از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی، داعش بسیاری از مناطق تحت کنترل و تصرف خود در عراق، سوریه و لیبی را از دست داده و متحمل شکست‌های سنگینی شده است. به دنبال شکست‌های متوالی داعش در میدان‌های نبرد در عراق، سوریه و لیبی این سازمان سعی کرده است که فعالیت‌های تروریستی خود را در این سه کشور افزایش دهد. در همین پیوند پایگاه تحلیل داده IHS در گزارش اخیر خود از تشدید حملات تروریستی داعش در عراق، سوریه و لیبی در سه ماهه اول سال ۲۰۱۶ خبر داده است. براساس گزارش مؤسسه آی. اچ. اس، حملات تروریستی داعش منجر به کشته شدن ۲۱۵۰ نفر شده که در مقایسه با سه ماهه قبل از آن ۴۴ درصد افزایش داشته و بیشترین میزان در میان سه ماهه‌های یک سال است. طی دو هفته اخیر نیز داعش به ایجاد موج جدید و گسترده‌ای از بمب‌گذاری و حملات انتحاری اقدام نموده است. در این بین شدید‌ترین عملیات تروریستی داعش در عراق در منطقه الکراده بغداد بوده است. در واقع، این عملیات یکی از خون‌بار‌ترین فعالیت‌های تروریستی از سال ۲۰۰۳ تاکنون در عراق بوده است که در آن حدود ۲۹۲ نفر کشته شدند.
البته داعش علاوه بر عراق، سوریه و لیبی، به فعالیت‌های تروریستی دیگری در کشورهای هم‌مرز با سوریه اقدام نموده است. در ۲۱ ژوئن انفجاری در یکی از مواضع نیروهای اردن واقع در منطقه «الرکبان» در مرز مشترک این کشور با سوریه رخ داد. در جریان این انفجار ۵ مرزبان اردن و یک نیروی دفاع مدنی و یک نیروی امنیتی اردن کشته و ۱۳ نفر دیگر زخمی شدند.
منطقه القاع لبنان واقع در مرزهای این کشور با سوریه نیز در ۲۷ ژوئن شاهد هشت انفجار انتحاری بود که منجر به کشته شدن شش نفر و زخمی شدن ۳۰ تن دیگر شد.
همچنین در ۲۹ ژوئن یک سری انفجارهای مرگ‌بار میان جمعیت در فرودگاه بین‌المللی آتاتورک استانبول رخ داد که بر اثر آن ۴۱ نفر کشته و ۲۳۹ نفر زخمی شدند.
در عملیات دیگر داعش هفت نفر مسلح در 1 جولای با حمله به رستورانی در محله دیپلماتیک داکا پایتخت بنگلادش حدود 35 نفر را به گروگان گرفتند. عملیات گروگانگیری در نهایت با ورود نیروهای ویژه ارتش و پلیس و کشته شدن 20 گروگان، 2 مامور پلیس و 6 مهاجم و نیز دستگیری یکی از مهاجمان پایان یافت.
در ۴ جولای نیز عربستان سعودی با موج جدیدی از حملات انتحاری روبه‌رو شد؛ اولین حمله با یک انفجار انتحاری در نزدیکی کنسولگری آمریکا در شهر جده آغاز شد، سپس مسجدی در منطقه شیعه‌نشین قطیف هدف قرار گرفته شد و در نهایت مسجدالنبی در شهر مدینه مورد هدف قرار گرفت، دو حمله اول تلفاتی نداشت اما انفجار در نزدیکی مسجدالنبی چهار کشته بر جای گذاشت.
در 5 جولای نیز دو نفر از حامیان و هواداران گروه تروریستی داعش با پرتاب نارنجک به یک باشگاه شبانه در ایالت سلانگور مالزی باعث جراحت 8 نفر شد.
در 14 جولای نیز در جریان جشن روز ملی فرانسه در شهر نیس واقع در جنوب شرق این کشور یک جوان تونسی تبار هوادار داعش با یک کامیون جمعیت حاضر را زیر گرفت که در جریان این حادثه دست کم ۸۴ نفر کشته شدند.
علاوه بر آن، عوامل و نیروهای وابسته به داعش قصد انجام چندین عملیات بزرگ تروریستی در تهران را داشتند، که توسط وزارت اطلاعات خنثی‌سازی شد و حدود ۱۰ تروریست دستگیر شدند. مدیریت اطلاعات ارتش لبنان نیز موفق به خنثی‌سازی دو عملیات تروریستی داعش در یکی از مراکز توریستی و یک منطقه پرجمعیت این کشور شد. مقامات کویتی نیز از خنثی‌سازی سه حمله تروریستی در این کشور که قصد داشتند به مساجد و مکان‌های عمومی حمله کنند خبر دادند.
حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا حملات تروریستی داعش اخیراً افزایش یافته است و اهداف داعش از ایجاد موج جدیدی از بمب‌گذاری و حملات انتحاری چیست؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت که دلایل مختلف و متعددی در افزایش عملیات تروریستی داخلی و برون‌مرزی اخیر داعش نقش داشته‌اند که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.
مهم‌ترین دلیل افزایش عملیات تروریستی داخلی و برون‌مرزی داعش به تشدید فشارهای نظامی در جبهه‌های عراق، سوریه و لیبی برمی‌گردد. داعش از ابتدای سال ۲۰۱۶ شهرهای مهمی در عراق همانند تکریت، الرمادی، بیجی، الانبار و فلوجه را از دست داده و پایگاه اصلی آن در عراق یعنی موصل نیز در آستانه آزادسازی است. این سازمان در سوریه هم با تهدید‌ها و چالش‌های بزرگی بعد از تدمر و الشدادی از جمله در مقابله با گروه موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» در منبج مواجه است. داعش در لیبی نیز بیشتر پاپگاه‌های خود را از دست داده است و شکست‌های سنگینی را متحمل شده است. از همین‌رو داعش سعی دارد با افزایش حملات تروریستی، علاوه بر پنهان کردن شکست‌های اخیر خود، شکست‌ناپذیری خود را به رخ بکشد و موازنه داخلی نیرو‌ها را به نفع خود نشان دهد.
