چرایی تحکیم روابط میان چین و ترکیه
مترجم مریم قهرمانی
همیشه در رابطه میان ترکیه و چین، افت و خیز های متعددی وجود داشته است. زمانی که روابط دیپلماتیک بین این دو کشور در سال 1971 برقرار شد، هیچ یک از این کشور برای تقویت و تحکیم این روابط گامی برنداشتند. در دهه پایانی قرن بیستم، سطح روابط میان دو کشور پیشرفت داشته و حتی آغاز همکار محدود نظامی هم فراهم شد.
در پانزده سال ابتدایی قرن حاضر، حجم روابط تجاری میان دو کشور به میزان قابل توجهی ارتقا داشت تا حدی که از 1 میلیارد دلار در سال 2000 به حدود 30 میلیارد دلار در سال 2015 رسید. این کشورها اکنون در حال تقویت روابط آینده خود هستند که نشان دهنده تمایل ترکیه به مشارکت در طرح جاده و کمربندی چین و مناقشات دولت چین با اقلیت مسلمان اویغور در این کشور است.
در 3 اوت 2017، وزرای خارجه دو کشور برای صحبت بر سر روابط در پکن دیدار و گفتگو کردند. در پایان این دیدار وزیر خارجه ترکیه با این ادعا که امنیت چین و ترکیه به هم مرتبط هستند، اذعان داشت که دولت ترکیه از انتشار هرگونه مطلب ضد کشور چین در رسانه های این کشور خودداری خواهد کرد. موضوع مورد بحث در این دیدار، مقاله های روزنامه ترکی درباره جمعیت اویغور در چین بود.
این اظهارات درست یک سال پس از تلاش نافرجام کودتای ترکیه در سال 2016 صورت گرفت. از این اتفاق تا کنون، دولت ترکیه بیش از 150 بنگاه رسانه ای ترکیه را تعطیل و بیش از 160 نفر از روزنامه نگاران را زندانی کرده است. این تهدیدات برای آزادی مطبوعات ترکیه با هدف نزدیکتر شدن به چین بیان شده و با این هدف پنهان صورت گرفته که رجب طیب اردوغان تمایل به تغییر نگرش نسبت به اویغورها را در ذهن دارد.
اویغورها اقلیت قومی ترک با مذهب مسلمان سنی هستند که در منطقه سین کیانگ در جنوب غربی چین زندگی می کنند. این اقلیت در مبارزه دائم با دولت پکن بر سر مطالبه خود برای داشتن یک دولت مستقل و جدا هستند. صدها، شاید هزاران اویغور از سین کیانگ به مقصد ترکیه فرار کرده اند؛ چرا که ترکیه به دلیل قرابت ها و اشتراکات مذهبی و فرهنگی متعدد، مکانی آشنا و دوستانه برای آنها قلمداد می شود.
دولت در پکن بارها هشدار داده است که برخی از این پناهندگان، که تعداد دقیق آنها مشخص نیست، از اعضای سازمان های تروریستی در سوریه و عراق هستند که امکان بازگشت آنها به چین برای انجام اقدامات تروریستی وجود دارد. مقامات چینی بر این باورند که کاهش اعلام این پدیده در رسانه های ترکیه به کاهش و مبارزه با آن کمک خواهد کرد.
رئیس جمهور ترکیه در گذشته گفته است که “اویغورها نماد فرهنگ اصلی و باستانی ترکیه هستند”. وی خود را محافظ آنها دانسته و بارها برای طرز رفتار صورت گرفته با اویغورها در سخنان خود به دولت چین حمله ور شده است. به عنوان مثال، در سال 2009، اردوغان در رابطه با ناآرامی های خشونت آمیز در منطقه سین کیانگ گفت که این رویدادها نسل کشی بوده و از دولت چین درخواست کرد که فقط نظاره گر این اتفاقات نبوده و به راحتی از کنار آن رد نشود.
با این وجود، از سال گذشته، اردوغان لحن خود را تغییر داده است. وی در جهت تحکیم روابط دو کشور گام برمی دارد که اوج آن دیدار اخیر وزرای امور خارجه دو کشور در پکن بود؛ با اعلام این موضع که امنیت چین و ترکیه به هم گره خورده است.
تغییر نگرش اردوغان نسبت به چین در کل و اویغورها به صورت ویژه، منجر به یک جنبش ملی گرایانه- مذهبی در ترکیه می شود که دربرگیرنده پایگاه اصلی حمایتی خود اردوغان است. باید دید که آیا رئیس جمهور ترکیه می خواهد با هر دو طرف بازی کند یا نه – از یک طرف تغییر نگرش نسبت به چین و دیگری نسبت به حامیان خود.
اردوغان به خوبی می داند که موقعیت جغرافیایی ترکیه، ارتباط قاره ای بین اروپا و آسیا، به شدت برای طرح جاده و کمربندی (BRI) چین اهمیت دارد، و بنابراین موجب نزدیکتر شدن همکاری ترکیه با چین شده و منجر به ایجاد قدرت بیشتر برای وی می شود. همین محاسبات باعث شده است که بیشتر از آنکه به گذشته و اویغورها بپردازد، به آینده توجه داشته باشد.
علاوه بر این، شکست آمریکا در حل مناقشات خاورمیانه و تسلیم آمریکا در برابر ایران در قرارداد هسته ای به میزان قابل توجهی از علاقه ترکیه به عضویت در بلوک کشورهای تحت رهبری ایالات متحده کاسته است. شکست پیاپی ترکیه در پذیرفته شدن توسط اتحادیه اروپا، مقامات ترکیه را به درک این مطلب سوق داده است که ترکیه به گروه کشورهای موسوم به کشورهای “غربی”، دارای ارزش های غربی، تعلق ندارد.
این حقیقت که اینترنت چین هر روز بیشتر و بیشتر محدود می شود، و استفاده از شبکه های وی پی ان نیز به زودی ممنوع اعلام می شود، نشاندهنده آن است که رهبری چین هیچ مشکلی در ایجاد محدودیت رسانه ای ندارد. اردوغان، به عنوان یک شخصیت عشیره ای، تصمیم گرفته است که هرگونه انتقاد از جانب ترک ها، که اویغورها را مانند برادران خود می دانند، را نادیده بگیرد؛ تصمیمی که آشکارا با مقامات چین هماهنگ شده است. در عوض، چین به رشد اقتصادی ترکیه کمک خواهد کرد.
از آنجاییکه رژیم ترکیه از قبل مشغول به ایجاد محدودیت در آزادی رسانه های خود بوده است، خیلی برای دریافت موافقت از طرف چین به زمان نیاز ندارد. زمان نشان خواهد داد که آیا رابطه چین- ترکیه ثبات خواهد داشت و اینکه آیا پایگاه اردوغان به آن اجازه خواهد داد که با نادیده گرفتن اقلیت اویغورها از مزایای رابطه با چین بهره برداری کند. اظهارات اخیر نشان می دهد که این ائتلاف به خوبی پابرجا خواهد ماند، چراکه هیچ یک از طرفین، هیچ جایگزین مناسب دیگری در اختیار ندارند.
v مسئولیت صحت و سقم مطالب موجود در یادداشت ها،مقالات و مصاحبه های منتشر شده در سایت به عهده نویسنده بوده و انتشار آنها الزاما به معنی تایید مطلب یا بیانگر دیدگاه های موسسه نمی باشد.
منبع:
