اخیرا طرح تجزیه یمن به دو بخش شمالی و جنوبی بررسی شده است. در این بین طرح ایجاد دولت شمالی و جنوبی در یمن می تواند ابعاد گسترده تری داشته باشد.در همین راستا برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با دکتر قربانعلی محبوبی داشته ایم.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: احزاب، گروههای و جریان های داخلی مدافع تجزیه یمن چه گروه هایی هستند ؟
گروههایی که از طریق اتحاد یمن احساس کردند استقلال خود را از دست دادند پیگیر روند تجزیه یمن هستند. اکنون در واقع فرصتی برای ایفای نقش جنوبی ها است. بحث القاعده در جنوب نیز اهمیت دارد. برخی از کشورهای منطقه به القاعده علیه الحوثی ها کمک می کنند تا تاثیر خود را در منطقه داشته باشند. بنابراین درصورت شکل گرفتن فتنه ای در این قسمت، منطقه دچار مشکل خواهد شد و حضور سنتی القاعده به شکل جدی تبدیل خواهد شد. به ویژه آنکه یک نوع دشمنی نیز با الحوثی ها دارند که بیشتر کمک می کنند. لذا جنوبی ها بیشتر دنبال تجزیه هستند و پس از آن عربستان به دنبال تجزیه این کشور است، زیرا آنقدر قدرت رویارویی با الحوثی ها را در شمال ندارد، به همین جهت تلاش می کنند شمالی ها را از دریا محرم سازند به ویژه طرح تقسیم به منطقه که موفق نشدند، بحث بر این است که در شرایط کنونی برخی از جنوبی ها و حتی آمریکایی ها نیز از تجزیه شدن یمن ناخشنود نیستند. در واقع می توان گفت گروههایی که با الحوثی ها و انقلاب یمن هم پیمان شده اند، به دنبال اتحاد و وحدت یمن هستند و بخشی از جنوبی ها، عربستان و آمریکا با عبد ربه منصور الهادی به دنبال مطرح کردن بحث تجزیه هستند . به همین سبب منصور عبد ربه را به میدان فرستاده و از او اعلام حمایت کردند. به گونه ای که سفارت خانه ها را به جنوب بردند. این حرکات حاکی از آن است که آن ها قصد داشتند عدن را پایتخت یمن اعلام کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اهداف حزب آقای علی عبدالله صالح چیست؟
علی عبدالله صالح در این بازی سعی کرده که به شمالی ها توجه کند. گرچه منصور ربه قبلا در این گروه قرار داشت و نفر دوم آن ها بود، اما صالح در این زمینه سعی کرده با قضایا بازی کنند و با الحوثی ها نشست هایی داشته باشند و تاکنون اعلام جدایی نکرده اند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: اهمیت ژئوپولیتیکی جنوب یمن چیست ؟
جنوب یمن از نظر جغرافیایی به دریای سرخ متصل است و تنگه باب المندب در آن قرار دارد و سالانه بیست و سه هزار کشتی از آن عبور می کند، اگر منطقه دریای سرخ وجود نداشته باشد، تنگه سوئز از اهمیت ساقط می شوند. در واقع از طریق این تنگه ارتباط ها برقرار می شود و لذا از تنگه های استراتژیک دنیا محسوب می گردد. بخش اعظم انرژی های دنیا از این منطقه عبور می کند. اگر در این منطقه ناامنی بیشتر شود هیچ کشوری نمی تواند از آن عبور کند. بحث ژئوپولیتیک و عبور کشتی های حامل انرژی بسیار اهمیت دارد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: گروه های تندرو و سلفی تا چه اندازه خواستار تجزیه یمن هستند؟
به نظر می رسد گروههای القاعده ای بیشتر خواستار تجزیه یمن باشند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: توان و پتانسیل نظامی، امنیتی و اقتصادی جریان هایی را که خواهان جدایی یمن هستند، تا چه اندازه است؟
