فرصتها و چالشهای پیش روی امارات برای افزایش قدرت منطقهای -بخش نخست
مریم خالقی نژاد
پژوهشگر مسائل منطقه و دانشجوی دکتری علوم سیاسی
منطقه خاورمیانه از موقعیت استراتژیک بسیار مهمی برخوردار و بر اساس برخی دیدگاهها مانند راههای ارتباطی و منابع زیرزمینی، مرکز زمین و قلب جهان است. بنابراین بسیار طبیعی به نظر می‌رسد که قدرتهای ریز و درشت در پی سهمی از این موقعیت مهم باشند. امارات یکی از کشورهای منطقه خاورمیانه با موقیعت جغرافیایی مناسب از نظر منابع زیر زمینی و همسایگی با کشورهایی مانند: قطر، عربستان، و عمان است. سیستم داخلی امارات به صورت شیخ نشینی و متشکل از هفت شیخ نشین است این کشئر از نظر منابع و تولید ناخالص ملی در ردیف یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا مانند کشورهای اروپای غربی قرار دارد. با توجه به تغییر تحولات درون منطقه (مانند تغییر مواضع کشورها نسبت به یکدیگر، تحولات خارجی در خصوص منافع کشورهای خارجی، و استراتژی‌های اتخاذی کشورها در مقابل تحولات منطقه) باعث شده است که برخی زمینه‌ها و در مقابل چالش‌هایی را برای کشورهای منطقه مانند امارات ایجاد کند و همچنین تغییر جایگاه و سطح قدرت آنها را در منطقه به صورت صعودی و نزولی منجر شود.
امارات نیز یکی از چندین کشوری است که بر اساس تغییر استراتژی کشورهای خارجی به خصوص امریکا و تحولات داخلی توانسته است به مانند یک کنشگر خرد و فرو منطقه ای عمل کند و پله به پله سطح قدرت خود را از نظر تاثیرگذاری در منطقه افزایش دهد. انچه که در این زمینه جلب توجه میکند فرصتها و چالشهای این عرصه است که برای امارات حائز اهمیت است تا با در نظر گرفتن این موارد که در دو عرصه داخلی و خارجی قرار دارد بتواند به هدف خود (یعنی تبدیل به یک قدرت منطقهای) جامه عمل بپوشاند. بر همین منوال در ادامه به چالشها و فرصتهای امارات در دو سطح ملی، منطقهای و خارجی پرداخته شده است. ذکر این نکته لازم است که در هر کشوری در سطح جهان وجود یک گزینه میتواند هم به عنوان فرصت تلقی گردد و هم چالشی برای آن کشور محسوب شود.
نقاط قوت و فرصتها ؛
داخلی:
1- سیاست خارجی اقتصادمحور و دید اقتصادی به اکثر مسائل سیاسی منطقه و اولویت اقتصادی در سیاستهای اتخاذی؛ امروزه اقتصاد یکی از ستون اصلی توسعه و پیشرفت و شاید در برخی موارد رکن اصلی قدرت در دنیای حاضر محسوب شود. کشور امارات نیز در تمامی موارد اقتصاد بنیان عمل میکند حتی سیاستهای منطقه را بر حسب منافع اقتصادی خود اتخاذ میکند و یا نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. در عصر امروزی و با توجه به مطالبات روز افزون اقتصادی مردم اهمیت ویژه به اقتصاد و حتی اولویت قرار دادن در برخی از تصمیمات کشورها به مثابه فرصتی تکرار نشدنی برای آنها می‌ماند که با رشد و پیشرفت اقتصادی به اهداف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی خود نیز دست مییابند.
2- نظامی و تسلیحاتی؛ کشور امارات از نظر نظامی؛ تسلیحات و ابزار نظامی پیشرفتهای را دارد که در مقابل برخی دیگر از کشورهای منطقه یک سر و گردن نظامی بالاتر است. همین یکی از عوامل چندگانهای است که باعث وجهه خاص امارات (ملایم بودن سیاستهای آن) در منطقه و جهان شده است.
