گردهمایی تخصصی «ایران و ترتیبات امنیتی منطقه» از سوی گروه محیط پیرامونی و بین‌الملل دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی با همكاری مؤسسۀ آینده‌پژوهی جهان اسلام به‌عنوان پیش‌نشست اولین همایش ملی «ایران و همسایگان» با حضور اساتید، دانشجویان، خبرگان مراكز مطالعاتی و كاربران این حوزه در قالب دو پنل در این دانشگاه در تاریخ 14 آذرماه 1400 برگزار گردید. سخنران ویژۀ این همایش، ریاست محترم دانشگاه، سردار احمدی‌مقدم بود.
عناوین سخنرانان و سخنرانی‌ها
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقۀ شبه‌قاره، با سخنرانی آقای سعادت شریفی‌پور
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقۀ آسیای میانه، با سخنرانی آقای دكتر داریوش صفرنژاد
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی قفقاز، با سخنرانی آقای دكتر علی علیزاده
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی خلیج فارس، با سخنرانی آقای دكتر آرش صفار
- جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقۀ شامات، با سخنرانی آقای دكتر عباس چگینی
سخنرانان در این همایش بر این امر تأكید کردند كه جایگاه جمهوری اسلامی در مناطق پیرامونی با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آن، همخوانی ندارد و علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته باید توجه بیشتری به همسایگان مبذول گردد و سیاست همسایگی به‌عنوان اصلی اولویت‌دار در دولت فعلی مورد توجه قرار گیرد. بنابراین تقدم رویكردهای اقتصادی به‌همراه پیوستگی‌های اقتصادی درون‌منطقه‌ای بر رویكردهای امنیت‌گرایانه می‌تواند دریچه‌ای متفاوت برای همكاری‌های منطقه‌ای ایجاد نماید. این امر در ذیل سیاست اولویت‌بخشیدن به كشورهای همسایه، امكان‌پذیر است.
مؤلفه‌های فرهنگی، تمدنی، ژئوپلیتیكی، امنیتی و سیاسی، جمهوری اسلامی ایران را بخش جدایی‌ناپذیر ترتیبات امنیت منطقه قرار داده است كه با درك راهبردی و همكاری‌های اقتصادی، جایگاه ایران در ترتیبات امنیتی كشورهای همسایه تقویت می‌گردد.
مهم‌ترین چالش‌ها برای جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات امنیتی منطقه‌ای شامل موارد زیر بیان گردید:
- عدم درك راهبردی؛
- نداشتن نقشۀ راه و سند جامع همكاری؛
- دخالت كشورهای فرامنطقه‌ای؛
- اقدامات امنیت‌زدای رژیم صهیونیستی؛
- وجو رویكرد واگرایانه در منطقه.
در همین راستا، سخنرانان بر این امر تأكید داشتند كه ترتیبات امنیتی كشورهای پیرامون تأثیر بسزایی در امنیت كشور، توسعه و پیشرفت اقتصادی و نیز صلح پایدار در منطقه خواهد داشت. با توجه به تغییر اولویت سیاست خارجی آمریكا از غرب آسیا به آسیا پاسفیك و خروج اجباری آن از منطقه، فرصت مغتنمی است که دولت‌های منطقه، هم‌گرایی و همكاری را به‌عنوان اصلی پایدار در سیاست منطقه‌ای پیگیری نمایند. بنابراین ضروری است سیاست همسایگی در اولویت راهبردی و عملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.