در طی این مدت به نظر می رسد آن تلاش زیادی برای بالابردن وزن سیاسی خود کردند، با آوردن آقای عبدالمنصور به جنوب یمن نیز به دنبال سنجش قدرتشان بود. به نظر می رسد اندازه ای که الحوثی ها در جنوب یمن نفوذ دارند گروههای دیگر چنین قدرتی ندارند. حتی القاعده نیز در جنوب تلاش کرده اما تاکنون نتوانسته است مانند داعش در سوریه و عراق موثر باشند. این جریان ها وزن بالایی ندارند، اما برای ایجاد ناامنی در منطقه ای، پتانسیل دارند. یعنی پتانسیلی که بتوانند یک کشوری را در جنوب یمن تشکیل دهند ندارند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه ارتش به تجزیه یا وحدت یمن چیست؟
به نظر می رسد احساس ارتش این است که مخالف نفوذ کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای به ویژه عربستان است . به همین جهت هم در انقلاب یمن همراه مردم و الحوثی ها بودند و هم در قضایای اخیر با الحوثی ها هست. حتی بخشی از ارتش جنوب یمن نیز با الحوثی ها اعلام وفاداری کرده اند. به نظر می رسد ارتش نقش واقعی خود را در این مسئله تجزیه انکار کرد. ارتش با تجزیه موافق نیست زیرا در صورت تجزیه یمن بیشترین آسیب را خود ارتش متقبل می شود. در این زمینه ارتش نقش خوبی را ایفا کرد.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: بازیگران مدافع و مخالف نظام حوزه بین الملل در روند تجزیه یمن کدامند؟
غربی ها در ظاهر امر به تجزیه اشاره ای ندارند، اما به نظر می رسد فی نفسه مخالف تجزیه نیز نباشند. زیرا در محافل سیاسی اعلام می کنند الحوثی ها – یا شیعه های یمن از ایرانیان هستند. سیاست اعلامی غربی ها و آمریکایی ها این است که یکپارچه باشد. اما در باطن از به چالش افتادن یمن ناراحت نیستند. به نظر می رسد در بحث فرامنطقه ای و کشورهای اروپایی حامی تجزیه هستند و حتی برخی از سفارت خانه های خود را به عدن بردند، اما در ظاهر چیزی را نشان نمی دهند که دچار مشکل شوند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: نگاه روسیه و چین به تجزیه یمن چیست؟
روسیه و چین از یکپارچگی ملت دفاع کرده اند و به همین دلیل در شورای امنیت در بخش هایی که حساس بود مانع از بردن الحوثی به بند هفتم شدند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: رویکرد کشورهای عربی مانند مصر نسبت به تجزیه یمن چیست؟
کشورهای عربی قصد ندارند خود را با مشکل درگیر کنند. به همین جهت در این مورد به صورت جدی وارد نشده اند. گرچه به عربستان نیز توجه دارند و آقای سیسی به عربستان رفت و دیداری با سلمان داشت. این گروه ها نیز در ظاهر مخالف و در پنهان به نظر از تجزیه حمایت کنند.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام: شرایط دستیابی به روند تجزیه چیست؟
اگر مردم در صحنه وارد نشوند تجزیه رخ میدهد، گرچه تاکنون وارد صحنه شدند و به الحوثی ها لبیک گفته اند و خواستار راهپیمایی برای انقلاب یمن شدند و در صحنه ها شرکت کرده اند. لذا در صورت عدم حضور مردم گروه های تجزیه طلب میدان داری خواهند کرد، اما اگر مردم حضور داشته باشند عقب نشینی رخ می دهد و تجزیه هم موفق نخواهد شد. بنابراین حضور مردم و رهبری الحوثی ها که تا کنون با درایت برخورد کرده اند، مانع تجزیه یمن خواهد بود.
به نظر می رسد تجزیه یمن بیشتر از آنکه شانس اجرایی شدن داشته باشد بیشتر بازی ای است که برای اخذ امتیاز انجام می شود. زیرا در صورت اجرایی شدن جدایی یمن قانون اساسی و بسیاری از عوامل آن ها به هم می ریزد. در واقع این حرکت برای اعمال فشار بر الحوثی ها است، تجزیه شکل واقعی به خود نخواهد گرفت و برای به دست آوردن امتیاز های سیاسی و منافع غرب، و کشورهای دیگر عربی را در منطقه یمن جدید است. حتی ارتش در جنوب هم تاکنون تبعیت نکرده است، پس باید گفت این طرح بیشتر برای کسب امتیازهای سیاسی و برای به روی کار آوردن عبده ربه المنصور بر سر قدرت است و حتی احتمال هایی نیز مطرح است که برای بار دوم وی در این شورا شرکت داده شود.
