داعش سالانه مبارزین بسیاری را از سراسر جهان به خود جذب می کند و بسیاری از آنها با اشتیاق تمام در جبهه های نبرد داعش حضور می یابند. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که این گروه تروریستی و خشونت طلب از چه ابزارهایی برای ترغیب پیکارجویان خود بهره می برد. چرا که برطبق شواهد، آنچه از رفتار‌های این گروه برمی‌آید، نه جنگ فرقه‌گرایانه بلکه تحصیل قدرت سیاسی- حاکمیتی و کسب درآمدهای کلان از این مسیر است. آیا گروه داعش با وعده های مالی افراد را به خود جذب می کند یا مسائل دیگری هست که در ترغیب آنها نقش دارند.
برطبق تحقیقاتی که انجام شده، این تروریست ها در چارچوب داعش، برای جهاد در راه اسلام(البته با برداشت خاصی که از آن ارائه می دهند) هیچ محدودیتی برای خود قائل نیستند و از تمام ابزارها و تسلیحات بدین منظور بهره می گیرند. جنگ برای آنها جنگ بین نیروهای خدا و شیطان است. مسلمانان غیرسیاسی و یا مسلمانانی که در مقابل خواست این افراط گرایان مقاومت می کنند از نظر آنها، دشمنان خدا هستند چرا که تمام مسلمانان می بایست در جهاد و جنگ مقدس آنان شرکت کنند(اسپوزیتو، 2015). در اندیشه آنان مهمترین شاخصی که می‌تواند عزت اسلام را بازگرداند، جهاد (با برداشت خاصی که از آن دارند) است. در واقع الگوی آرمانی ساخته شده برای آنان، بازگشت به فهم سلف از دین است.
دموکراسی با اسلام در تقابل است. قوانین بشری را نباید بالاتر از قوانین الهی قرار داد. شریک قائل شدن برای خدا گناه کبیره است؛ بنابراین تمام کسانی که دمکراسی و قوانین آن را قبول دارند، در راه ضلالت هستند. آنها قوانین ساخته و پرداخته بشر را بالاتر از قوانین الهی می دانند. مسلمان های دمکرات و معتدل وجود خارجی ندارند. آنها مسلمان نیستند، بلکه مرتدند. برای مسلمان هیچ کس در کنار خدا قرار نمی گیرد. حق وضع قوانین فقط از آن الله است و نه مجلس مقننه. رسول الله (ص) با دین خدا به سوی ما آمد. این دین را رسول الله با جهاد تثبیت کرد و نه با انتخابات و شوراها، که در آن هر کس بتواند نظر خودش را بگوید که آیا با اسلام موافق است یا مخالف. انتخابات یعنی کفر و بی ایمانی و مبارزه با خدا و رسول الله.
اینها تنها بخشی از اعتقادات این پیکارجویان است که توسط خودشان ابراز گردیده است و تودنهوفر در تحقیق میدانی خود به آنها اشاره نموده است. این تروریست ها در بسیاری از موارد به صراحت اعلام نموده اند که «مهم نیست که ما پیکارجویان تعدادمان کم است. می دانیم که در نهایت پیروزی با ماست» از دیدگاه آنان هر ساعت جنگیدن در خط اول جبهه به اندازه 60 سال عبادت است (تودنهوفر، 1394 :54 – 98)». بر طبق آرمانی که ایدئولوژی این گروه بر آنان تعریف شده آنان معتقدند اگر کارها به دلخواه آنها پیش برود، دولت اسلامی به دوران طلایی اندلس باز خواهد گشت و کانون علم و دین خواهد شد. در واقع می توان اذعان نمود که تمام این عقاید در میان این تروریست ها، نتیجه تبلیغ و نهادینه شدن ایدئولوژی افراط گرایی در میان آنهاست.
در زمینه مربوط به ایدئولوژی این گروه مانند سایر همتایان خود عمل می نماید. در واقع ایدئولوژی در میان افراط گرایان، ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاسی و اقتصادی آنهاست و در این مسیر از ذهنیت سازی و نهادینه نمودن اصول ایدئولوژیک خود در میان پیروانشان برای دستیابی به مطامع سیاسی خود بهره می برند. در نتیجه آموزش های آنان برای پیکارجویان خود (تروریست ها) «شخصیت و هویت فردی تروریست ها در قالب گروه یا سازمان دچار استحاله شده و در نتیجه هویت فردی رنگ باخته و جای خود را به هویت جمعی می دهد(عبداله خانی،1386 :70)».
البته ناگفته پیداست که غیر از این ایدئولوژی عوامل دیگری نیز به عنوان عوامل ساختاری در جذب و ترغیب افراد برای پیوستن به گروه تروریستی داعش موثرند. «عواملی نظیر منفعت‌جویی، احساس هویت‌یابی با گروههای تروریستی، باورهای فرد و همگرایی ایدئولوژیک با گروههای تروریست، نقص در فرایندهای اجتماعی شدن، تجارب زندگی مشقت‌بار و احساس نارضایتی از زندگی و توانایی تصور گزینه‌های دیگر نقش دارند(اشرف نظری و همکار، 1393)».
منابع
اشرف نظری، علی و عبدالعظیم السمیری(1393)، بازخوانی هویت دولت اسلامی در عراق و شام (داعش): فهم زمینه‌های فکری و سیاسی – اجتماعی، فصلنامه علوم سیاسی، سال 17، ش 68، زمستان.
تودنهوفر، یورگن(1394)، نگاهی از درون به داعش: 10 روز در دولت اسلامی، ترجمه رحمان افشاری، تهران: مهراندیش.
عبداله خانی، علی(1386)، تروریسم شناسی، تهران : موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
Esposito, John L(2015), Islam and Political Violence, Religions 2015, 6,
جهت ارجاع دانشگاهی:
طالبی، معصومه. “ایدئولوژی سازی و ترغیب پیکارجویان داعشی برای مبارزه”.موسسه آینده پژوهی جهان اسلام. 1 تیر 1395.
