“آینده پژوهی و مطالعات سلامت و خودمراقبتی بر مبنای تمدن و تاریخ طب اسلامی“
دکتر محمدرضا شمس اردکانی
خدمت همکاران گرامی و حضار معظم عرض سلام، ادب و وقت بخیر دارم. تشکر ویژه از مؤسسه‌ی آینده‌پژوهی جهان اسلام و همچنین یونسکو که با کارهای فاخر و ماندنی خودشان در پاسداشت علم و فرهنگ و تمدن اسلامی و همچنین توسعه‌ی علم بسیار کوشا، مفید و مؤثر بودند؛ حقیقت مطلب آن این نیست مگر اینکه فعالیت‌های ویژه‌ی سرکار خانم دکتر مهنام که ما در دبیرخانهی شورای انقلاب فرهنگی فرهنگستان پزشکی هم خدمتشان هستیم، انشاءالله که این جلسه مفید باشد. وقت تنگ است من سعی می‌کنم کوتاه‌تر صحبت کنم که بتوانیم از نظریات همکاران بزرگوار، دانشمندان معظم که در جلسه حضور داشتند بهره ببریم. کار بسیار خوبی است که ما از آینده‌ی خود، خصوصاً از آینده‌ی جهان اسلام که ظرفیت بسیار بسیار بزرگی است، استفاده کنیم. لازمه‌ی این کار این است که ما گذشته، حال و آینده را با یک پلی به هم مرتبط کنیم و بتوانیم که از گذشته‌ی خود که گذشته‌ی بسیار غنی، پربار و دارای منابع و منافع بسیار زیادی بوده است ظرفیت‌سازی کنیم؛ ظرفیتی ایجاد کنیم که بتواند در طول زمان و در آینده مورد استفاده قرار بگیرد.
ظرفیت‌سازی یعنی چه؟ ما به‌عنوان کشوری که قدیمی‌ترین دانشگاه جهان را داشتیم، دانشگاه جندی شاپور که از طرف یونسکو (است نه یک مؤسسه و مرکز آموزشی) به عنوان دانشگاه هم معرفی شده است. یونسکو هزار و هفتصد و پنجاهمین سال تأسیس دانشگاه جندی شاپور را اعلام کرده که این یک ظرفیت است. چگونه بتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم؟ کاری که اکنون در یونسکو در حال نهایی شدن است و شکل‌گیری دبیرخانهی دانشگاه‌هایی با قدمت مثلاً بالای هزار سال، بالای پانصد سال، این می‌شود یک ظرفیت و یک کار ارزشمند بسیار خوب. ما اگر برگردیم به این ظرفیت و به چیزهایی که می‌تواند در گذشته وجود داشته و در آینده ما را به سرمنزل مقصود برساند شناسایی، احصاء و استفاده‌ی امروزین از آنها است.
در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران خصوصاً بعد از بیت الحکمه مشاهده می‌شود وقتی که روح اسلام در سرزمین پهناور و غنی اسلام دمید، به این عنصر حیاتی و ارزشمند اسلام توجه کردند؛ انشاءالله بتوانیم که این را پیش ببریم. به نظر می‌رسد که بتواند به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های خوب طب سنتی در حوزه‌ی سبک زندگی ما بتوانیم کارهای ارزشمندی انجام بدهیم که در جهان اسلام می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد و در حقیقت شاید اگر که اغراق نباشد بعضی از سرنوشت‌ها را به گونه‌های دیگر رقم بزند؛ چون بحث سلامت و بحث درمان امروزه یکی از جدی‌ترین بحث‌های حوزه‌ی اجتماعی است.
به گفته‌ی دبیر کمیسیون و سمینار اقتصادی پزشکی حوزه‌ی سلامت که در سال 96 برگزار شده اعلام کرده گردش حوزه‌ی سلامت در ایران 140 هزار میلیارد تومان است که اگر با وضعیت امروزی مقایسه کنیم یک رقم نجومی قابل توجه است. ورود به این عرصه‌ها می‌تواند هم در حوزه‌ی اقتصادی، هم در حوزه‌ی اجتماعی و هم حوزه‌ی سلامت با هم کارساز باشد. به نظر می‌آید که برای اینکه وقت زیادی از بزرگوارانی که توفیق دارم در خدمتشان هستم و مسلماً بحث‌هایشان از بحث‌های من جذابتر، بهتر و مفیدتر خواهد بود، نگیرم سخن خود را کوتاه می‌کنم.
یک پیشنهاد اینکه در حوزه‌ی آینده‌نگری جهان اسلام که به همت دوست و برادر و یار دیرین جناب سردار دکتر صفوی که از یادگارهای مؤثر و تابناک دوران دفاع مقدس و دوران شکوفایی انقلاب هستند، خواهش کنم که در این مسیر حتماً بخش آینده‌نگری، آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی حوزه‌ی سلامت در فرهنگ و تمدن جهان اسلام هم داشته باشند که می‌شود کارهای مفیدی انجام داد؛ یکی از دلایل آن هم این است که در حال حاضر زبان جهان اسلام زبان عربی است و عمده‌ی مکتوبات ما هم به‌دلیل وضعیتی که در آن زمان بوده است به زبان عربی است. یک تشکیلات مابین کشوری و مابین دولی می‌تواند در این زمینه مؤثر و مفید باشد و امیدوارم که ما بتوانیم نقشی را در ارتباط گذشته، حال و آینده برای ایجاد ظرفیت‌های جدید داشته باشیم.
والسلام علیکم و رحمة الله.
