کم جمعیت ترین ایالت پاکستان (در حدود ۱/۵درصد است جمعیت) است ، اما از لحاظ اقتصادی و استراتژیک بسیار مهم است. بخش مهمی از انرژی پاکستان و منابع معدنی ،شامل ۳۶ درصد کل گاز و مقادیر زیادی ذغال سنگ ، طلا ، مس ، نقره ، پلاتین ، آلومینیوم ، و مهمتر از همه ، اورانیوم است و یک منطقه ترانزیت بالقوه برای خط لوله انتقال گاز طبیعی از ایران و ترکمنستان به هند و پاکستان می باشد. از سه پایگاه دریایی پاکستان دو پایگاه دریایی اورمارا و گوادر در سواحل ایالت بلوچستان قرار دارند. ریشه های بحران در بلوچستان پاکستان چیست؟
ما اگر به ۶۸ سال پیش یعنی به ۱۴ اوت ۱۹۴۷ که سالروز تشکیل پاکستان برگردیم، در آن زمان بلوچستان هنوز در خیلی از مناطق خودمختار بود و به پاکستان وصل نشده بودند. در طی یک سالی که بنیانگذار پاکستان زنده بود، تلاش کرد که این مناطق خودمختار را به پاکستان پیوند زند.این مناطق، حقوقی داشتند که به دنبال احیای این حقوق بودند. لذا وعده هایی به بلوچ ها در مورد تأمین حقوق آن ها داده شد. اما به تدریج دیده شد که حقوق بلوچ ها آن گونه ای که شایسته بود، محقق نشد. لذا بلوچ ها هر از گاهی مشکلاتی داشتند.حکومت های مختلفی هم سر کار آمدند، اما این حکومت ها قسمتی از حقوقی را که بلوچ ها طلب داشتند، به آن ها می دادند.
کشور پاکستان که ۶۸ سال پیش از استعمار انگلستان خارج شد، انگلیس در همان زمان هم که بعد از جنگ جهانی راضی به تشکیل پاکستان نبود. اما سری اهدافی را از این کار دنبال می کردند. آن ها به دنبال این بودند که کشوری به نام اسلام در مقابل شوروی تأسیس شود تا در مقابل جنگ سرد از آن استفاده کنند. اما انگلیس به همان شکل از تشکیل پاکستان راضی نبود و از همان ابتدا از نقاط ضعف پاکستان استفاده می کرد. به تدریج در بلوچستان گروه هایی با تحریک انگلیس و آمریکا با این هدف که برای خود به طور جداگانه تصمیم بگیرند و کشور را تاسیس کنند تأسیس شد. در شمال ایالت بلوچستان بیشتر پشتوها هستند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در چند سال گذشته مهم ترین احزاب و گروه های جدایی خواه در بلوچستان و پاکستان چه گروه هایی بودند؟
سازمان آزادی بخش بلوچ یکی از آن هاست.گروه های تجزیه طلب در بلوچستان پاکستان شاید هشت یا نه گروه باشند. برخی از آنها در راستای اهداف خود حرکت می کنند و برخی نیز از سوی امریکا، انگلیس و حتی هند در پوشش احقاق دست به ناآرامی در این ایالت می زنند. از بین این گروه ها می توان به سازمان آزادی بخش بلوچستان و ارتش آزادی بخش بلوچستان اشاره کرد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اگر بخواهیم نگاهی به وضعیت کنونی داشته باشیم، اصولا نگاه دولت به جدایی طلبی در بلوچستان و پاکستان چیست؟ و در سال های گذشته روند جدایی طلبی در پاکستان به چه صورتی بوده است؟
دو سال از حکومت نواز شریف می گذرد، صحبت هایی شده است و حق و حقوقی را در نظر گرفته اند. اخیرا یک سری از گروه های بلوچ سلاح ها را بر زمین گذاشتند، البته این قضیه بیشتر نمادین است. در چند سال اخیر این گروه ها بیشتر از انگلیس نشات می گیرند. مقر بیشتر گروه های جدایی طلب بلوچستان در لندن است. ولی بعد از سال ۲۰۰۱ که حکومت جدیدی در افغانستان تشکیل شد بیشتر از سوی کرزای مقداری به بلوچ ها کمک شد و از افغانستان مورد حمایت قرار گرفتند. هند هم در این زمینه مهم بوده است که پاکستان را قلبا به رسمیت نمی شناسد و در این ناآرامی ها دست دارد. تا بلوچ ها را به نوعی حمایت کنند و آن ها را علیه پاکستان تحریک کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: یعنی دولت افغانستان از جدایی طلبی در بلوچستان حمایت می کند؟