اقدامات تروریستی برون مرزی داعش در چند کشور مختلف نیز حامل پیامی است برای این کشورها و ائتلاف بین‌المللی که این سازمان اگرچه مناطق متعددی را از دست داده است اما هنوز از توانایی و قدرت کافی برخوردار است و قادر است که در قاره های مختلف اقدامات تروریستی انجام دهد و کشورها را ناامن و بی‌ثبات کند.
دلیل دیگر اقدامات تروریستی اخیر داعش در اردن، ترکیه، عربستان سعودی و فرانسه نیز حاوی پیام و هشداری است برای این کشورها که از ائتلاف جنگ علیه آن خارج شوند یا در غیر این صورت باید منتظر حملات بیشتری از سوی عناصر این سازمان باشند. این کشورها در ابتدای شکل‌گیری داعش حمایت‌های متعددی را به صورت مستقیم و غیر مستقیم به منظور سرنگونی دولت بشار اسد در سوریه و تضعیف دولت شیعی در عراق انجام داده‌اند. اما به دنبال ناکامی این کشورها در دستیابی به اهداف خود و احساس خطر از تهدیدات تروریستی این گروه و همچنین فشارهای بین‌المللی این کشورها به ائتلاف علیه داعش پیوسته‌اند.
وقوع حملات تروریستی در لبنان نیز با هدف ایجاد ناامنی و بی ثباتی به منظور وادار نمودن حزب الله لبنان برای خروج از استان حلب سوریه است. در حقیقت، تروریست‌ها با هدف ایجاد بی‌ثباتی و هرج و مرج در مناطق لبنانی هم‌مرز با سوریه قصد دارند با القاء اینکه این ناامنی و بی‌ثباتی در نتیجه مداخله نظامی حزب الله در سوریه حاصل شده است، ملت و سایر جریان‌های سیاسی لبنان را در مقابل این گروه قرار دهند، به گونه‌ای که خروج حزب الله از سوریه و به‌ویژه حلب به مطالبه اصلی مردم و مقامات لبنانی تبدیل شود.
افزایش حملات تروریستی داعش در عراق نیز با هدف ایجاد اختلال در تحرکات نیروهای عراقی، به منظور کُند نمودن عملیات آماده‌سازی برای بازپس‌گیری و آزادسازی موصل پایگاه اصلی داعش در عراق صورت می‌گیرد. در حقیقت، داعش از پیشروی نیروهای مشترک عراق به سمت موصل احساس خطر کرده و قصد دارد با انجام عملیات انتحاری و بمب‌گذاری در مناطق مختلف عراق و درگیر کردن نیروهای امنیتی عراق در مناطق مختلف و به‌ویژه بغداد، توجهات و تهدیدات را به مناطق دیگر منتقل کند.
القای ناکارآمدی دولت در تأمین امنیت از دیگر اهدافی است که داعش را برای تداوم بمب‌گذاری‌ها در مناطق مختلف عراق به‌ویژه در بغداد مصمم می‌کند. زیرا اقدامات انتحاری و عملیات بمب‌گذاری زمینه‌های نارضایتی مردمی در عراق را افزایش می‌دهد. در همین راستا، به دنبال بمب‌گذاری اخیر منطقه الکراده بغداد بسیاری از مردم نارضایتی خود را از مسئولان و نیروهای امنیتی ابراز کرده‌اند. در همین راستا، محمد الغبان وزیر کشور عراق به علت اهمال دستگاه تحت امر وی خود از سمت خود استعفا داد.
علاوه بر موارد فوق، دلایلی از جمله: روحیه بخشیدن به نیروهای خودی و ایجاد انگیزه در آنان، افزایش روحیه هوادران و جذب نیروهای جدید، راه‌اندازی جنگ روانی، یافتن پایگاه‌های جدید، ایجاد ناآرامی و تشدید بحران در منطقه و…، از دیگر دلایل اقدامات تروریستی اخیر داعش به‌شمار می‌روند.
در نهایت این نکته قابل ذکر است که امروزه خطر تروریسم تنها محدود به عراق، سوریه و کشورهای هم‌مرز با آن‌ها نیست. در واقع، تروریسم خطری است که سراسر جهان، حتی کشورهایی که در شکل‌گیری و تقویت آن نقش داشته‌اند را تهدید می‌کند. از همین‌رو، بازیگران منطقه‌ای به‌جای متهم نمودن هر طرف به حمایت از تروریسم و اقدامات تروریستی، به‌منظور ریشه‌کن کردن این پدیده شوم باید با یکدیگر متحد و هماهنگ باشند و گام‌های مؤثری را در این زمینه بردارند. در این بین ایجاد یک «ائتلاف منطقه‌ای – اسلامی» با هدف مبارزه با تروریسم که فارغ از هرگونه گرایش سیاسی – مذهبی و جناح‌بندی خاص، که تمامی کشورهای اسلامی از جمله سوریه، عراق و جمهوری اسلامی ایران را نیز در برگیرد می‌تواند در نابودی و ریشه‌کن کردن این پدیده خطرناک، اقدامی مؤثر باشد.
————————————
توجه : مسئولیت صحت و سقم مقالات، یادداشت ها و مصاحبه های منتشر شده به عهده نویسنده بوده و صرف انتشار به معنی تائید آن نمیباشد.