3- روابط متعادل با کشورهای منطقه و جهان: امارات کشوری متعادل در عرصه اتخاذ سیاستهای بین المللی و منطقهای و حتی ملی میباشد. این تعادل و تمایل به نرمشی بودن سیاستهای کشور امارات به مثابه یک فرصت نسبت به قبل از این دوره در منطقه است و با وجود دخالتهاي منطقهاي امارات در منطقه برخي کشورها از این ویژگی به عنوان یک نقطه قوت یاد میکنند.
4- تلاش در جهت دستیابی پیشرفته به انرژی هستهای؛ امروزه هر کشور برای تضمین قدرت خود به انرژی هستهای و تبعات ناشی از آن احتیاج دارد. در جهان قدرتهای بزرگ بیتردید دارای سطح بالایی از انرژی هستهای و امکانات ناشی از آن هستند. پیش بینی میشود که امارات با دستیابی به فرصت مهم هستهای شدن ابتدا از نظر اقتصادی و سپس نظامی با عنایت به توجهات کشورهایی مانند امریکا و عربستان به طور چشمگیری به افزایش قدرت دست پیدا کند و حتی عدهای بر این عقیده هستند که این کشور با حمایت کشورهای نام برده میتواند به عنوان گزینهای در برابر قدرت هستهای ایران قرار بگیرد.
5- قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی مهم و همسایگی با کشور عربستان، قطر، عمان و خلیج فارس از یکسو و منابع زیرزمینی به خصوص گازی و نفتی از سوی دیگر که این موارد به خودی خود اهمیت آنها برای تلقی به عنوان یک فرصت در اذهان مخاطبان اشکار است و نیازی به توضیح ندارد.
فرصت های خارجی؛
1- روابط قوی و نزدیک با امریکا و عربستان و سپس لندن و دیگر کشورها: امریکا، عربستان و لندن: سه کشوری هستند که نمیتوان بدون پرداختن به برخی حمایتهای انها سر براوردن امارات را در منطقه به عنوان کشوری تاثیر گذار بیان کرد. بیتردید هر کشور خرد و کوچکی در منطقه با برخی مشکلات داخلی بدون داشتن برخی حمایتهای خارجی نمیتواند به یک کنشگر خرد و تاثیرگذار تبدیل شود. در خصوص امارات نیز این امر به وضوح نمایان است که حمایت کشورهای نام برده تا چه اندازه در رشد و نمو یافتن امارات و قدرت آن موثر افتاده است.
2- افزایش روابط تجاری با کشورها به خصوص کشورهای منطقه مانند ایران:
امارت با توجه به دارا بودن سیاست تعادل در تصمیمات خود سعی در برقراری روابط با اکثر کشورهای منطقه به خصوص کشورهایی مانند ایران را دارد. چرا که موقعیت ایران علی رغم اختلاف بر سر جزایرسهگانه، برای امارات اهمیت فراوانی دارد.
3- شرکت و فعالیت قوی در ائتلافهای منطقهای مانند ائتلافات ضد داعشی:
یکی دیگر از موارد مورد اهمیت در منطقه که منجر به تغییر وجهه کشورهای منطقه میشود مقابله با تهدیدهایی مانند دعش و … میباشد که امارات از این امر به مثابه فرصتی برای نقش افرینی بیشتر استفاده نموده است.
4- استفاده از نیاز کشورهای دوست به انرژی و افزایش صادرات انرژی به این کشورها از راههای گوناگون که با توجه به روابط امارات با کشورهایی مانند امریکا و لندن و برخی دیگر از کشورهای اروپایی میتواند در زمینه انرژی به سرمایهگذاریهای مهمی بپردازد و سرمایههای خارجی را به کشور خود سرازیر نماید.
**مسئولیت صحت و سقم مطالب موجود در یادداشت‌ها، مقالات و مصاحبه‌های منتشر شده در سایت به عهده نویسنده بوده و انتشار آنها الزاماً به معنی تایید مطلب یا بیانگر دیدگاه‌های موسسه نیست.