برخی از گروه های جدایی طلب بلوچستان از سوی دولت افغانستان و هند حمایت می شوند و به آن ها کمک می شود.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در شرایط کنونی نگاه آمریکایی ها به جدایی طلبی در بلوچستان چیست؟
آمریکا به بلوچستان چشم دوخته است. بلوچستان از نظر وسعت بزرگترین استان پاکستان است و از نظر جمعیت کوچک ترین آن هاست. با وجود این که این منطقه بسیار خشک است، اما در عین حال این ایالت کل گاز پاکستان را در خود دارد. معدن و گاز در خود دارد. از این ها که بگذریم، موقعیت استراتژیک بسیار مهمی دارد، به این ترتیب که در غرب و جنوب غرب با ایران هم مرز است. از شمال با افغانستان مرز مشترک دارد و از جنوب هم با اقیانوس هند هم مرز و موقعیت بسیار استراتژیکی دارد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: در شرایط کنونی تعداد نیروها و قدرت جدایی خواهان در بلوچستان چگونه است؟
گروه های جدایی طلب بیشتر هر کدام از برای خود سه تا چهار هزار نیرو در بلوچستان دارند، اما این افراد مشخصی به نوعی مخفی هستند و تحت تعقیب قرار دارند. چنانچه در بسیاری از مناطق بلوچستان و پاکستان که این گروه ها به نوعی حضور دارند، پرچم پاکستان در مدرسه ها به اهتزاز در نمی آید و از پرچم بلوچستان استفاده می کنند و در برخی مدارس مناطق بلوچستان سرود ملی پاکستان خوانده نمی شود و در عوض سرود آزادی بلوچستان را می خوانند. البته این موضوع هم وجود دارد که نقش هایی هم برای دولت منطقه ای پاکستان وجود دارد. اگر نگاه کنیم گاز در حوزه بلوچستان در کل منطقه پنجاب وجود دارد اما در خیلی از مناطق بلوچستان وجود ندارد. بنابراین این موضوع ظلمی به بلوچستانی ها بوده است. درآمدی که از گاز به دست می آید به مقداری که انتظار می رود به بلوچستان برسد اما بیشتر صرف پنجاب و مناطق دیگر می شود که این موضوع هم عاملی برای نارضایتی بلوچ ها بوده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: چه عواملی در آینده جدایی طلبی بلوچستان پاکستان نقش دارد؟
اگر دولت مرکزی پاکستان به فکر نیفتد و حقوق مشروع مردم بلوچستان را به آن ها ندهد، مردم بلوچستان آرام نمی نشینند و از طرف دیگر دشمنان پاکستان و انگلیس و آمریکا از این موضوع استفاده می کنند که بلوچستانی آزاد تشکیل شود. چنان که آمریکا به این منطقه سال ها قبل با این هدف که این منطقه را بر اساس زبان و مذهب و دین تجزیه کند، به این منطقه لشکرکشی کرده است، طبق نقشه های آمریکا مثلا تا سال ۲۰۲۰، بلوچستان دیگر در خاک پاکستان نخواهد بود. در صورتی که بلوچستان از پاکستان جدا شود، این تجزیه ها منجر به تجزیه دیگر کشورها نیز خواهد شد. متأسفانه دولت مرکزی پاکستان خود این بهانه ها را به دست دشمن داده است و دشمن نیز از این نزاع ها استفاده می کند. مسائل در آینده بستگی به دولت مرکزی پاکستان دارد که خوشبختانه در حال حاضر مذاکراتی شروع شده است و تعداد زیادی از گروه های مسلح تسلیم شدند و سلاح های خود را بر زمین گذاشتند، اگر این روند ادامه پیدا کند وحق و حقوق بلوچ ها به طور کامل پرداخت شود، احتمال حل شدن مسائل وجود دارد. در غیر این صورت دشمن از این مسئله استفاده خواهد کرد و امریکا مدت هاست که نقشه تجزیه پاکستان را در سر دارد.
